Jeszcze do niedawna uznawano, że to Warszawa – stolica i centrum biznesowe Polski – niepodzielnie rządzi na rynku wynagrodzeń. Najnowsze dane Głównego Urzędu Statystycznego z pierwszego kwartału 2025 roku obalają ten mit. Na szczycie listy średnich zarobków uplasował się Kraków, który zdetronizował dotychczasowego lidera i wyznaczył nowy kierunek w polskiej geografii płac.
Rekordowe zarobki w Krakowie
Jak wskazują statystyki GUS z marca 2025 r., mieszkańcy Krakowa osiągają przeciętnie 12 706,58 zł brutto, co przekłada się na około 8991 zł netto. To wynik o ponad 1100 zł wyższy niż średnie wynagrodzenie w Warszawie, które wyniosło 11 600,70 zł brutto. Na trzecim miejscu zestawienia uplasował się Gdańsk ze średnią pensją na poziomie 11 152,69 zł brutto.
Zestawienie pokazuje jednocześnie znaczne zróżnicowanie dochodów w Polsce. Różnica między Krakowem a ostatnim w rankingu Białymstokiem (średnio 7 127,45 zł brutto) wynosi ponad 5 500 zł brutto miesięcznie. To blisko 50 proc. mniej niż u lidera rankingu.
Średnie wynagrodzenie w Polsce coraz wyższe
W skali całego kraju sytuacja płacowa uległa poprawie. W pierwszym kwartale 2025 roku przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto wyniosło 8962,28 zł, co daje około 6439 zł netto. Sam kwiecień 2025 roku przyniósł kolejny wzrost – do poziomu 9044,65 zł brutto (ok. 6496 zł netto). W porównaniu rok do roku, przeciętne wynagrodzenie wzrosło aż o 9,3 proc.
Mediana wynagrodzeń znacznie niższa niż średnia
Choć średnie zarobki rosną, warto zwrócić uwagę na mediany wynagrodzeń, które pokazują, ile faktycznie zarabia „przeciętny” pracownik. Zgodnie z danymi GUS, mediana wynagrodzeń w gospodarce narodowej w listopadzie 2024 r. wyniosła 6842,00 zł brutto, czyli aż o 18,3 proc. mniej niż średnia krajowa. To oznacza, że ponad połowa Polaków zarabia poniżej oficjalnej średniej płacowej.
Niepokojące są również dane dotyczące rozkładu zarobków:
- 10 proc. najmniej zarabiających Polaków (tzw. pierwszy decyl) otrzymywało wynagrodzenie nieprzekraczające 4300,00 zł brutto.
- Natomiast 10 proc. najlepiej zarabiających (dziewiąty decyl) uzyskiwało wynagrodzenie powyżej 13 391,00 zł brutto.
Nierówności płacowe między kobietami a mężczyznami
Dane GUS wskazują również na istotne różnice w wynagrodzeniach ze względu na płeć. W 8 z 9 przedziałów wynagrodzeń kobiety zarabiały mniej niż mężczyźni. Największa dysproporcja pojawiła się w dziewiątym decylu, gdzie różnica wynosiła 2162,49 zł brutto. Jedynie w pierwszym decylu kobiety i mężczyźni zarabiali tyle samo.
Co wpływa na wysokie zarobki w Krakowie?
Eksperci wskazują na kilka czynników, które mogą tłumaczyć dominację Krakowa:
- dynamiczny rozwój sektora IT, usług finansowych i nowoczesnych technologii,
- obecność międzynarodowych korporacji i centrów outsourcingowych,
- wykwalifikowana kadra akademicka i techniczna dzięki obecności renomowanych uczelni,
- rosnące inwestycje zagraniczne.
Kraków staje się tym samym liderem nie tylko w kulturze i turystyce, ale także na rynku pracy i wynagrodzeń.
Zróżnicowanie płac a standard życia
Mimo wzrostu płac, dane dotyczące mediany i decyli wynagrodzeń pokazują, że przeciętny pracownik nadal nie osiąga poziomu zarobków promowanego w statystykach. Różnice regionalne i płciowe wskazują, że rynek pracy w Polsce jest nadal mocno spolaryzowany. W obliczu takich nierówności konieczna jest dalsza analiza polityki płacowej i mechanizmów wspierających równość wynagrodzeń – co wpisuje się w wytyczne Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPCz), który wielokrotnie wskazywał, że „różnice w wynagrodzeniach mogą prowadzić do naruszenia zasady równości i niedyskryminacji” (m.in. case of Abdulkhanov v. Russia, no. 35012/10).
