Zgodnie z najnowszymi badaniami przeprowadzonymi przez SW Research na zlecenie OLX, w polskich gospodarstwach domowych znajduje się aż 565 milionów sztuk nieużywanej elektroniki, której łączna wartość wynosi nie mniej niż 112 miliardów złotych. To ogromna suma, która stanowi około 3% polskiego PKB.
Badania te po raz pierwszy pozwoliły ocenić skalę problemu elektrośmieci w Polsce i pokazały, że kwestia ta dotyczy nas wszystkich – nie tylko przedsiębiorstw czy dużych miast.
Średnio ponad 18 urządzeń na gospodarstwo domowe
Według danych z kwietnia br., w których wzięło udział 800 osób, okazuje się, że każdy mieszkaniec Polski ma średnio ponad 18 urządzeń elektronicznych, które nie są już używane, ale nadal trafią do kosza lub pozostają bezczynnie przechowywane.
Najczęściej zgromadzone urządzenia to:
- Telefony komórkowe – 92% badanych deklaruje posiadanie przynajmniej jednego nieużywanego telefonu, a aż 13% posiada pięć lub więcej.
- Komputery i laptopy – w 72% gospodarstw domowych znajduje się przynajmniej jeden nieużywany sprzęt komputerowy.
- AGD i małe urządzenia kuchenne – 66% respondentów trzyma stare żelazka, tostery czy mikser.
- Telewizory – aż 60% ankietowanych nie pozbyło się swojego starych telewizorów.
Kryzys elektrośmieci – problem globalny i lokalny
Zgodnie z danymi z raportu Global E-waste Monitor, do roku 2030 ilość elektrośmieci wzrośnie o 32% względem 2023 roku i osiągnie poziom 82 miliony ton rocznie. Polska, jak się okazuje, nie jest od tego wolna.
Z jednej strony, niekorzystne jest to, że tak wielu obywateli trzyma niepotrzebny sprzęt – z drugiej jednak, jest to ogromna szansa na ekonomiczną i ekologiczną korzyść.
Jak mówi jeden z ekspertów w tej dziedzinie:
„Elektronika, która leży bezczynnie, to nie tylko stracone pieniądze, ale także potencjalne źródło surowców wtórnych, które mogłyby zostać ponownie wykorzystane w gospodarce obiegu zamkniętego.”
Ile wartości można odzyskać z nieużywanej elektroniki?
Średnia wartość sprzętu, który Polacy mają zalegający w domach, to ponad 6 tysięcy złotych na osobę. Najwięcej „zamrożonego” kapitału znajduje się w:
- telewizorach – średnio 701 zł,
- komputerach – 691 zł,
- sprzęcie AGD – 670 zł,
- telefonach i smartfonach – 554 zł.
To oznacza, że sprzedaż nawet kilku urządzeń może przynieść znaczne środki finansowe, szczególnie jeśli sprzęt nadal działa lub da się go naprawić.
Czy sprzedawać, wymieniać, czy oddawać? Opcje dla właściciela
Zdaniem specjalistów, istnieje wiele sposobów, jak rozporządzić nieużywanym sprzętem:
- Sprzedaż na platformach internetowych (np. OLX, Allegro) – szybka i często opłacalna opcja, zwłaszcza przy nowszych modelach.
- Wymiana na nowy sprzęt w sklepach RTV/AGD – coraz częstsze promocje umożliwiają odebranie starego sprzętu i częściową jego wycenę.
- Oddanie do punktów zbierania elektrośmieci – bezpieczna i legalna forma utylizacji, często darmowa.
- Darowizna osobom potrzebującym lub fundacjom – możliwość pomocy innym i jednoczesne uniknięcie marnotrawstwa.
Ważne jest, aby pamiętać, że niewłaściwe pozbywanie się elektrośmieci może wiązać się z odpowiedzialnością prawną, co potwierdziło orzecznictwo sądów powszechnych w kilku sprawach dotyczących nielegalnego składowania odpadów elektronicznych.
Prawo i obowiązki związane z utylizacją elektrośmieci
Zgodnie z ustawą z dnia 14 grudnia 2012 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz.U. 2021 poz. 1226), producenci oraz importujący firmy są zobowiązani do organizowania systemów zbiórki i recyklingu zużytej elektroniki. Jednak jako użytkownik końcowy, masz prawo oddać swój sprzęt w miejsce przeznaczone do tego celu, np. do punktów SeReC lub placówek handlowych realizujących programy zbierania odpadów.
Z kolei Trybunał Sprawiedliwości UE w jednym ze swych wyroków (sprawa C-210/19) podkreślił, że państwa członkowskie UE muszą zapewnić dostępność miejsc zbiórki odpadów elektronicznych dla obywateli, co dodatkowo wspiera poprawną gospodarkę elektrośmieciami.
Podsumowanie: Elektronika niepotrzebna = pieniądze w szufladzie
Jeśli masz w domu stary telefon, laptopa, telewizor lub inne nieużywane urządzenia elektroniczne – nie pozwalaj im leżeć bezcelowo. Mogą one nie tylko przynieść Ci realne korzyści finansowe, ale również pomóc w walce z rosnącą ilością elektrościeków i ograniczeniu eksploatacji surowców pierwotnych.
Zadbaj o środowisko, swoją kieszeń i przestrzeń w mieszkaniu – czas najwyższy rozpakować tę szufladę!
