Sprawy spadkowe często wiążą się z emocjami i konfliktami, zwłaszcza gdy część rodziny czuje się pominięta w ostatniej woli zmarłego. W takich sytuacjach pojawia się pytanie: czy zachowek się przedawnia? Odpowiedź nie jest oczywista, dlatego warto dokładnie przeanalizować przepisy prawa, aby uniknąć utraty należnych świadczeń.
POLECAMY: Darowizna sprzed 10 lat a zachowek – kluczowa decyzja Sądu Najwyższego
Zachowek – co to jest i komu przysługuje?
Zachowek to roszczenie majątkowe, które ma na celu ochronę interesów najbliższej rodziny spadkodawcy. Dotyczy osób, które zostały pominięte w testamencie, ale zgodnie z dziedziczeniem ustawowym miałyby prawo do części spadku. Ważne: zachowek nie unieważnia testamentu, a jedynie stanowi formę rekompensaty.
Zgodnie z art. 991 Kodeksu cywilnego, prawo do zachowku przysługuje:
- zstępnym (dzieciom, wnukom),
- małżonkowi,
- rodzicom spadkodawcy – o ile nie zostali wydziedziczeni lub nie zrzekli się dziedziczenia.
Standardowo zachowek wynosi połowę wartości udziału spadkowego, który przysługiwałby danej osobie przy dziedziczeniu ustawowym. Wyjątek stanowią:
- małoletni zstępni,
- osoby trwale i całkowicie niezdolne do pracy – w ich przypadku zachowek wynosi 2/3 należnego udziału.
Czy zachowek może się przedawnić? Kluczowe terminy
Tak, zachowek podlega przedawnieniu, co reguluje art. 1007 § 1 Kodeksu cywilnego. Termin przedawnienia wynosi 5 lat, ale jego rozpoczęcie zależy od sytuacji:
- Gdy spadkodawca pozostawił testament – termin liczy się od dnia ogłoszenia testamentu.
- Gdy spadkodawca nie sporządził testamentu, ale jeszcze za życia przekazał majątek – wówczas bieg terminu rozpoczyna się od dnia otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy).
Warto pamiętać, że przedawnienie nie oznacza automatycznego wygaśnięcia roszczenia. Spadkobierca może się jednak uchylić od jego spełnienia, powołując się na upływ czasu.
Kiedy przedawnienie zostaje przerwane?
Bieg terminu przedawnienia przerywa się w dwóch przypadkach:
- wniesienie pozwu o zapłatę zachowku,
- uznanie roszczenia przez spadkobiercę (np. poprzez pisemne potwierdzenie zobowiązania).
Po przerwaniu termin biegnie na nowo, co oznacza, że pięcioletni okres rozpoczyna się od początku.
Podsumowanie – jak zabezpieczyć swoje roszczenie?
Jeśli należysz do grona uprawnionych do zachowku, nie zwlekaj z działaniem. 5-letni termin przedawnienia może minąć szybciej, niż się spodziewasz. W przypadku wątpliwości warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie spadkowym, aby uniknąć utraty należnych środków.
