Rosnąca liczba wniosków o tzw. rentę wdowią świadczy o zainteresowaniu seniorów możliwością uzyskania dodatkowych środków po zmarłym małżonku. Wyjaśniamy, kto może się ubiegać o to świadczenie, jakie warunki trzeba spełnić i jakie limity obowiązują.
Co to jest renta wdowia?
Renta wdowia to połączenie własnego świadczenia emerytalno-rentowego (np. emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy) z rentą rodzinną po zmarłym małżonku. Obecnie jedno ze świadczeń wypłacane jest w pełnej wysokości (100%), a drugie w 15%. Od 1 stycznia 2027 roku druga część będzie wynosiła 25%.
Kluczowe limity świadczenia
Nie każdy może liczyć na wysokie kwoty renty wdowiej. Łączna suma świadczeń nie może przekroczyć trzykrotności najniższej emerytury (obecnie 5342,88 zł do 1 marca 2025 r.). Limit ten obejmuje nie tylko krajowe świadczenia, ale także dodatki i świadczenia z instytucji zagranicznych.
Kto może ubiegać się o rentę wdowią?
Wnioskodawca musi spełniać wszystkie poniższe warunki:
- Kobiety – ukończone 60 lat; mężczyźni – ukończone 65 lat.
- Pozostawanie we wspólności małżeńskiej z małżonkiem do dnia jego śmierci.
- Prawo do renty rodzinnej po małżonku uzyskane nie wcześniej niż po ukończeniu 55 lat (kobiety) lub 60 lat (mężczyźni).
- Brak ponownego zawarcia związku małżeńskiego.
Świadczenie ustaje w momencie zawarcia nowego małżeństwa.
Jak rozumieć wspólność małżeńską?
Ustawodawca nie definiuje wspólności małżeńskiej, ale orzecznictwo sądowe podkreśla takie aspekty jak wspólne zamieszkiwanie, prowadzenie gospodarstwa domowego, więź duchowa i emocjonalna. Wnioskodawca składa oświadczenie potwierdzające wspólność do dnia śmierci małżonka.
Najczęstsze pytania o rentę wdowią
1. Kiedy i gdzie złożyć wniosek?
Renta wdowia będzie wypłacana od 1 lipca 2025 roku. Wniosek można złożyć już teraz, najpóźniej do 31 lipca 2025 r., aby otrzymać świadczenie od pierwszego dnia obowiązywania przepisów. Wnioski przyjmują ZUS, KRUS oraz inne odpowiednie organy rentowe.
2. Czy potrzebne są dodatkowe dokumenty?
Jeśli wnioskodawca ma już ustalone prawo do świadczeń, ZUS lub KRUS mogą wykorzystać istniejące dokumenty. W przeciwnym wypadku może być konieczne dostarczenie m.in.:
- kwestionariusza dotyczącego okresów ubezpieczenia małżonka (np. KRUS SR-21),
- świadectw pracy,
- odpisów aktów zgonu i małżeństwa.
3. Czy wniosek można złożyć przez inną osobę?
Tak, można powierzyć złożenie wniosku innej osobie, bez wymaganego pełnomocnictwa. Wniosek można również złożyć elektronicznie przez ePUAP.
4. Kto wypłaci świadczenie, gdy osoba pobiera emeryturę w ZUS, a rentę rodzinną w innym organie emerytalno-rentowym lub odwrotnie?
Każdy organ emerytalny i rentowy będzie wypłacał przyznane przez siebie świadczenie. Na przykład wdowie, która ma prawo do emerytury z ZUS, a po śmierci męża nabyła również prawo do renty rodzinnej z Wojskowego Biura Emerytalnego i złoży wniosek o wypłatę renty rodzinnej łącznie z emeryturą w wariancie 100% renty rodzinnej i 15% emerytury, WBE będzie wypłacało pełną rentę rodzinną, a ZUS – 15% emerytury.
5. Jak liczyć wiek, gdy się przeszło na wcześniejszą emeryturę?
Warunkiem wypłaty świadczeń łącznie z rentą rodzinną, jest osiągnięcie powszechnego wieku emerytalnego, czyli 60 lat dla kobiet oraz 65 lat dla mężczyzn.
6. Jestem uprawniona do emerytury rolniczej. Mąż otrzymywał dwie emerytury: rolniczą i pracowniczą. Zmarł 15 stycznia br. Jaka będzie wysokość mojej renty wdowiej? Czy w jej skład wejdą dwie renty rodzinne?
Po otrzymaniu prawa do dwóch rent rodzinnych (z ZUS po emeryturze pracowniczej i z KRUS po emeryturze rolniczej) powinna Pani dokonać wyboru, którą z rent chce pobierać i ta będzie wypłacana w zbiegu z Pani emeryturą – w proporcjach:
emerytura rolnicza w 100% i jedna renta rodzinna w 15%
albo
emerytura rolnicza w 15% i jedna renta rodzinna w 100%.
7. Mam prawo do emerytury w KRUS i renty rodzinnej w ZUS. Złożyłam wniosek o rentę wdowią, który organ będzie pobierał podatek?
Zarówno KRUS, jak i ZUS pobierają zaliczkę na podatek dochodowy od wypłacanych świadczeń emerytalno-rentowych. Każdy z ww. organów pomniejsza kwotę zaliczki (wynoszącej 12% świadczenia) o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek tj. o 300 zł miesięcznie. Ponieważ wszystkim podatnikom przysługuje jedno takie zmniejszenie podatku, bez względu na ilość pobieranych świadczeń, to otrzymywanie świadczeń wchodzących w skład renty wdowiej z dwóch organów rentowych zmniejszających zaliczkę o 300 zł, może doprowadzić do niedopłaty podatku dochodowego, ujawnionej po zakończeniu roku podatkowego. Aby tego uniknąć może Pani:
złożyć do KRUS lub ZUS wniosek o pobieranie zaliczki na podatek bez pomniejszenia o ww. kwotę 300 zł
albo
złożyć do KRUS oraz do ZUS wnioski o pomniejszanie zaliczki na podatek o połowę ww. kwoty tj. o 150 zł.
8. Otrzymuję emeryturę z ZUS. Mój mąż pobierał emeryturę z KRUS. Gdzie otrzymam rentę wdowią i kto będzie mi ją wypłacał ZUS czy KRUS?
Przede wszystkim powinna Pani złożyć wniosek o rentę rodzinną w KRUS. Natomiast wniosek o rentę wdowią może Pani złożyć w KRUS (razem z wnioskiem o rentę rodzinną) lub w ZUS. Wybór należy do Pani. W przypadku uzyskania prawa do renty wdowiej emeryturę, jak dotychczas, będzie wypłacał ZUS, a rentę rodzinną KRUS – w odpowiednich proporcjach.
Ważne zmiany od 2027 roku
Od 1 stycznia 2027 roku drugi komponent renty wdowiej wynosił będzie 25% (obecnie 15%). To oznacza wyższe świadczenia dla wielu seniorów, jednak nadal w granicach ustalonych limitów.
Dlaczego warto ubiegać się o rentę wdowią?
Choć kwoty nie są wysokie, renta wdowia może być ważnym wsparciem finansowym. Dlatego warto zapoznać się z wymaganiami i terminami, aby nie przegapić szansy na uzyskanie dodatkowych środków.
Jeśli masz wątpliwości, skonsultuj się z ZUS lub KRUS – eksperci pomogą w przygotowaniu wniosku i wyjaśnią szczegóły dotyczące Twojej sytuacji.