W polskim prawie zarówno odszkodowanie, jak i zadośćuczynienie służą rekompensacie szkód, ale dotyczą zupełnie innych rodzajów strat. Choć terminy te bywają używane zamiennie, ich znaczenie i zastosowanie są odmienne. Warto poznać te różnice, aby skutecznie dochodzić swoich roszczeń.
Odszkodowanie – kiedy możesz się o nie ubiegać?
Odszkodowanie to rekompensata za szkody majątkowe, czyli takie, które da się wycenić finansowo. Dotyczy zarówno rzeczywistych strat (damnum emergens), jak i utraconych korzyści (lucrum cessans). Aby uzyskać odszkodowanie, poszkodowany musi udowodnić związek przyczynowy między szkodą a działaniem (lub zaniedbaniem) sprawcy.
Kiedy przysługuje odszkodowanie?
- Uszkodzenie samochodu w wypadku drogowym
- Zniszczenie mienia przez osobę trzecią
- Koszty leczenia spowodowane błędem medycznym
Zgodnie z art. 361 Kodeksu Cywilnego, odszkodowanie ma na celu przywrócenie stanu majątkowego sprzed szkody. Oznacza to, że jego wysokość powinna odpowiadać poniesionym stratom.
Zadośćuczynienie – czym jest i kiedy można je otrzymać?
Zadośćuczynienie dotyczy szkód niemajątkowych, takich jak:
- Ból i cierpienie fizyczne
- Utrata bliskiej osoby
- Pogorszenie jakości życia
- Trauma psychiczna
W przeciwieństwie do odszkodowania, zadośćuczynienie nie ma na celu wyrównania strat finansowych, ale złagodzenie cierpień emocjonalnych. Jego wysokość ustala sąd, biorąc pod uwagę stopień doznanej krzywdy.
Przykłady sytuacji, w których można żądać zadośćuczynienia:
- Cierpienie po śmierci członka rodziny
- Trwały uszczerbek na zdrowiu wskutek wypadku
- Naruszenie dóbr osobistych (np. zniesławienie)
Podstawę prawną stanowią m.in. art. 444 KC (uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia) oraz art. 448 KC (naruszenie dóbr osobistych).
Kiedy odszkodowanie, a kiedy zadośćuczynienie?
- Odszkodowanie – gdy poniosłeś straty materialne (np. naprawa samochodu, koszty leczenia).
- Zadośćuczynienie – gdy doświadczyłeś cierpienia psychicznego lub fizycznego, które nie ma wymiaru finansowego.
W niektórych przypadkach (np. ciężki wypadek) możesz ubiegać się o obie formy rekompensaty.
Podsumowanie
- Odszkodowanie = szkody majątkowe (możliwe do wyliczenia).
- Zadośćuczynienie = szkody niemajątkowe (cierpienie, ból, utrata jakości życia).
- Warto skonsultować się z prawnikiem, aby prawidłowo oszacować roszczenia.
