Uchwały antysmogowe, wprowadzane stopniowo od kilku lat w różnych regionach Polski, są jednym z kluczowych narzędzi walki ze smogiem. Ich celem jest poprawa jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji zanieczyszczeń pochodzących z domowych źródeł ogrzewania, czyli tzw. niskiej emisji. Wprowadzane przepisy nakładają obowiązki na użytkowników instalacji grzewczych, a także określają harmonogram wycofywania najbardziej zanieczyszczających urządzeń.
Gdzie obowiązują uchwały antysmogowe?
Obecnie uchwały antysmogowe są wprowadzone w większości województw w Polsce. Szczególnie restrykcyjne przepisy obowiązują w Małopolsce, gdzie w Krakowie od września 2019 roku wprowadzono całkowity zakaz spalania paliw stałych, takich jak węgiel i drewno. Na podobne ograniczenia zdecydowały się też inne miasta, jak m.in. Wrocław czy Warszawa, choć tam przepisy są mniej rygorystyczne.
W wielu województwach, takich jak Śląskie, Mazowieckie, czy Dolnośląskie, wprowadzono przepisy stopniowo. Przykładowo, od stycznia 2024 roku w 8 województwach wszedł w życie zakaz używania tzw. „kopciuchów” – kotłów pozaklasowych, które emitują największe ilości pyłów i szkodliwych substancji. To oznacza, że użytkownicy takich urządzeń muszą je wymienić na piece spełniające normy klasy 5 lub zgodne z dyrektywą Ekoprojekt (Ecodesign).
Jakie przepisy wprowadzają uchwały antysmogowe?
Uchwały te różnią się w zależności od regionu, ale najczęściej obejmują:
- Stopniowe wycofywanie kotłów starszych klas: Terminy likwidacji kotłów pozaklasowych są różne. Przykładowo, w Małopolsce takie urządzenia musiały zostać wymienione do 1 stycznia 2023 roku, podczas gdy w innych województwach obowiązują dłuższe okresy przejściowe.
- Zakaz używania określonych paliw stałych: W większości regionów obowiązuje zakaz spalania węgla brunatnego, mułów i flotokoncentratów węglowych, a także wilgotnego drewna (o wilgotności powyżej 20%).
- Wprowadzenie wymogu stosowania urządzeń niskoemisyjnych: Nowo instalowane kotły muszą spełniać normy emisji określone w dyrektywie Ecodesign, co oznacza m.in. minimalną sprawność cieplną na poziomie 88%.
Co grozi za nieprzestrzeganie przepisów?
Za nieprzestrzeganie uchwał antysmogowych grożą mandaty od 500 do 5000 zł, w zależności od regionu i skali wykroczenia. Inspekcje przeprowadzane przez straż miejską lub inne organy kontrolne, często z wykorzystaniem dronów, mają na celu weryfikację przestrzegania zakazów.
Według raportów organizacji takich jak Polski Alarm Smogowy, wprowadzenie uchwał antysmogowych już przynosi pierwsze efekty. W Krakowie, gdzie obowiązują najostrzejsze przepisy, zanotowano spadek stężeń pyłów PM10 o około 40% w porównaniu do lat sprzed wprowadzenia zakazów. Niemniej, wciąż wiele miejsc w Polsce boryka się z problemem smogu, szczególnie w sezonie grzewczym.
