Na biurku Prezydenta RP leżą trzy nowelizacje Karty Nauczyciela, które mogą zrewolucjonizować warunki pracy tysięcy pedagogów w Polsce. Zaledwie dwa tygodnie przed rozpoczęciem nowego roku szkolnego 2025/2026, decyzja o ich podpisaniu zaważy na przyszłości polskiej edukacji. Wśród najważniejszych zmian, które mają wejść w życie już od 1 września 2025 roku, znajduje się likwidacja tzw. „godzin czarnkowych”, skrócenie okresu zatrudnienia nauczycieli początkujących oraz nowe regulacje dotyczące wynagrodzeń i świadczeń emerytalnych. Czas nagli – Prezydent ma zaledwie 21 dni na podjęcie ostatecznej decyzji, która wpłynie na codzienność polskich szkół i portfele nauczycieli.
Koniec „godzin czarnkowych”: Co to oznacza dla szkół?
Jedną z najbardziej wyczekiwanych i jednocześnie najgłośniejszych zmian jest całkowite zniesienie tzw. „godzin czarnkowych”, czyli obowiązkowej godziny dostępności nauczyciela w szkole w tygodniu. Przepis ten, wprowadzony we wrześniu 2022 roku, od samego początku budził kontrowersje i nie spełnił pokładanych w nim nadziei. Jak podkreślał Związek Nauczycielstwa Polskiego (ZNP), była to „martwa” regulacja, która nie ułatwiła realnych kontaktów między szkołą a rodzicami czy uczniami.
W praktyce, likwidacja tego obowiązku od 1 września 2025 roku oznacza dla nauczycieli uwolnienie jednej godziny tygodniowo, którą dotychczas musieli spędzać w placówce, często bez faktycznego celu. Dla szkół to uproszczenie organizacji pracy i eliminacja przepisu, który generował jedynie biurokrację, nie przynosząc wymiernych korzyści. Jest to krok w stronę większej elastyczności i zaufania do autonomii nauczycieli w zarządzaniu swoim czasem pracy.
Zmiany dla początkujących i specjalistów: Nowe zasady zatrudnienia
Nowelizacje Karty Nauczyciela wprowadzają również istotne modyfikacje w zakresie zatrudnienia, szczególnie dla młodych pedagogów oraz specjalistów. Od 1 września 2025 roku, okres zatrudnienia nauczycieli początkujących na czas określony zostanie skrócony z dwóch lat szkolnych do jednego roku szkolnego. To znacząco przyspieszy ścieżkę do uzyskania zatrudnienia na czas nieokreślony, dając młodym nauczycielom większą stabilność zawodową i poczucie bezpieczeństwa już po pierwszym roku pracy.
Kolejną ważną zmianą są nowe regulacje dla nauczycieli specjalistów (pedagogów, psychologów, logopedów) pracujących w szkołach niepublicznych. W okresie od września 2025 do sierpnia 2027 roku, będą oni mogli realizować zadania z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej w wymiarze do 9 godzin tygodniowo (dotychczas 4 godziny) na podstawie umów innych niż umowa o pracę, np. umowy-zlecenia czy B2B. To rozwiązanie ma na celu zwiększenie elastyczności zatrudnienia specjalistów i ułatwienie szkołom dostępu do ich usług.
Dodatkowo, nowelizacja doprecyzowuje obowiązki mentora, co ma usprawnić proces wspierania nauczycieli rozpoczynających karierę, oraz zasady obliczania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i zastępstwa doraźne, co zapewni większą przejrzystość finansową.
Korzystne zmiany w wynagrodzeniach i świadczeniach
Wśród pakietu zmian znalazły się także nowe regulacje dotyczące wypłaty składników wynagrodzenia. Od 1 września 2025 roku, wynagrodzenia mają być wypłacane do piątego dnia miesiąca następującego po miesiącu, za który przysługują. To usprawnienie ma zapewnić nauczycielom szybszy dostęp do zarobionych pieniędzy i poprawić płynność ich domowych budżetów.
Istotną korzyścią dla nauczycieli jest również możliwość skorzystania z urlopu dla poratowania zdrowia na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację dla tych, którym do emerytury brakuje mniej niż rok. To ważne wsparcie dla seniorów zawodu, umożliwiające im zadbanie o zdrowie przed zakończeniem kariery zawodowej.
Od stycznia 2026 roku w życie mają wejść przepisy dotyczące odpraw emerytalnych i nagród jubileuszowych. Wprowadzona zostanie nowa nagroda jubileuszowa za 45 lat pracy w wysokości 400 proc. wynagrodzenia. Dodatkowo, podwyższona zostanie nagroda za 40 lat pracy – z 250 proc. do 300 proc. To znaczące podniesienie wartości świadczeń dla najbardziej doświadczonych pedagogów. Rozszerzona zostanie także grupa nauczycieli uprawnionych do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, obejmując m.in. nauczycieli placówek artystycznych, bibliotek pedagogicznych czy zakładów poprawczych, co zapewni szerszą siatkę bezpieczeństwa dla osób odchodzących na wcześniejszą emeryturę.
Wyrównanie wymiaru godzin: Nauczyciele praktycznej nauki zawodu
Kolejną istotną zmianą, która wejdzie w życie od 1 września 2025 roku, jest zrównanie tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nauczycieli praktycznej nauki zawodu z wymiarem nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych. Oznacza to, że nauczyciele praktycznej nauki zawodu będą pracować 18 godzin tygodniowo, zamiast dotychczasowych 20 godzin. Ta korekta ma na celu ujednolicenie obciążenia pracą i uznanie specyfiki nauczania praktycznego, zapewniając sprawiedliwsze warunki zatrudnienia w szkołach zawodowych.
Pakiet nowelizacji Karty Nauczyciela, który czeka na podpis Prezydenta, to zbiór kluczowych zmian, które mają realny wpływ na codzienność polskich pedagogów. Od likwidacji nieefektywnych „godzin czarnkowych”, przez ułatwienia dla początkujących nauczycieli, po korzystne modyfikacje w systemie wynagrodzeń i świadczeń emerytalnych – wszystkie te przepisy mają na celu poprawę warunków pracy i podniesienie prestiżu zawodu nauczyciela. Decyzja Prezydenta, która zapadnie w ciągu najbliższych dni, zadecyduje o tym, jak będzie wyglądał nowy rok szkolny dla setek tysięcy nauczycieli i milionów uczniów w całej Polsce.
