5 zł za wypłatę z bankomatu: Koniec z darmowym dostępem do gotówki?

5 zł – tyle może kosztować pojedyncza wypłata gotówki z bankomatu, nawet tego należącego do własnego banku. To efekt rosnącej liczby zmian w tabelach opłat i prowizji, które banki w Polsce wprowadzają w odpowiedzi na spadek liczby transakcji gotówkowych, inflację oraz wzrost kosztów utrzymania infrastruktury bankomatowej.

Banki detaliczne coraz częściej rezygnują z oferowania darmowych wypłat gotówki, co jeszcze kilka lat temu było standardem. Dziś coraz powszechniejsze stają się opłaty za:

• wypłaty z obcych bankomatów,
• wypłaty poniżej określonej kwoty,
• wypłaty po przekroczeniu miesięcznego limitu darmowych transakcji,
• a nawet każdą pojedynczą wypłatę, niezależnie od kwoty i liczby.

Kto już wprowadził opłaty?

Wśród banków, które już wdrożyły lub ogłosiły zmiany, znajdują się m.in.:

• Bank Pocztowy, który od czerwca 2025 roku wprowadził opłatę w wysokości 5 zł za każdą wypłatę z bankomatu własnego oraz obcego, jeżeli nie spełnione są warunki aktywności klienta.
• mBank – wprowadził ograniczenia polegające na tym, że tylko pierwsze trzy wypłaty w miesiącu są darmowe, a każda kolejna kosztuje 2,50 zł.
• ING Bank Śląski – utrzymuje darmowe wypłaty z bankomatów własnych, ale już za wypłatę z obcego bankomatu można zapłacić aż 7 zł, jeżeli nie posiada się odpowiedniego pakietu.

Warto podkreślić, że dla wielu klientów, którzy wypłacają niewielkie kwoty (np. 20–50 zł), prowizja w wysokości 5 zł oznacza de facto 10–25% „opłaty za dostęp do gotówki”, co znacząco zmniejsza opłacalność korzystania z bankomatów.

Skąd ta zmiana? Wyjaśnienie kontekstu

Z perspektywy sektora bankowego, zmiany te są odpowiedzią na kilka zjawisk:

1. Spadająca liczba wypłat gotówkowych – według danych Narodowego Banku Polskiego, w 2024 roku liczba transakcji gotówkowych w bankomatach spadła o ponad 15% w porównaniu do 2022 roku.
2. Rosnące koszty utrzymania infrastruktury – banki muszą pokrywać koszty obsługi technicznej, ochrony i zasilania bankomatów. Przy malejącej liczbie operacji, koszt jednostkowy wypłaty rośnie.
3. Promowanie transakcji bezgotówkowych – banki i regulatorzy promują płatności kartą i BLIK-iem jako bezpieczniejsze i tańsze. Zamiast inwestować w gotówkę, banki rozwijają aplikacje mobilne i cyfrowe portfele.

Z punktu widzenia ekonomii, bankomaty stają się nieopłacalnym aktywem, którego utrzymanie generuje straty. Dlatego instytucje finansowe szukają sposobu, by zrekompensować koszty lub zniechęcić klientów do korzystania z gotówki.

Jak banki próbują uzasadniać nowe opłaty?

W swoich komunikatach, banki wskazują, że:

• „Darmowe wypłaty są dostępne tylko dla aktywnych klientów”, czyli takich, którzy dokonują regularnych wpływów, płatności kartą lub spełniają określone warunki konta.
• Opłaty mają zachęcać do korzystania z nowoczesnych metod płatności, zgodnie z kierunkiem rozwoju cyfryzacji bankowości.
• Koszty operacyjne wypłat gotówki są „niezrównoważone ekonomicznie” przy aktualnej skali użytkowania bankomatów.

Potencjalne konsekwencje dla klientów

Wprowadzenie opłat za wypłaty gotówki niesie ze sobą szereg konsekwencji:

• Utrudnienie dostępu do gotówki dla osób starszych, nieposiadających smartfona lub zaufania do bankowości elektronicznej.
• Dodatkowe koszty dla klientów o niskich dochodach, którzy nie spełniają warunków zwolnienia z opłat.
• Możliwa zmiana nawyków finansowych, np. ograniczenie liczby wypłat lub przejście na płatności cyfrowe.
• Wzrost zainteresowania usługami banków spółdzielczych, które często oferują bardziej tradycyjne warunki korzystania z kont.

Według analityków, może to również doprowadzić do spadku zaufania do sektora bankowego, jeżeli klienci poczują się zmuszeni do ponoszenia dodatkowych, nieprzewidywalnych kosztów.

Co mogą zrobić klienci?

W obecnych realiach, konsumenci powinni zwrócić uwagę na kilka elementów:

1. Sprawdzać warunki konta – czy dostępne są darmowe wypłaty? Ile ich przysługuje?
2. Rozważyć bank zmieniający warunki – banki konkurują o klientów i wciąż istnieją oferty bez opłat.
3. Korzystać z cashbacku – wypłata gotówki przy okazji zakupów może być darmowa i bardziej dostępna.
4. Rozważyć użycie BLIK-a – wiele bankomatów obsługuje wypłaty bez użycia karty i bez prowizji (w określonych limitach).
5. Śledzić zmiany w tabelach opłat – banki mają obowiązek informowania o zmianach z 2-miesięcznym wyprzedzeniem, ale wielu klientów je ignoruje.

Czy opłaty będą rosnąć?

Prognozy wskazują, że trend rosnących opłat za gotówkę będzie się utrzymywał. Eksperci zwracają uwagę, że:

• Polska zmierza w stronę społeczeństwa bezgotówkowego, a banki chcą przyspieszyć ten proces.
• W krajach skandynawskich już dziś ponad 90% transakcji odbywa się bez gotówki.
• Model opłat za wypłaty może stać się standardem – tak jak wcześniej opłaty za prowadzenie kont czy karty debetowe.

W efekcie gotówka przestaje być darmowa, a koszt jej używania zaczyna być wyraźnie odczuwalny – zwłaszcza dla osób, które korzystają z niej okazjonalnie lub w małych kwotach.