Polska cyberprzestrzeń finansowa znalazła się pod bezprecedensowym atakiem. Najnowszy raport Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) ujawnia alarmujące dane – w 2024 roku zidentyfikowano ponad 51 tysięcy szkodliwych stron internetowych, co stanowi rekordowy, 70,9-procentowy wzrost w stosunku do roku poprzedniego. To prawdziwa plaga, która zagraża oszczędnościom milionów Polaków. Przestępcy, uzbrojeni w zaawansowane narzędzia oparte na sztucznej inteligencji, stają się coraz skuteczniejsi w swoich działaniach, tworząc pułapki, w które wpaść mogą nawet najbardziej przezorni internauci. Zespół CSIRT KNF nie ma wątpliwości: skala zagrożenia jest największa w historii, a głównym celem stały się pieniądze Polaków. Dane są bezlitosne – w ciągu zaledwie trzech lat liczba niebezpiecznych domen wzrosła niemal pięciokrotnie, z 11 468 w 2021 roku do 51 241 w 2024 roku. To pokazuje, że oszuści nie tylko nie zwalniają tempa, ale systematycznie intensyfikują swoje ataki, wykorzystując każdą okazję do wyłudzenia pieniędzy.
Fałszywe inwestycje – główna pułapka na oszczędności Polaków
Z raportu CSIRT KNF wynika, że absolutnie dominującą formą oszustwa są fałszywe platformy inwestycyjne. Stanowiły one aż 45 985 zidentyfikowanych domen, co przekłada się na 89,4% wszystkich zagrożeń w sektorze finansowym. Scenariusz jest zazwyczaj podobny: przestępcy kuszą obietnicami szybkich i ponadprzeciętnych zysków z rzekomych inwestycji w akcje popularnych spółek, kryptowaluty czy surowce. Wykorzystują przy tym ludzką chęć pomnażania oszczędności, tworząc profesjonalnie wyglądające strony, które na pierwszy rzut oka nie budzą podejrzeń. Co istotne, domeny zgłoszone przez zespół KNF stanowiły ponad połowę wszystkich niebezpiecznych stron wpisanych na listę CERT Polska w 2024 roku. To jednoznacznie pokazuje, że sektor finansowy jest obecnie głównym polem bitwy z cyberprzestępcami. Poza fałszywymi inwestycjami, KNF zidentyfikowało także inne zagrożenia, takie jak fałszywe ankiety (4030 domen), oszustwa związane z usługami kurierskimi (521 domen) czy fałszywe bramki płatności (125 domen), które miały na celu kradzież danych do logowania do bankowości.
Sztuczna inteligencja, czyli nowa broń w arsenale cyberprzestępców
Tym, co budzi największy niepokój ekspertów, jest masowe wykorzystanie sztucznej inteligencji (AI) przez oszustów. Technologia, która miała rewolucjonizować świat, stała się potężnym narzędziem w rękach przestępców. CSIRT KNF ostrzega, że AI pozwala na generowanie niezwykle realistycznych materiałów, które mogą zmylić nawet bardzo ostrożne osoby. Mowa tu przede wszystkim o technologii deepfake, czyli manipulacji obrazem i dźwiękiem w celu stworzenia fałszywych nagrań wideo, w których znane osoby – politycy, celebryci czy eksperci finansowi – rzekomo polecają oszukańcze inwestycje. W 2024 roku najczęściej wykorzystywano wizerunki polityków (26% przypadków) oraz Spółek Skarbu Państwa (11%). Sztuczna inteligencja służy także do tworzenia bezbłędnych, wiarygodnych tekstów reklamowych, personalizacji ataków pod konkretną ofiarę oraz automatyzacji całego procesu oszustwa. To sprawia, że odróżnienie prawdy od fałszu staje się trudniejsze niż kiedykolwiek wcześniej, a tradycyjne metody weryfikacji mogą okazać się niewystarczające.
Oszuści zalewają media społecznościowe. Jak działają?
Przestępcy doskonale wiedzą, gdzie szukać swoich ofiar. W 2024 roku CSIRT KNF zgłosił do usunięcia aż 10 951 oszukańczych reklam w mediach społecznościowych. To właśnie platformy takie jak Facebook, Instagram czy YouTube stały się głównym kanałem dystrybucji fałszywych ofert inwestycyjnych. Reklamy te są starannie przygotowane – często wykorzystują wspomniane deepfake’i, logo znanych firm oraz chwytliwe hasła obiecujące finansową niezależność. Największe natężenie kampanii reklamowych odnotowano w maju (1699 zgłoszeń) i lipcu (1455 zgłoszeń). Ciekawym trendem jest wykorzystywanie motywu odzyskiwania utraconych środków. Oszuści tworzą reklamy, w których podszywają się pod firmy rzekomo pomagające ofiarom poprzednich oszustw, co jest wyjątkowo perfidną metodą podwójnego uderzenia w tę samą osobę. Poza mediami społecznościowymi, reklamy te pojawiają się również w wynikach wyszukiwania Google oraz na różnych portalach internetowych, co pokazuje, jak szeroko zakrojoną działalność prowadzą cyberprzestępcy.
Jak skutecznie chronić swoje pieniądze? Eksperci KNF radzą
W obliczu tak zaawansowanych i masowych zagrożeń, kluczowa staje się świadomość i stosowanie podstawowych zasad bezpieczeństwa. Eksperci z Komisji Nadzoru Finansowego apelują o stosowanie zasady ograniczonego zaufania. Jeśli oferta wydaje się zbyt piękna, aby mogła być prawdziwa – niemal na pewno jest oszustwem. Nikt nie gwarantuje ogromnych zysków bez ryzyka w krótkim czasie. Aby zminimalizować ryzyko utraty pieniędzy, warto wdrożyć kilka kluczowych nawyków:
- Sprawdzaj wiarygodność podmiotu. Zanim zainwestujesz jakiekolwiek środki, sprawdź, czy firma znajduje się na liście podmiotów licencjonowanych przez KNF. Koniecznie zweryfikuj też listę ostrzeżeń publicznych KNF.
- Nie ufaj reklamom i wizerunkom znanych osób. Pamiętaj, że technologia deepfake pozwala na stworzenie fałszywego nagrania z udziałem dowolnej osoby. Nigdy nie traktuj reklamy w internecie jako wiarygodnej rekomendacji.
- Chroń swoje dane. Nigdy nie podawaj osobom trzecim swoich danych do logowania do banku, numeru PESEL czy kodów autoryzacyjnych z SMS-ów lub aplikacji mobilnej. Pracownik banku nigdy o to nie poprosi.
- Dokładnie czytaj powiadomienia transakcyjne. Zawsze sprawdzaj, jaką operację potwierdzasz w aplikacji mobilnej lub kodem SMS. Upewnij się, że kwota i odbiorca się zgadzają.
- Bądź sceptyczny wobec obietnic. Unikaj ofert, które obiecują „pewny zysk”, „inwestycje bez ryzyka” lub namawiają do szybkiego działania pod presją czasu. To klasyczne techniki manipulacyjne stosowane przez oszustów.
Rosnąca skala problemu pokazuje, że edukacja i ostrożność to dziś najlepsza tarcza ochronna dla naszych oszczędności. Cyberprzestępcy będą dalej rozwijać swoje metody, dlatego kluczowe jest, abyśmy my, jako użytkownicy, byli zawsze o krok przed nimi.
