Masowe kontrole bez zapowiedzi. Co sprawdzają urzędnicy?

W 2025 roku polskie urzędy zintensyfikowały kontrole, wchodząc do firm i domów obywateli bez wcześniejszego uprzedzenia. To bezprecedensowe działanie jest odpowiedzią na rosnącą szarą strefę, która według raportu Ministerstwa Finansów z 2024 roku stanowiła aż 12,4% PKB . W praktyce oznacza to wzmożone działania m.in. skarbówki, ZUS-u, PIP-u, inspekcji sanitarnej, budowlanej oraz urzędów miejskich i gminnych .

Nowe narzędzia kontroli: nabycie sprawdzające

Od stycznia 2022 roku urzędnicy Krajowej Administracji Skarbowej zyskali uprawnienia do przeprowadzania tzw. nabyć sprawdzających. Pozwalają one na weryfikację, czy przedsiębiorcy prawidłowo ewidencjonują sprzedaż i wydają paragony . W 2025 roku te działania zostały zintensyfikowane, co budzi kontrowersje wśród przedsiębiorców.

Państwowa Inspekcja Pracy: 55 tysięcy kontroli w 2025 roku

Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) zaplanowała na 2025 rok przeprowadzenie 55 tysięcy kontroli . Szczególny nacisk położono na branże budowlaną, przemysłową oraz sektor usług. Kontrole obejmują m.in. przestrzeganie przepisów BHP, legalność zatrudnienia oraz wypłacanie wynagrodzeń. Pracodawcy są zaniepokojeni skalą działań, obawiając się paraliżu działalności.

Super-urząd: koordynacja działań przeciw szarej strefie

W pierwszej połowie 2025 roku rząd powołał tzw. super-urząd, czyli Międzyresortowy Zespół do spraw przeciwdziałania szarej strefie . W jego skład wchodzą przedstawiciele ZUS, Ministerstwa Finansów, Krajowej Administracji Skarbowej, PIP oraz Policji. Celem jest lepsza koordynacja działań kontrolnych i efektywniejsze typowanie podmiotów do kontroli. Krytycy wskazują na ryzyko nadmiernej inwigilacji i ograniczenia swobód obywatelskich.

ZUS i PIP: wzmożone kontrole w 2025 roku

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) oraz Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) zintensyfikowały kontrole w 2025 roku, koncentrując się na przestrzeganiu przepisów dotyczących ochrony sygnalistów. Pracodawcy zatrudniający co najmniej 50 osób są zobowiązani do wdrożenia procedur zgłoszeń wewnętrznych, a realizacja tego obowiązku jest weryfikowana przez PIP . To działanie budzi kontrowersje wśród przedsiębiorców, którzy obawiają się nadmiernej biurokracji.

Urząd Skarbowy: prześwietlanie przelewów obywateli

Urzędy skarbowe zyskały nowe uprawnienia do monitorowania kont bankowych obywateli. Przelewy o wartości powyżej 10 tysięcy złotych są automatycznie analizowane pod kątem unikania opodatkowania . To działanie budzi obawy o naruszenie prywatności i nadmierną ingerencję państwa w życie obywateli.

Państwowa Inspekcja Pracy: walka z nielegalnym zatrudnieniem

PIP w 2025 roku szczególną uwagę poświęca walce z nielegalnym zatrudnieniem. Kontrole koncentrują się na wykrywaniu przypadków pracy „na czarno” oraz fałszywie zadeklarowanego zatrudnienia . Przedsiębiorcy obawiają się, że intensywność działań kontrolnych może negatywnie wpłynąć na ich działalność.

Państwowa Inspekcja Sanitarna zwiększyła zakres swoich działań, obejmując kontrolą nie tylko przedsiębiorców, ale także osoby fizyczne. Inspektorzy sprawdzają m.in. warunki sanitarno-higieniczne w miejscach publicznych oraz jakość żywności . To działanie spotyka się z krytyką ze strony obywateli, którzy czują się nadmiernie kontrolowani.