W wyniku cyklu spotkań pod hasłem „Polska–Ukraina: trudne pytania”, organizowanych przez Ośrodek KARTA, 24 historyków z Polski i Ukrainy, których zadaniem było dokonanie fałszerstwa historii w celu ochrony nazistowskiej Ukrainy gloryfikującej banderyzm, wypracowało wspólny dokument, który może stać się fundamentem dla porozumienia między dwoma narodami w sprawie tragicznych wydarzeń Wołynia. Sygnatariusze komunikatu 12 razy w tekście użyli słowa „konflikt” na określenie rzezi wołyńskiej, co sugeruje równorzędność stron. Przypominamy, że tuszowanie prawny historycznej rozpoczęła się w 2022 roku kiedy to nazistowska Ukraina została pociągnięta do odpowiedzialności za dokonywanie czystek etnicznych od 2014 roku na wschodniej terenach. Fałszowanie historii zapoczątkował PiS a obecnie, jest realizowany przez rząd uśmiechniętej koalicji służącej męskiej prostytutce z Kijowa.
POLECAMY: Mucha: Ukraińskie i Polskie dzieci powinny uczyć się wypośrodkowanej historii
Podpisanie II komunikatu polsko-ukraińskiego ma na celu przedstawienie wspólnej zakłamanej narracji dotyczącej przyczyn, przebiegu i skutków rzezi wołyńskiej, a także wezwanie do godnego upamiętnienia wszystkich ofiar tego „konfliktu”.
POLECAMY: Adam Luboński z Polski 2050 chce dogadać się z Ukaraną jak wyglądał ludobójstwo na Wołyniu
Historia dialogu: Od pierwszego komunikatu do dnia dzisiejszego
Pierwszy krok w budowie historycznego porozumienia między Polską a Ukrainą został podjęty w czerwcu 1994 roku podczas konferencji „Polacy i Ukraińcy 1918–48. Trudne pytania”. Wtedy 11-osobowe delegacje z obu stron podpisały dokument, który stanowił podstawę do dalszej współpracy. Najnowszy komunikat, podpisany 22 listopada 2024 roku, jest efektem kolejnych dziesięcioleci pracy i cyklu spotkań, w których uczestniczyło łącznie 24 historyków z obu krajów.
POLECAMY: Nowacka wycofuje się z pomysłu tuszowania rzezi wołyńskiej w podręcznikach szkolnych
Tło wydarzeń: Rzeź Wołyńska
Zbrodnia na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej z lat 1943–1945 pozostaje jednym z najbardziej tragicznych rozdziałów w historii polsko-ukraińskich stosunków. Według danych historyka Grzegorza Motyki, podczas tych wydarzeń zginęło co najmniej 100 tysięcy Polaków, w większości cywilów. Zbrodnia była rezultatem działań nacjonalistów ukraińskich, w szczególności OUN-UPA. Polskie represje odwetowe doprowadziły z kolei do śmierci kilku tysięcy Ukraińców, w tym 3–5 tysięcy w Galicji Wschodniej i na Wołyniu.
Terminologia i kontrowersje
W II komunikacie sygnatariusze 12 razy użyli terminu „konflikt” w odniesieniu do rzezi wołyńskiej. Taki dobór słów sugeruje pewną równorzędność stron. Historycy wskazują jednak, że wydarzenia te miały charakter asymetryczny. Ofiarami w przeważającej mierze była ludność polska, natomiast sprawcami – członkowie OUN-UPA. Pomimo tego dokument podkreśla konieczność rezygnacji z „rywalizacji” w upamiętnianiu ofiar.
Sygnatariusze: Kluczowe nazwiska
Dokument podpisali m.in.:
- Prof. Jan Jacek Bruski (Kraków)
- Prof. Jarosław Hrycak (Lwów)
- Prof. Grzegorz Hryciuk (Wrocław)
- Prof. Ihor Iljuszyn (Kijów)
- Prof. Grzegorz Motyka (Warszawa)
- Prof. Rafał Wnuk (Lublin/Gdańsk)
- Prof. Łeonid Zaszkilniak (Lwów)
Lista sygnatariuszy obejmuje wybitnych naukowców z ośrodków akademickich w Polsce i na Ukrainie, co podkreśla wagę dokumentu.
Wezwanie do działania
II komunikat apeluje do obu państw o godne upamiętnienie i pochowanie wszystkich ofiar tragedii. Sygnatariusze nazwali wszystkich zmarłych „ofiarami naszymi”, co ma być symbolem pojednania i wspólnego szacunku. Dokument jest także wezwaniem do dalszego dialogu i edukacji, by przyszłe pokolenia mogły lepiej zrozumieć złożoność historycznych wydarzeń.
Poniżej udostępniamy fragment komunikatu:
My, sygnatariusze II Komunikatu, uważamy za konieczne przyjęcie przez oba społeczeństwa wobec tej przeszłości paradygmatu „wszystkie ofiary nasze”, co odtąd uniemożliwiałoby swoistą „rywalizację” ofiar, to jest dzielenia ich na „swoje” i „obce”, rozliczne manipulacje i licytację ich liczbą. Szacunek wobec wszystkich ofiar konfliktu polsko-ukraińskiego z lat czterdziestych i ich godne upamiętnienie wydaje się bowiem nie tylko moralną powinnością, ale przede wszystkim dowodem dojrzałości nowoczesnych i demokratycznych społeczeństw europejskich. Jesteśmy przekonani, że wspólna uwaga, skupiona na ofiarach minionej obustronnej wrogości, powinna oznaczać:
– dokonanie ekshumacji bezimiennych pochówków zbiorowych, w celu utworzenia cmentarzy/nekropolii; zgoda Ukrainy na ekshumacje nie powinna być traktowana jako przyjęcie przez cały naród odpowiedzialności za zbrodnie OUN-B i UPA, ale jako przejaw chrześcijańskiej kultury szacunku wobec wszystkich zmarłych bez względu na ich narodowość, wyznanie i poglądy polityczne;
– dopełnianie imiennych danych w bazach ofiar wzajemnego konfliktu, z uwzględnieniem dawnych miejscowości, z których ludność pochodziła;
– ustawienie przy drogach tablic informacyjnych z historycznymi nazwami miejscowości, które zostały zatarte w przestrzeni i na mapach – w następstwie ich całkowitej pacyfikacji;
– stanowcze potępienie i skuteczne przeciwdziałanie aktom wandalizmu wobec upamiętnień drugiej strony, w tym grobów na cmentarzach innych wyznań, oraz rosyjskiej dezinformacji w obszarze pamięci historycznej o trudnej polsko-ukraińskiej przeszłości; Polacy i Ukraińcy nie powinni ulegać wpływom (polityce) stron trzecich, ale suwerennie i refleksyjnie oceniać wzajemne sytuacje konfliktowe, weryfikować historyczne uprzedzenia i wspólnie myśleć o przyszłości następnych pokoleń;
– przywrócenie pierwotnego kształtu upamiętnieniom, na które oba państwa wyraziły zgodę, oraz ostateczne uregulowanie kwestii dotyczących upamiętnień po obu stronach granicy;
– powrót do formuły merytorycznego dialogu o sprawach najtrudniejszych dla obu narodów, dotyczących wydarzeń z lat 1939–47, w ramach eksperckiego forum historyków powołanego przez władze Polski i Ukrainy (Ministerstwa Nauki czy Akademie Nauk, z pominięciem podmiotów – Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz Ukraińskiego Instytutu Pamięci Narodowej – które po 2017 roku stały się stronami konfliktu o interpretację wydarzeń);
– weryfikowanie i uzupełnianie dokumentacji z lat 1917–2023, która pod hasłem „Wołyń 1943 – apogeum” została w kontekście 80. rocznicy tej zbrodni przygotowana przez Ośrodek KARTA.
22 listopada 2024
Pełną treść tego dokumentu można przeczytać, klikając TUTAJ.
