Niemcy zaskoczyli Europę, ogłaszając, że kontrole na granicy z Polską zostaną przedłużone bez podania konkretnej daty końcowej. Decyzja, która pierwotnie miała obowiązywać jedynie do 15 września, teraz staje się faktem, który znacząco wpłynie na tysiące podróżnych i przewoźników. Minister spraw wewnętrznych Niemiec, Alexander Dobrindt, otwarcie przyznaje, że Berlin nie zamierza rezygnować z tych działań, dopóki unijny system ochrony granic zewnętrznych nie zacznie działać sprawnie. Co to oznacza w praktyce dla Polaków i dlaczego Niemcy podjęli tak drastyczne kroki?
Ta niespodziewana deklaracja Berlina to bezpośrednia odpowiedź na, jak to określono, nieskuteczność obecnych mechanizmów unijnych w walce z nielegalną migracją. W obliczu rosnącej presji migracyjnej, Niemcy, a w ślad za nimi także Polska, zdecydowały się na drastyczne zaostrzenie polityki granicznej. To stawia pod znakiem zapytania przyszłość swobodnego przepływu osób w strefie Schengen i zmusza do refleksji nad efektywnością wspólnej polityki europejskiej w zakresie bezpieczeństwa.
Niemiecka decyzja bez terminu. Dlaczego kontrole nie znikną?
Minister Alexander Dobrindt (CSU) w rozmowie z podcastem „Table.Today” jasno postawił sprawę: Niemcy nie zrezygnują z kontroli, dopóki nie zostanie wypracowany skuteczny system ochrony zewnętrznych granic Unii Europejskiej. To kluczowa informacja, która zmienia tymczasowe środki w potencjalnie długoterminowe rozwiązanie. Dobrindt podkreślił, że decyzja ta została podjęta w porozumieniu z innymi krajami członkowskimi UE, co sugeruje szerszy konsensus w Europie co do konieczności wzmocnienia bezpieczeństwa wewnętrznego kosztem swobody przepływu.
Niemieckie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych prezentuje dane, które mają uzasadnić te działania. Od objęcia stanowiska w maju 2025 roku, Dobrindt zainicjował wzmożone kontrole, które przyniosły, według niemieckich władz, wymierne efekty. Liczba funkcjonariuszy na granicach lądowych, w tym z Polską, Czechami i Szwajcarią, wzrosła z 11 tysięcy do aż 14 tysięcy. Dodatkowo, zmieniono harmonogramy pracy, ograniczono szkolenia i restrykcyjnie przydzielano urlopy, aby zmaksymalizować obecność służb. Efekt? Według oficjalnych statystyk, od stycznia do lipca 2025 roku liczba nowych wniosków o azyl w Niemczech spadła do 70 tysięcy, podczas gdy rok wcześniej, w analogicznym okresie, było ich ponad 140 tysięcy. To spadek o 50%, który Berlin interpretuje jako bezpośredni sukces zaostrzonej polityki granicznej.
Tysiące Polaków zawróconych. Realne konsekwencje na granicy
Wzmożone kontrole na granicy polsko-niemieckiej mają bardzo konkretne konsekwencje dla podróżujących. Z danych niemieckiej policji wynika, że liczba osób zawróconych z Niemiec do Polski drastycznie rośnie. W 2023 roku było to 1711 osób, w 2024 – już 9387, a tylko do maja 2025 – odnotowano 2765 zawróceń. Te liczby pokazują, że kontrole nie są jedynie formalnością, ale skutecznym narzędziem ograniczania przepływu osób, które nie spełniają niemieckich wymogów wjazdowych, w tym ubiegających się o azyl, którzy wcześniej byliby przyjmowani.
Dla zwykłych obywateli oznacza to jedno: należy spodziewać się opóźnień i dokładnych kontroli dokumentów. Niezależnie od tego, czy podróżujesz samochodem, autobusem czy pociągiem, przygotuj się na to, że czas przekraczania granicy może się wydłużyć. Wprowadzone ostrzejsze zasady obejmują m.in. cofanie osób, które nie posiadają ważnych dokumentów podróży lub nie spełniają kryteriów wjazdu do strefy Schengen, nawet jeśli ich celem nie jest ubieganie się o azyl. To stwarza realne ryzyko dla każdego, kto nie jest odpowiednio przygotowany do podróży.
Polska odpowiada. Kontrole przedłużone także po naszej stronie
Polska nie pozostaje bierna wobec działań swojego zachodniego sąsiada. W środę weszło w życie rozporządzenie, które przedłuża kontrole na naszych granicach z Niemcami i Litwą o kolejne 60 dni, czyli do 4 października. Jest to kontynuacja działań zapoczątkowanych 7 lipca, kiedy Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA) zdecydowało o przywróceniu kontroli w związku z bezpieczeństwem granic i zwiększonym ruchem migracyjnym. Decyzja ta jest spójna z ogólnoeuropejskim trendem wzmacniania bezpieczeństwa wewnętrznego.
Polskie władze argumentują, że utrzymanie kontroli jest niezbędne dla zapewnienia stabilności i bezpieczeństwa w kraju, w obliczu dynamicznej sytuacji migracyjnej w Europie. Choć Polska i Niemcy mają różne powody i skalę problemów migracyjnych, to wzajemne przedłużanie kontroli jest sygnałem, że państwa członkowskie coraz częściej decydują się na autonomiczne działania w obliczu niedoskonałości wspólnej polityki unijnej. To budzi obawy o przyszłość strefy Schengen i jej podstawowych założeń, a także o potencjalne długoterminowe konsekwencje dla swobody przemieszczania się obywateli Unii Europejskiej.
Na ten moment nie ma jasnych perspektyw na zniesienie kontroli po obu stronach granicy. Zarówno Berlin, jak i Warszawa uzależniają ich zakończenie od skuteczności unijnych mechanizmów ochrony granic zewnętrznych. O ile Unia Europejska nie wypracuje sprawnych i kompleksowych rozwiązań, możemy spodziewać się, że kontrole graniczne staną się nową, nieprzyjemną normą dla podróżujących między Polską a Niemcami. Obywatele powinni być przygotowani na to, że swobodne przekraczanie granicy, do którego przyzwyczailiśmy się przez lata, może być w najbliższej przyszłości jedynie wspomnieniem.
