Jimmy Carter, 39. prezydent Stanów Zjednoczonych, zmarł 29 grudnia 2024 roku w wieku 100 lat. Jego życie było świadectwem nieustającej służby publicznej, humanitaryzmu i walki o prawa człowieka. Był politykiem, liderem i człowiekiem, który przez całe życie dążył do budowania lepszego świata.
Wczesne lata i kariera wojskowa
James Earl Carter Jr. urodził się 1 października 1924 roku w Plains, w stanie Georgia. W 1946 roku ukończył Akademię Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych w Annapolis, po czym służył jako oficer na okrętach podwodnych. Jego kariera wojskowa zakończyła się w 1953 roku, kiedy powrócił do Georgii, aby zarządzać rodzinną farmą orzeszków ziemnych. Praca w rodzinnej posiadłości nauczyła go pokory i odpowiedzialności.
Wejście do polityki i prezydentura
Carter rozpoczął karierę polityczną w 1962 roku, zostając senatorem stanu Georgia. W 1971 roku objął urząd gubernatora tego stanu, wprowadzając szereg reform związanych z prawami obywatelskimi. W 1977 roku został zaprzysiężony jako 39. prezydent Stanów Zjednoczonych. Jego prezydentura przypadła na trudny okres w historii USA, naznaczony kryzysem energetycznym, inflacją oraz kryzysem zakładników w Iranie.
Mimo wyzwań na arenie krajowej, Carter osiągnął ogromny sukces na arenie międzynarodowej, negocjując Porozumienia z Camp David w 1978 roku. Były one przełomowym traktatem pokojowym między Izraelem a Egiptem, co ugruntowało jego reputację jako skutecznego mediatora.
Działalność po prezydenturze
Po zakończeniu kadencji w 1981 roku, Carter poświęcił się działalności humanitarnej. W 1982 roku założył The Carter Center, organizację non-profit zajmującą się promowaniem demokracji, walką z chorobami zakaźnymi oraz przeciwdziałaniem ubóstwu. Jego zaangażowanie w monitorowanie wyborów, mediacje w konfliktach oraz programy zdrowotne, takie jak eliminacja choroby drakunkulozy, przyniosły mu międzynarodowe uznanie.
W 2002 roku Jimmy Carter został laureatem Pokojowej Nagrody Nobla za swoje wysiłki na rzecz rozwiązywania konfliktów i promowania praw człowieka.
Relacje z Polską
Carter odegrał istotną rolę w kształtowaniu stosunków amerykańsko-polskich podczas zimnej wojny. Jego administracja wspierała ruch Solidarności, widząc w nim potencjał do demokratycznych przemian w Europie Wschodniej. W 1978 roku, podczas wizyty w Polsce, spotkał się z Edwardem Gierkiem, pierwszym sekretarzem PZPR. Jego polityka praw człowieka miała ogromny wpływ na rozwój opozycji demokratycznej w Polsce, co po latach przyczyniło się do upadku komunizmu.
Dziedzictwo i pamięć
Jimmy Carter zapisał się w historii jako prezydent, który przez całe życie walczył o sprawiedliwość, pokój i prawa człowieka. Jego działalność po prezydenturze ustanowiła nowy standard dla byłych przywódców, którzy mogą wykorzystać swoją pozycję do wspierania globalnych inicjatyw. Projekty takie jak Habitat for Humanity, w których osobiście uczestniczył w budowie domów dla potrzebujących, ukazują jego głębokie zaangażowanie w pomoc innym.
Życie prywatne
Jimmy Carter był żonaty z Rosalynn Smith od 1946 roku. Ich małżeństwo, trwające ponad 77 lat, było jednym z najdłuższych w historii prezydentów USA. Mieli czworo dzieci: Jacka, Jamesa III, Donnela i Amy. Carterowie byli znani z głębokiej religijności oraz zaangażowania w życie lokalnej społeczności w Plains.
Ostatnie lata życia
W późniejszych latach życia Carter zmagał się z poważnymi problemami zdrowotnymi, w tym z rakiem mózgu i skóry. W lutym 2023 roku zdecydował się na opiekę hospicyjną w domu, otoczony rodziną i bliskimi. Pozostał aktywny niemal do końca życia, uczestnicząc w licznych inicjatywach społecznych.
Jimmy Carter to przykład lidera, który poświęcił życie wartościom takim jak moralne przywództwo, empatia i nieustanna praca na rzecz lepszego świata. Jego dziedzictwo inspiruje kolejne pokolenia do działania na rzecz pokoju i praw człowieka.
