Od 7 lipca 2025 roku Polska tymczasowo przywraca kontrole graniczne na granicy z Niemcami i Litwą. Decyzja ta została podjęta w związku z rosnącym zagrożeniem wynikającym z nielegalnej migracji i ma na celu wzmocnienie bezpieczeństwa wewnętrznego kraju. Jak podkreślają przedstawiciele rządu, działania mają charakter prewencyjny i są zgodne z przepisami Unii Europejskiej dotyczącymi tymczasowego przywracania kontroli w strefie Schengen.
Przyczyna: wzrost presji migracyjnej
Zgodnie z informacjami przekazanymi przez administrację rządową, decyzja o czasowym przywróceniu kontroli na granicach z Niemcami i Litwą to zdecydowana odpowiedź na narastające zagrożenie związane z nielegalną migracją. Ruchy migracyjne na osi wschód–zachód i południe–północ zwiększyły się w ostatnich miesiącach, co budzi uzasadnione obawy o bezpieczeństwo państwa, zwłaszcza w kontekście wzmożonego napływu migrantów spoza UE.
Władze wskazują na konieczność ochrony integralności terytorialnej oraz zapobiegania potencjalnym zagrożeniom transgranicznym, w tym przemytowi ludzi oraz działalności zorganizowanych grup przestępczych.
Zakres i charakter kontroli
Jak wynika z zapowiedzi Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, kontrole zostaną uruchomione od niedzieli, 7 lipca 2025 roku i będą prowadzone w sposób selektywny, przede wszystkim w miejscach wskazanych jako najbardziej narażone na próby nielegalnego przekroczenia granicy. Podstawowe zasady ruchu w ramach Schengen zostaną zachowane, a przejścia graniczne pozostaną otwarte – nie chodzi o ich zamknięcie, lecz o przywrócenie możliwości fizycznej kontroli tożsamości i legalności wjazdu.
Przywrócenie kontroli będzie czasowe i proporcjonalne do poziomu zagrożenia, zgodnie z art. 25 i 28 Kodeksu Granicznego Schengen. Władze przewidują, że działania te mogą obowiązywać przez kilka tygodni, z możliwością przedłużenia, jeśli sytuacja będzie tego wymagać.
Kontekst prawny: Schengen i bezpieczeństwo wewnętrzne
Strefa Schengen, do której Polska należy od 2007 roku, opiera się na zasadzie swobodnego przepływu osób, ale umożliwia państwom członkowskim czasowe przywracanie kontroli granicznych w sytuacjach zagrożenia porządku publicznego lub bezpieczeństwa narodowego. Przykłady takich działań miały już miejsce w przeszłości – zarówno w Polsce, jak i w innych krajach Unii – podczas dużych imprez międzynarodowych, szczytów politycznych czy kryzysów migracyjnych.
W obecnym przypadku przywrócenie kontroli na granicach z Niemcami i Litwą jest uzasadniane wzrostem liczby prób nielegalnego przekroczenia granicy w ramach tzw. szlaków migracyjnych, a także obserwacjami dotyczącymi działań przemytników ludzi.
Co to oznacza dla obywateli i podróżnych?
Dla podróżnych przekraczających granice z Niemcami i Litwą należy liczyć się z możliwością kontroli dokumentów tożsamości – zarówno paszportu, jak i dowodu osobistego. Zaleca się, aby osoby podróżujące miały przy sobie ważne dokumenty identyfikacyjne oraz zaplanowały ewentualne opóźnienia w przejeździe.
Transport towarowy oraz osobowy będzie się odbywał bez ograniczeń, jednak również w tym przypadku możliwe są kontrole wyrywkowe. Władze zapewniają, że służby graniczne będą działać w sposób efektywny, ale nieutrudniający nadmiernie ruchu granicznego, a wszelkie procedury będą wdrażane z poszanowaniem praw obywateli.
Reakcje polityczne i społeczne
Decyzja spotkała się z mieszanymi reakcjami. Zwolennicy działań rządu podkreślają, że to konieczne i odpowiedzialne posunięcie w obliczu nasilających się zagrożeń. Argumentują, że kontrola granic to podstawowe narzędzie ochrony suwerenności i bezpieczeństwa wewnętrznego, które nie stoi w sprzeczności z zasadami funkcjonowania UE.
Krytycy natomiast wskazują na możliwość utrudnień w codziennym ruchu transgranicznym, szczególnie dla mieszkańców terenów przygranicznych, którzy regularnie przekraczają granice w celach zawodowych lub prywatnych. Niektórzy eksperci podnoszą również kwestię potrzeby koordynacji działań z partnerami z Niemiec i Litwy, aby zapobiec jednostronnym napięciom i zapewnić spójność polityki migracyjnej w regionie.
Potencjalne skutki i perspektywy
Przywrócenie kontroli granicznych może przynieść krótkoterminowy efekt ograniczenia nielegalnej migracji, zwłaszcza jeśli działania będą prowadzone skutecznie i w porozumieniu z sąsiednimi krajami. Z drugiej strony – w przypadku długotrwałego utrzymania kontroli – możliwe są negatywne skutki gospodarcze, szczególnie dla sektora transportowego oraz przedsiębiorstw działających w strefie przygranicznej.
Kluczowe znaczenie będzie miała skuteczność operacyjna Straży Granicznej, współpraca z organami ścigania państw sąsiednich oraz elastyczność w dostosowywaniu zakresu kontroli do bieżącej sytuacji.
Od 7 lipca 2025 roku Polska czasowo przywraca kontrole graniczne na granicy z Niemcami i Litwą, reagując na nasilające się zagrożenia związane z nielegalną migracją. Działania mają na celu wzmocnienie bezpieczeństwa wewnętrznego i będą prowadzone w zgodzie z przepisami prawa unijnego. Choć decyzja może wiązać się z pewnymi niedogodnościami dla podróżnych, władze zapewniają, że procedury będą stosowane w sposób umiarkowany i dostosowany do poziomu zagrożenia.
W świetle rosnącej presji migracyjnej, Polska – podobnie jak inne państwa członkowskie UE – podejmuje działania obronne w granicach prawa, aby chronić porządek publiczny, nie rezygnując jednocześnie z zasad współpracy europejskiej.
