Od 19 stycznia 2028 roku wchodzi w życie ogólnopolski obowiązek wymiany prawa jazdy dla osób, które uzyskały je przed 19 stycznia 2013 r. Choć proces potrwa pięć lat – do 18 stycznia 2033 r. – czas nieubłaganie się kurczy. Nowe przepisy nie pozostawiają złudzeń – niezależnie od wieku i kategorii prawa jazdy, każdy kierowca musi dostosować się do zmian. W przeciwnym razie ryzykuje mandat, a nawet problemy z ubezpieczycielem czy podczas kontroli drogowej.
Bezterminowe prawo jazdy? To już historia
Najbardziej dotkliwa zmiana dotyczy kierowców posiadających prawo jazdy bez terminu ważności, czyli wydane przed 2013 rokiem. Według obecnych przepisów były one ważne bezterminowo, jednak zmiany w prawie – wynikające z wdrażania unijnej dyrektywy – likwidują ten przywilej. Od 2028 roku kierowcy ci będą zobowiązani do wymiany dokumentów na nowe, które będą miały maksymalny okres ważności 15 lat.
Szacuje się, że dotyczy to około 15 milionów osób. Wprowadzenie terminu ważności ma na celu ujednolicenie zasad w całej Unii Europejskiej i zwiększenie bezpieczeństwa na drogach. Zmiana ma charakter administracyjny – nie oznacza konieczności ponownego zdawania egzaminu na prawo jazdy.
Kto dokładnie musi wymienić prawo jazdy?
Obowiązek wymiany dokumentów dotyczy:
- wszystkich osób, które uzyskały prawo jazdy przed 19 stycznia 2013 r.,
- niezależnie od wieku kierowcy,
- niezależnie od kategorii prawa jazdy,
- zarówno kierowców zawodowych, jak i prywatnych użytkowników dróg.
Nie ma znaczenia, czy dokument jest w dobrym stanie technicznym czy czytelny – liczy się data wydania.
Nowe zasady zdrowotne. Czy badanie lekarskie będzie obowiązkowe?
W myśl przepisów Unii Europejskiej, każde państwo członkowskie może samodzielnie ustalić, czy do wydania nowego prawa jazdy wystarczy samoocena stanu zdrowia, czy też konieczne będzie zaświadczenie lekarskie. W Polsce, jak pokazuje dotychczasowa praktyka, najprawdopodobniej badanie wzroku i ogólnej sprawności będzie obowiązkowe przy wymianie dokumentów.
Choć Parlament Europejski odrzucił pomysł obowiązkowych badań co 5 lat dla osób powyżej 70. roku życia, temat może wrócić w przyszłości na poziomie krajowym. Tymczasem obecnie:
- osoby posiadające prawo jazdy z okresem ważności (czyli np. kierowcy zawodowi) muszą przedstawić aktualne badanie lekarskie – jego koszt to ok. 200 zł.
- osoby z bezterminowym prawem jazdy mogą być zobowiązane do przeprowadzenia badania, jeśli taka decyzja zapadnie w krajowych przepisach wykonawczych.
Jakie dokumenty będą potrzebne przy wymianie?
Wymiana prawa jazdy będzie się odbywać w urzędach gminy lub miasta, a wymagany zestaw dokumentów obejmuje:
- wniosek (dostępny online lub w urzędzie),
- aktualne zdjęcie w formacie 35×45 mm,
- dowód wpłaty 100 zł (opłata administracyjna za wydanie nowego dokumentu),
- kserokopię obecnego prawa jazdy,
- dowód osobisty (do wglądu),
- wymagane oświadczenia, zgodne z ustawą o kierujących pojazdami,
- badanie lekarskie – jeśli dokument miał termin ważności lub jeśli będzie to wymagane.
Proces przypomina obecnie obowiązującą procedurę przy utracie dokumentu lub zmianie danych osobowych.
Terminy mają znaczenie. Spóźnienie może kosztować
Choć uprawnienia do kierowania pojazdami formalnie nie wygasają w chwili, gdy dokument straci ważność, to brak wymiany w terminie może mieć poważne konsekwencje. Kierowca z nieważnym dokumentem może otrzymać mandat, a także mieć problemy podczas kontroli drogowej lub przy kolizji – szczególnie z firmami ubezpieczeniowymi, które mogą kwestionować ważność polisy OC.
Ministerstwo Infrastruktury zapowiada, że opracuje szczegółowy harmonogram wymiany – prawdopodobnie oparty na dacie urodzenia kierowcy lub dacie wydania aktualnego dokumentu.
Co dalej? Perspektywa na najbliższe lata
Zmiana ma charakter administracyjny, ale jej skala jest ogromna. 15 milionów wymian w ciągu pięciu lat to ogromne wyzwanie logistyczne zarówno dla obywateli, jak i dla urzędów. Niewykluczone, że w przyszłości wprowadzona zostanie pełna cyfryzacja dokumentów prawa jazdy, która umożliwi identyfikację kierowcy bez konieczności noszenia fizycznego dokumentu.
Na ten moment jednak warto:
- sprawdzić datę wydania swojego prawa jazdy,
- śledzić komunikaty Ministerstwa Infrastruktury,
- zaplanować termin wymiany z wyprzedzeniem, aby uniknąć kolejek i nieprzyjemnych niespodzianek.
