Dziedziczenie po małżonku oraz jego dzieciach regulowane jest przez przepisy prawa cywilnego. W przypadku braku testamentu, ustawa decyduje o podziale spadku. Gdy zmarły zostawił testament, to on określa, kto otrzyma spadek. Jeśli jednak testamentu nie ma, dziedziczenie po małżonku wygląda następująco:

• Małżonek oraz dzieci dziedziczą równymi częściami.
• Małżonek ma zagwarantowane minimum ¼ spadku.
• Dzieci zmarłego dziedziczą niezależnie od tego, czy są potomstwem małżeństwa, czy nie, niekoniecznie muszą być biologicznymi dziećmi obojga małżonków.

W przypadku braku testamentu, przepisy Kodeksu cywilnego precyzują, jak dokładnie ma wyglądać podział spadku między małżonka a dzieci zmarłego.

POLECAMY: Zasady przyznawania renty lub emerytury po mężu

Przykład 1.

Zmarł Jan Nowak. Miał żonę i dwójkę dzieci. Spadek dziedziczą oni w równych częściach. Każdemu przypada po ⅓ części spadku.

Przykład 2.

Zmarła Maria Kowalska. Pozostawiła czwórkę dzieci i męża. W podziale uczestniczy więc 5 osób. Obowiązuje zasada, że dziedziczą one w częściach równych, ale małżonkowi przypada co najmniej ¼ spadku. Dlatego mąż Marii Kowalskiej dostanie ¼ spadku. Pozostałe ¾ spadku trzeba podzielić po równo między czwórkę dzieci. Każde z nich dostanie 3/16 spadku.

Co jeśli któreś z dzieci zmarło wcześniej, przed śmiercią rodzica? Ta część spadku, która by przypadła takiemu dziecku, “przechodzi” na potomków tego dziecka.

Dziedziczenie po małżonku bez dzieci

Dziedziczenie po małżonku, gdy nie ma dzieci, rządzi się innymi regułami. W takiej sytuacji spadek jest dzielony między małżonka a innymi członkami rodziny zmarłego. Małżonek otrzymuje wówczas połowę spadku, zaś pozostała część przypada rodzinie. Jak przebiega ten podział oraz dziedziczenie po małżonku? Kto z członków rodziny może liczyć na udział w spadku?

Gdy dziedziczą małżonek oraz rodzice zmarłego, sytuacja prezentuje się następująco:

• Każdy z rodziców otrzymuje ¼ spadku.
• Małżonek otrzymuje połowę spadku.

Przykład 3.

Zmarł Jan Nowak. Nie miał dzieci. Pozostawił żonę i rodziców. Żona dostaje połowę spadku, każde z rodziców po ¼ spadku.

Kiedy dziedziczą małżonek i rodzeństwo zmarłego?

Jeśli spadkodawca nie miał dzieci, ale pozostawił małżonka, a oboje rodzice są zmarli, lub jeden z rodziców żyje, a drugi zmarł wcześniej przed spadkodawcą, to część spadku, która przypadałaby nieżyjącemu rodzicowi, przekazywana jest rodzeństwu zmarłego. Ten fragment spadku jest równo dzielony między rodzeństwo. Jeśli którekolwiek z rodzeństwa nie żyje, jego udział przechodzi na potomków (jeśli istnieją) zmarłego rodzeństwa.

Przykład 4.

Jan Nowak nie miał dzieci. W momencie jego śmierci żyła jego żona i matka. Ojciec zmarł wcześniej. Jan Nowak miał siostrę i brata, oboje żyją. Spadek jest dzielony w następujący sposób:

• żona Jana Nowaka: ½ spadku;
• matka Jana Nowaka: ¼ spadku;
• udział przypadający zmarłemu wcześniej ojcu Jana Nowaka (¼) dzielony jest po równo między rodzeństwo Jana Nowaka - siostra Jana Nowaka dostaje ⅛ spadku, brat Jana Nowaka ⅛ spadku.
• Może być też tak, że któreś z rodzeństwa zmarłego nie żyje, ale pozostawiło potomstwo. Wtedy część przypadająca takiemu rodzeństwo jest “przesuwana” na jego potomstwo.

Przykład 5.

Jan Nowak nie miał dzieci. W momencie jego śmierci żyła jego żona i matka. Ojciec zmarł wcześniej. Jan Nowak miał siostrę i brata. Siostra żyje, brat zmarł wcześniej, pozostawiając jednak syna. Spadek jest dzielony w następujący sposób:

• żona Jana Nowaka: ½ spadku;
• matka Jana Nowaka: ¼ spadku;
• siostra Jana Nowaka: ⅛ spadku (siostra dziedziczy w miejsce zmarłego ojca);
• bratanek Jana Nowaka (syn zmarłego brata): ⅛ spadku.

Cały spadek dla małżonka - kiedy?

Kiedy spadkodawca pragnie, aby cały spadek przypadł jego małżonkowi, wymagane jest sporządzenie testamentu, w którym małżonek zostaje wskazany jako jedyny spadkobierca.

W sytuacji braku testamentu, małżonek będzie dziedziczyć cały spadek tylko pod pewnymi warunkami:

• Nie ma potomków spadkodawcy (dzieci, wnuków, prawnuków itd.).
• Nie żyją rodzice spadkodawcy.
• Brak rodzeństwa spadkodawcy.
• Nie ma potomków rodzeństwa spadkodawcy.

Jeśli wystąpił rozwód lub separacja, to małżonek nie będzie dziedziczyć po byłym małżonku, z wyjątkiem sytuacji, gdy małżeństwo nadal istniało w chwili śmierci.

W przypadku separacji orzeczonej przez sąd, małżonek również nie dziedziczy. Jednakże, jeśli sąd nie orzekł separacji, małżonkowie nadal mogą dziedziczyć po sobie, nawet jeśli żyją osobno.

Dziedziczenie po małżonku w przypadku rozwodu lub separacji jest możliwe na mocy testamentu.

Jeśli małżonek umrze w trakcie sprawy rozwodowej lub separacyjnej, można podjąć kroki w celu zablokowania jego dziedziczenia. Jednym z możliwych działań jest złożenie pozwu przeciwko małżonkowi zmarłego w sądzie, domagając się jego wyłączenia z dziedziczenia.

Aby odnieść sukces w takiej sprawie, trzeba udowodnić, że:

• Spadkodawca wystąpił o rozwód lub separację z winy małżonka.
• Żądanie to było uzasadnione.

Na wniesienie pozwu przeciwko małżonkowi zmarłego ma się tylko sześć miesięcy od dnia, w którym dowiedziano się o jego śmierci, ale nie później niż rok po jego śmierci.

Jeśli masz pytania lub potrzebujesz pomocy – zapraszamy do kontaktu!