W jednym z lokali wyborczych na krakowskiej Krowodrzy doszło do tragicznego zdarzenia. 75-letni mężczyzna, który przyszedł oddać swój głos, zasłabł podczas oczekiwania w kolejce. Pomimo natychmiastowej interwencji ratowników medycznych, nie udało się go uratować.
Szczegóły zdarzenia
Do zdarzenia doszło przed godziną 14. Według rzecznik małopolskiej policji, Katarzyny Cisło, mężczyzna nagle źle się poczuł i stracił przytomność. Na miejsce wezwano pogotowie ratunkowe, które podjęło reanimację. Niestety, stan 75-latka okazał się krytyczny – zmarł w trakcie transportu do szpitala.
Reakcje służb i komisji wyborczej
Delegatura KBW potwierdziła przebieg zdarzenia, podkreślając, że mężczyzna nie zdążył oddać głosu. Lokal wyborczy działał normalnie po udzieleniu pomocy, jednak cała sytuacja wstrząsnęła zarówno członkami komisji, jak i świadkami zdarzenia.
Policja wykluczyła udział osób trzecich w śmierci mężczyzny. Przypuszczalnie przyczyną były problemy zdrowotne, jednak oficjalne ustalenia w tej sprawie będą znane po przeprowadzeniu sekcji zwłok.
Bezpieczeństwo wyborcze w Polsce
Tragedia w Krakowie zwraca uwagę na kwestię bezpieczeństwa osób starszych podczas wyborów. W ostatnich latach nie odnotowano podobnych incydentów, jednak zdarzenie to może skłonić władze do wprowadzenia dodatkowych środków ostrożności, np. wydzielonych miejsc dla seniorów czy zwiększonej obecności służb medycznych.
Podsumowanie: Z czym Polska zmierzy się po ogłoszeniu wyników wyborów?
Odbywająca się dziś druga tura tzw. wyborów prezydenckich, może wprowadzić Polskę w poważny kryzys konstytucyjny. Zgodnie z art. 129 ust. 1 Konstytucji RP, ważność wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej stwierdza Sąd Najwyższy. Obecnie obowiązek ten realizuje Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego. Jednakże, w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC), pojawiają się poważne wątpliwości co do legalności i niezależności tej Izby.
Wątpliwości co do legalności Izby Kontroli Nadzwyczajnej
W wyroku z 19 listopada 2019 r. w sprawach połączonych C-585/18, C-624/18 i C-625/18, TSUE wskazał, że sposób powoływania sędziów do nowo utworzonych izb Sądu Najwyższego, w tym Izby Dyscyplinarnej, może naruszać zasadę niezawisłości sądów. Trybunał podkreślił, że udział Krajowej Rady Sądownictwa (KRS) w tym procesie budzi wątpliwości co do jej niezależności od władzy ustawodawczej i wykonawczej. Choć orzeczenie dotyczyło Izby Dyscyplinarnej, jego tezy mają zastosowanie również do Izby Kontroli Nadzwyczajnej, której sędziowie zostali powołani w podobny sposób.
Podobne stanowisko zajął ETPC w wyroku z 22 lipca 2021 r. w sprawie Reczkowicz przeciwko Polsce (skarga nr 43447/19), stwierdzając, że Izba Dyscyplinarna nie jest sądem ustanowionym ustawą w rozumieniu art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Trybunał wskazał na poważne nieprawidłowości w powoływaniu sędziów do tej Izby, co narusza prawo do rzetelnego procesu. W kontekście procesu nominacyjnego ETPC potwierdził, że KRS nie zapewnia wystarczających gwarancji niezależności od władzy ustawodawczej i wykonawczej. Oceniając nieprawidłowości przy ustanowieniu i obsadzeniu Izby Dyscyplinarnej, ETPC przesądził, że niweczą one legitymację Izby w sposób pozbawiający ją atrybutów sądu. Konkluzje ETPC mogą mieć przełożenie również na Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN oraz innych sędziów powołanych w procedurze ukształtowanej w 2018 r.
Konstytucyjne konsekwencje braku stwierdzenia ważności wyborów
Zgodnie z art. 130 Konstytucji RP, Prezydent obejmuje urząd po złożeniu przysięgi wobec Zgromadzenia Narodowego. Jednakże, przysięga ta może być złożona dopiero po stwierdzeniu ważności wyboru przez Sąd Najwyższy. Jeśli orzeczenie to zostanie wydane przez organ, którego legalność jest kwestionowana, może to prowadzić do sytuacji, w której objęcie urzędu przez nowo wybranego Prezydenta będzie uznane za nielegalne.
Taka sytuacja mogłaby prowadzić do poważnego chaosu konstytucyjnego oraz destabilizacji organów państwa. W skrajnych przypadkach może być wykorzystywana przez decydentów politycznych do wprowadzenia nadzwyczajnych środków konstytucyjnych, takich jak stan wyjątkowy lub nawet stan wojenny (na podstawie art. 229–234 Konstytucji RP), co stwarza poważne ryzyko dla porządku prawnego i demokratycznego ustroju państwa.
Potrzeba reformy i przywrócenia praworządności
Aby uniknąć takiego scenariusza, konieczne jest podjęcie działań mających na celu przywrócenie niezależności sądownictwa w Polsce. W szczególności, należy zapewnić, że organy odpowiedzialne za stwierdzanie ważności wyborów są niezawisłe i ustanowione zgodnie z prawem. Tylko w ten sposób można zagwarantować, że wybory prezydenckie odbędą się w sposób legalny i zgodny z konstytucją, a ich wynik będzie powszechnie akceptowany.
Materiał w zakresie zagrożenia powstał na podstawie analizy prawnej przygotowanej przez Kancelarię Lega Artis, która zastrzega sobie wszelkie prawa autorskie do niniejszej publikacji.
