Już w trzecim kwartale 2025 roku mogą wejść w życie przepisy, które umożliwią sporządzanie testamentów w formie nagrania wideo. Nowelizacja przygotowywana przez Ministerstwo Sprawiedliwości przewiduje dopuszczenie tzw. testamentu audiowizualnego, rejestrowanego za pomocą smartfona, kamery lub innego urządzenia. Choć dla wielu może to być znaczące ułatwienie, prawnicy zwracają uwagę na ryzyko nadużyć, zwłaszcza w dobie rozwoju sztucznej inteligencji.
Testament audiowizualny – na czym polega?
Zgodnie z założeniami nowelizacji kodeksu cywilnego i kodeksu postępowania cywilnego, testament sporządzony w formie nagrania wideo lub audio będzie mógł zostać uznany za ważny dokument wyrażający ostatnią wolę spadkodawcy. Warunek? Z tej formy będzie można skorzystać tylko w wyjątkowych okolicznościach, gdy nie ma możliwości sporządzenia testamentu notarialnego ani pisemnego.
Według projektu, testament audiowizualny będzie dopuszczalny w sytuacjach takich jak:
- katastrofa naturalna,
- poważny wypadek,
- ciężka choroba zagrażająca życiu,
- inne zdarzenia uniemożliwiające kontakt z notariuszem lub pisemne wyrażenie woli.
Projekt ten tworzony jest od czerwca ubiegłego roku, a jego przyjęcie przez Radę Ministrów zaplanowano na 3. kwartał 2025 roku.
Nie każdy film będzie ważnym testamentem
Choć rejestrowanie ostatniej woli wydaje się proste, ustawodawca przewidział szereg warunków formalnych, które muszą zostać spełnione, by nagranie zostało uznane za ważne:
- Obowiązkowe wskazanie daty i miejsca nagrania,
- Brak konieczności obecności świadków w chwili nagrywania,
- Dostarczenie nagrania do sądu w ciągu miesiąca od sporządzenia lub maksymalnie trzech miesięcy od śmierci spadkodawcy, jeśli testament został odnaleziony później.
Te wymogi mają na celu zapewnienie wiarygodności dokumentu oraz utrudnienie prób fałszerstw.
Głos eksperta: technologia może pomóc, ale też zagrozić
W rozmowie z portalem BiznesINFO, mecenas Robert Tomczyk, ekspert prawa spadkowego z Krakowa, przyznał, że nowe przepisy mogą znacząco ułatwić wyrażenie ostatniej woli w nagłych sytuacjach. Przypomniał jednak, że nawet obecnie sądy uznają testamenty powstałe w nietypowych warunkach – np. napisane na zamglonej szybie.
Jednocześnie prawnik podkreśla, że nowa forma testamentu otwiera drzwi do nowych typów nadużyć, szczególnie z wykorzystaniem sztucznej inteligencji. W przyszłości może dochodzić do prób stworzenia fałszywego testamentu z wykorzystaniem syntetycznego głosu, który naśladuje głos spadkodawcy. Aby przeciwdziałać takim sytuacjom, sądy będą prawdopodobnie korzystać z biegłych fonoskopów, czyli specjalistów od analizy dźwięku, którzy potwierdzą autentyczność nagrania.
Fałszerstwa nie są nowością – także w przypadku tradycyjnych testamentów
Jak zaznacza mec. Tomczyk, oszustwa dotyczące testamentów nie są problemem wyłącznie nowych technologii. Przykłady z sal sądowych pokazują, że również testamenty notarialne czy pisemne bywają fałszowane. Prawnik przytoczył sytuację, w której spadkobierczyni napisała testament ręką umierającej spadkodawczyni, co potwierdziła opinia biegłego grafologa. Sąd uznał ten dokument za nieważny.
Wprowadzenie nowej formy testamentu może zatem zwiększyć znaczenie ekspertyz technicznych w postępowaniach spadkowych.
Jak sporządzić testament zgodnie z prawem?
Obecnie polskie prawo dopuszcza trzy główne formy testamentu:
- Testament notarialny – sporządzony przez notariusza, najbardziej wiarygodny i trudny do podważenia.
- Testament własnoręczny – musi być w całości napisany i podpisany przez spadkodawcę, z podaniem daty i miejsca sporządzenia.
- Testament ustny – dozwolony w sytuacjach nagłych, w obecności trzech świadków. Treść powinna zostać spisana, a dokument podpisany przez świadków lub spadkodawcę, jeśli to możliwe.
Nowelizacja dodałaby do tej listy czwartą formę: testament audiowizualny, możliwy do zrealizowania za pomocą telefonu lub kamery.
Znaczenie zmian dla obywateli
Dopuszczenie testamentu nagranego w formie audiowizualnej to odpowiedź na zmieniające się realia technologiczne i konieczność dostosowania prawa do sytuacji, w których tradycyjne formy są niewykonalne. Może to mieć szczególne znaczenie w przypadku:
- osób mieszkających za granicą bez dostępu do polskich notariuszy,
- ofiar wypadków i nagłych zdarzeń medycznych,
- seniorów i osób chorych, którym trudno sporządzić dokument fizycznie.
Co dalej?
Projekt zmian przepisów ma zostać przyjęty przez Radę Ministrów w III kwartale 2025 roku. Wejście w życie przepisów oznacza konieczność przygotowania sądów do nowego typu spraw, z uwzględnieniem m.in. opinii biegłych z zakresu fonoskopii i autentyczności nagrań.
Dla obywateli będzie to oznaczało większą elastyczność w decydowaniu o losie majątku po śmierci – ale również większą odpowiedzialność za właściwe przygotowanie materiału wideo.
📌 Potrzebujesz pomocy prawnej? Skontaktuj się z nami
Drogi Czytelniku, przypominamy, że każda sprawa prawna może okazać się złożona i pełna niuansów, które bez wiedzy prawniczej łatwo przeoczyć. Przepisy są wieloznaczne, a ich interpretacja zależy często od okoliczności konkretnego przypadku. Dlatego przed podjęciem jakichkolwiek kroków prawnych warto skonsultować się z doświadczonym prawnikiem.
Skontaktuj się z nami już teraz. Przeanalizujemy Twoją sytuację i dokładnie sprawdzimy, jakie masz możliwości działania. Nasi eksperci z Kancelarii LEGA ARTIS pomogli już wielu klientom, którzy początkowo sądzili, że znajdują się w sytuacji bez wyjścia.
📞 579-636-527
📧 kontakt@legaartis.pl
Nie czekaj – napisz lub zadzwoń już dziś. Pierwszy krok do rozwiązania problemu prawnego to rozmowa z prawnikiem, który naprawdę zna się na rzeczy.
