Od lutego 2024 roku na terenie Mokotowa, który został objęty warszawską strefą płatnego parkowania, pojawiły się nowe parkomaty. Ich innowacyjność polega na tym, że nie przyjmują one płatności gotówką. Taka zmiana wywołała falę skarg ze strony mieszkańców, którzy uważają, że prowadzi to do wykluczenia społecznego osób niekorzystających z nowoczesnych form płatności. Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) zwrócił uwagę na ten problem i poprosił Zarząd Dróg Miejskich (ZDM) w Warszawie o zajęcie stanowiska w tej sprawie.
Skargi mieszkańców: Brak możliwości płatności gotówką
Mieszkańcy Warszawy skarżą się, że nowe parkomaty na Mokotowie nie pozwalają na opłacenie postoju gotówką. Oznacza to, że kierowcy, którzy nie posiadają karty płatniczej lub nie korzystają z systemów płatności mobilnych, nie mogą zaparkować w strefie płatnego parkowania. – To wykluczenie społeczne – twierdzą skarżący. – Nie wszyscy mają dostęp do nowoczesnych form płatności, a teraz są pozbawieni możliwości korzystania z publicznych dróg – dodają.
Rzecznik Praw Obywatelskich podziela te obawy. – Wyposażenie nowego obszaru warszawskiej strefy płatnego parkowania w parkomaty „bezgotówkowe” skutkuje nierównym traktowaniem części kierowców, którzy nie dysponują nowoczesnymi środkami płatniczymi – zauważa RPO. – Wszyscy użytkownicy strefy mają równą pozycję i prawo do zaparkowania pojazdu na drogach publicznych pod warunkiem uiszczenia opłaty. Należy więc stworzyć system, który umożliwi każdemu kierowcy zapłatę za postój – podkreśla rzecznik.
Prawo do płatności gotówką: Co mówią przepisy?
Rzecznik przypomina, że zgodnie z ustawą o Narodowym Banku Polskim (NBP), znaki pieniężne emitowane przez NBP są prawnymi środkami płatniczymi na terenie Polski. Oznacza to, że każdy ma prawo do uiszczania opłat gotówką, a instytucje publiczne są zobowiązane do przyjmowania takiej formy płatności. – Status prawny znaków pieniężnych jest bezwarunkowy – podkreśla RPO. – Nie ma przepisów, które ograniczałyby możliwość płacenia gotówką za usługi publiczne, w tym za postój w strefie płatnego parkowania – dodaje.
Rzecznik zwraca uwagę, że choć większość społeczeństwa korzysta z nowoczesnych form płatności, istnieje grupa osób, które nie mają do nich dostępu. – Dotyczy to głównie osób starszych, które nie potrafią posługiwać się kartami płatniczymi czy aplikacjami mobilnymi – mówi RPO. – Dlatego tak ważne jest, aby system płatności był dostępny dla wszystkich – podkreśla.
Stanowisko Zarządu Dróg Miejskich
W związku z licznymi skargami, Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Zarządu Dróg Miejskich w Warszawie z prośbą o zbadanie sprawy i przedstawienie stanowiska. – Prosimy o odniesienie się do argumentów skarżących oraz wyjaśnienie, dlaczego zdecydowano się na wprowadzenie parkomatów bez możliwości płatności gotówką – napisał dyrektor Zespołu Prawa Administracyjnego i Gospodarczego BRPO, Piotr Mierzejewski, w liście do dyrektora ZDM, Łukasza Puchalskiego.
Czy Zarząd Dróg Miejskich zdecyduje się na zmiany w systemie płatności? Na razie nie ma oficjalnego stanowiska w tej sprawie, ale presja ze strony mieszkańców i Rzecznika Praw Obywatelskich może skłonić władze do rewizji decyzji.
Forma płatności gotówką w polskim prawie
W polskim systemie prawnym płatność gotówką jest jedną z podstawowych form regulowania zobowiązań pieniężnych. Przepisy dotyczące tej formy płatności są zawarte przede wszystkim w Kodeksie cywilnym oraz w ustawach szczegółowych, takich jak ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.
1. Definicja płatności gotówką
Zgodnie z art. 78 § 1 Kodeksu cywilnego, zapłata gotówką polega na przekazaniu wierzycielowi określonej sumy pieniężnej w postaci fizycznych środków płatniczych, czyli banknotów i monet. Płatność gotówką jest uznawana za wykonanie zobowiązania w momencie fizycznego przekazania środków.
2. Ograniczenia w płatnościach gotówką
W Polsce obowiązują pewne ograniczenia dotyczące płatności gotówką, które zostały wprowadzone głównie w celu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz unikaniu opodatkowania. Zgodnie z art. 15a ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, od 1 stycznia 2020 roku obowiązuje limit płatności gotówką w transakcjach między przedsiębiorcami oraz między przedsiębiorcą a konsumentem. Limit ten wynosi 15 000 zł. Przekroczenie tej kwoty wymaga użycia płatności bezgotówkowej, np. przelewu bankowego.
3. Wyjątki od limitu płatności gotówką
Istnieją sytuacje, w których limit 15 000 zł nie obowiązuje. Dotyczy to m.in.:
- Transakcji zawieranych między osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej.
- Wypłat gotówkowych z rachunków bankowych.
- Transakcji związanych z obrotem dewizowym.
4. Konsekwencje naruszenia przepisów
Naruszenie przepisów dotyczących limitu płatności gotówką może skutkować nałożeniem kary finansowej przez organy podatkowe lub inne uprawnione instytucje. Kara może być nałożona zarówno na płatnika, jak i odbiorcę środków.
5. Płatności gotówką a dowód zapłaty
W przypadku płatności gotówką ważne jest, aby zachować dowód zapłaty, np. w formie faktury, paragonu lub potwierdzenia przelewu. Jest to szczególnie istotne w przypadku ewentualnych sporów prawnych lub kontroli podatkowych.
6. Przyszłość płatności gotówkowych
Wraz z rozwojem technologii finansowych oraz dążeniem do zwiększenia transparentności obrotu gospodarczego, obserwuje się stopniowe ograniczanie roli płatności gotówkowych na rzecz rozwiązań bezgotówkowych. Wprowadzenie limitu 15 000 zł jest jednym z kroków w tym kierunku.
Podsumowanie
Wprowadzenie parkomatów bez możliwości płatności gotówką w Warszawie wywołało kontrowersje. Mieszkańcy skarżą się na wykluczenie społeczne, a Rzecznik Praw Obywatelskich podkreśla, że każdy ma prawo do korzystania z publicznych dróg, niezależnie od formy płatności. Czy władze miasta zdecydują się na zmiany? Czas pokaże.
