Właściciele domów jednorodzinnych w całej Polsce muszą liczyć się z niezapowiedzianymi wizytami kontrolerów, którzy sprawdzają sposób gospodarowania ściekami. Akcja obejmuje szczególnie nieruchomości niepodłączone do sieci kanalizacyjnej, a stawką są kary sięgające nawet 50 000 zł. Kontrole prowadzone są w trybie ciągłym i mogą odbywać się o dowolnej porze. Powód? Rosnące zagrożenie dla środowiska naturalnego i zdrowia publicznego.
Co sprawdzają kontrolerzy?
Podczas kontroli inspektorzy weryfikują przede wszystkim szczelność zbiorników bezodpływowych (szamb) i przydomowych oczyszczalni ścieków. Oceniany jest również komplet dokumentacji, która musi być dostępna na każde żądanie urzędników. Właściciele nieruchomości powinni przygotować:
- Ważną umowę z firmą posiadającą uprawnienia do wywozu nieczystości ciekłych,
- Dowody regularnego opróżniania zbiornika – faktury, rachunki lub potwierdzenia usług,
- Dokumenty potwierdzające legalność i szczelność zbiornika.
Brak któregokolwiek z powyższych dokumentów może skutkować dotkliwą karą finansową, a także wezwaniem policji w przypadku prób uniemożliwienia kontroli. Mandaty za utrudnianie pracy urzędników mogą wynieść do 5 000 zł.
Szczelność przede wszystkim
Priorytetem jest weryfikacja szczelności szamb, które zgodnie z prawem nie mogą przepuszczać ścieków do gruntu ani do wód gruntowych. Inspektorzy koncentrują się również na regularności opróżniania zbiorników – brak odbioru nieczystości przez profesjonalną firmę to poważne naruszenie przepisów.
Wciąż częstą praktyką – i zarazem najpoważniejszym zagrożeniem ekologicznym – jest nielegalne wylewanie zawartości szamba na pola uprawne lub do rowów melioracyjnych. Takie działania są surowo karane i stanowią przestępstwo przeciwko środowisku.
Dlaczego państwo zintensyfikowało kontrole?
Decyzja o ogólnopolskich kontrolach wynika z dramatycznych danych dotyczących zanieczyszczenia wód gruntowych i powierzchniowych. Jak informują służby środowiskowe, nieszczelne zbiorniki oraz nielegalne odprowadzanie ścieków stanowią jedno z największych źródeł degradacji środowiska na terenach wiejskich i podmiejskich.
Zawarte w ściekach związki azotu i fosforu prowadzą do eutrofizacji rzek i jezior, co skutkuje wymieraniem organizmów wodnych oraz pogorszeniem jakości wody pitnej.
Kontrole mają charakter zarówno prewencyjny, jak i edukacyjny. Samorządy podkreślają, że ich celem jest uświadamianie mieszkańcom, jak ważne jest prawidłowe gospodarowanie ściekami dla dobra wspólnego.
Planowane zmiany w systemie opłat
Równolegle do akcji kontrolnej, Ministerstwo Infrastruktury przygotowuje nowelizację ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków. Zaproponowane przez wiceministra Przemysława Koperskiego zmiany zakładają progresywny system opłat, który ma promować oszczędność i odpowiedzialność w korzystaniu z zasobów wodnych.
Nowy model zakłada:
- Pierwszy 1 000 litrów wody miesięcznie za darmo lub za symboliczną złotówkę,
- Kolejne 2 m³ wody po preferencyjnej cenie,
- Znaczące podwyżki za zużycie powyżej 3 m³ miesięcznie na osobę.
Według ministerstwa, 3 m³ wody miesięcznie na osobę to poziom zapewniający komfortowe funkcjonowanie gospodarstwa domowego. Nadmierne zużycie będzie natomiast obciążone wyższymi stawkami, by przeciwdziałać marnotrawstwu.
Kontrowersje i głosy krytyki
Propozycje resortu nie spotkały się jednak z jednomyślnym poparciem. Zarząd Śląskiego Związku Gmin i Powiatów ostrzega, że zmniejszenie wpływów z opłat może zagrozić stabilności finansowej firm wodociągowo-kanalizacyjnych. Taka sytuacja może prowadzić do pogorszenia jakości usług i wstrzymania inwestycji infrastrukturalnych.
Jak przygotować się do kontroli?
Właściciele nieruchomości niepodłączonych do kanalizacji powinni jak najszybciej:
- Sprawdzić stan techniczny i szczelność swojego szamba,
- Zaktualizować umowę z firmą odbierającą nieczystości,
- Zgromadzić faktury i dokumentację związaną z odbiorem ścieków,
- Rozważyć budowę przydomowej oczyszczalni lub przyłączenie do sieci kanalizacyjnej, jeśli jest taka możliwość.
Dodatkowo warto monitorować zmiany legislacyjne w zakresie opłat za wodę – gospodarstwa domowe zużywające mniej mogą zyskać, natomiast osoby z dużym zużyciem powinny rozważyć wdrożenie rozwiązań pozwalających na ograniczenie poboru wody (np. systemy odzysku wody deszczowej, spłuczki oszczędzające wodę).
Co dalej?
Akcja kontrolna ma charakter długofalowy i obejmuje wszystkie regiony kraju. Wzmożony nadzór nad gospodarką ściekową to element szerszej strategii ochrony zasobów wodnych i walki z zanieczyszczeniem środowiska.
Oczekiwane zmiany w prawie wodnym oraz systemie taryf mają w założeniu przynieść korzyści dla środowiska i przeciwdziałać degradacji ekosystemów wodnych. Jednak ich skuteczność będzie zależna od odpowiedniego przygotowania samorządów, przedsiębiorstw i obywateli.
