Darowizny rodzinne pod lupą Urzędu Skarbowego. Jak uniknąć podatku?

Darowizny między najbliższymi członkami rodziny od lat są jednym z najpopularniejszych sposobów przekazywania wsparcia finansowego. W Polsce przepisy prawa oferują możliwość zwolnienia takich darowizn z podatku, ale ich skorzystanie wymaga przestrzegania szczegółowych zasad. Zaniedbanie formalności może prowadzić do nieporozumień z Urzędem Skarbowym, a w skrajnych przypadkach – do konieczności zapłaty podatku.

Kto korzysta ze zwolnienia?

Ustawa o podatku od spadków i darowizn wprowadza grupę zerową, której członkowie mogą przekazywać sobie środki finansowe bez konieczności płacenia podatku, pod warunkiem spełnienia odpowiednich wymogów. Do tej grupy zaliczają się:

• małżonkowie,
• rodzice i dzieci (w tym pasierb i macocha/ojczym),
• rodzeństwo,
• dziadkowie i wnuki.

Dla osób spoza tej grupy, takich jak dalsi krewni czy osoby niespokrewnione, obowiązują limity kwot wolnych od podatku, które są znacznie niższe.

Formalności, które trzeba spełnić

Aby darowizna od członka najbliższej rodziny była zwolniona z podatku, nie wystarczy przekazać środków. Kluczowe jest zgłoszenie darowizny do Urzędu Skarbowego w terminie 6 miesięcy od jej dokonania. Obowiązek ten dotyczy darowizn przekraczających ustaloną kwotę wolną, która od 1 lipca 2023 roku wynosi 36 120 zł.

Zgłoszenie odbywa się na specjalnym formularzu SD-Z2, który można złożyć osobiście w urzędzie, listownie lub elektronicznie za pomocą platformy ePUAP. Dodatkowo, w przypadku darowizn pieniężnych, przepisy wymagają, aby środki zostały przekazane w sposób umożliwiający jednoznaczną identyfikację darczyńcy – najczęściej za pomocą przelewu bankowego.

Praktyczne problemy z gotówką

Darowizny przekazywane w gotówce mogą prowadzić do komplikacji. Jeśli obdarowany sam wpłaci pieniądze na swoje konto i nie przedstawi wyraźnych dowodów wskazujących na źródło tych środków, Urząd Skarbowy może zakwestionować prawo do zwolnienia podatkowego. Dlatego kluczowe jest, aby darczyńca dokonał przelewu bezpośrednio z własnego rachunku na konto obdarowanego.

Jeżeli darowizna została dokonana w sposób niespełniający wymogów formalnych, można spróbować unieważnić umowę darowizny i dokonać ponownej transakcji zgodnie z przepisami. Jest to jednak rozwiązanie czasochłonne i obarczone ryzykiem, że fiskus zakwestionuje ponowne zgłoszenie.

Zmiany w kwotach wolnych od podatku

W lipcu 2023 roku podwyższono limity zwolnienia z podatku od darowizn. Obecnie obowiązują następujące wartości:

• 36 120 zł dla grupy zerowej (najbliższa rodzina),
• 27 090 zł dla dalszych krewnych (grupa pierwsza, np. wujowie, ciotki),
• 5733 zł dla osób niespokrewnionych (grupa druga i trzecia).

Wzrost limitów jest korzystny dla podatników, pozwalając na większą elastyczność w przekazywaniu środków bez obaw o obowiązek podatkowy.

Jak uniknąć problemów z fiskusem?

Aby uniknąć problemów, warto przestrzegać kilku prostych zasad:

1. Dokumentuj każdą transakcję. Najlepiej korzystać z przelewów bankowych, które jednoznacznie wskazują darczyńcę i obdarowanego.
2. Zgłaszaj darowizny na czas. Formularz SD-Z2 należy złożyć w ciągu 6 miesięcy od dokonania darowizny.
3. Pilnuj formalności. Szczególną uwagę zwróć na przypadki darowizn gotówkowych – takie transakcje są znacznie bardziej problematyczne.
4. Konsultuj się z doradcą podatkowym. W razie wątpliwości warto skorzystać z pomocy specjalisty, który pomoże uniknąć kosztownych błędów.

Darowizny są nie tylko aktem wsparcia, ale również wiążą się z formalnościami, które należy przestrzegać, aby uniknąć nieprzyjemności z Urzędem Skarbowym. Odpowiednia dokumentacja i przestrzeganie przepisów pozwolą cieszyć się korzyściami, jakie oferuje polskie prawo podatkowe.