Od stycznia 2025 roku Unia Europejska wprowadza całkowity zakaz stosowania plomb zawierających rtęć, co wpłynie na wszystkie gabinety stomatologiczne w państwach członkowskich. Decyzja ta jest częścią szerszej strategii mającej na celu ochronę środowiska i zdrowia publicznego. W Polsce zmiany te nie będą tak gwałtowne, ponieważ wiele gabinetów już wcześniej wycofało się ze stosowania amalgamatów.
Dlaczego rtęć zniknie z gabinetów stomatologicznych?
Rtęć jest jednym z najbardziej toksycznych metali ciężkich, który łatwo przedostaje się do środowiska, zanieczyszczając wodę, glebę i powietrze. W kontekście medycznym problemem są przede wszystkim plomby amalgamatowe, które składają się w 50% z rtęci. Według danych Europejskiej Agencji Środowiska, zaledwie jedna plomba może w ciągu swojego „życia” uwolnić do atmosfery do 5 mg rtęci.
Nowe przepisy Unii Europejskiej mają na celu całkowite wyeliminowanie rtęci z produktów użytkowych do 2027 roku. Wśród nich znajdują się również urządzenia medyczne oraz lampy fluorescencyjne, które zostaną zastąpione diodami LED. Zakaz stosowania rtęci w plombach wpisuje się w tę strategię i ma znaczący wpływ na redukcję toksycznych emisji.
Jak nowe przepisy wpłyną na gabinety stomatologiczne w Polsce?
Polska, podobnie jak inne państwa UE, musi dostosować się do nowych wymogów. Już w październiku 2022 roku gabinety współpracujące z NFZ zaprzestały stosowania plomb amalgamatowych. Jednak całkowity zakaz obejmie również sektor prywatny.
Główne zmiany dla pacjentów w Polsce:
- Wyższe koszty leczenia stomatologicznego: Plomby z kompozytu czy szkło-jonomerowe, które zastąpią amalgamaty, są droższe. Przykładowo, średni koszt plomby kompozytowej wynosi od 150 do 300 zł, podczas gdy amalgamatowe były znacznie tańsze.
- Dłuższy czas wizyty: Wypełnienia kompozytowe wymagają większej precyzji i dłuższego czasu na ich aplikację.
- Lepsza estetyka i bezpieczeństwo: Kompozyty są bardziej estetyczne i nie zawierają toksycznych substancji, co zwiększa ich popularność wśród pacjentów.
Wyjątki od zakazu w UE
Nie wszystkie kraje UE będą gotowe na pełne wprowadzenie zakazu od 2025 roku. Czechy i Słowacja otrzymały dodatkowy czas na dostosowanie swoich systemów opieki zdrowotnej – aż do końca czerwca 2026 roku. Decyzja ta wynika z konieczności modernizacji gabinetów stomatologicznych oraz wdrożenia nowych technologii.
Co oznacza zakaz dla pacjentów?
Zakaz rtęci w plombach nie oznacza, że istniejące wypełnienia amalgamatowe trzeba natychmiast wymieniać. Eksperci stomatologiczni podkreślają, że stare plomby mogą pozostać w zębach, o ile nie wykazują oznak uszkodzenia. Usuwanie amalgamatu bez potrzeby może być ryzykowne, ponieważ proces ten może uwolnić niewielkie ilości rtęci do organizmu pacjenta.
Pacjenci, którzy planują wymianę plomb lub potrzebują nowych wypełnień, powinni skonsultować się ze stomatologiem w celu wyboru odpowiedniego materiału. Warto także pamiętać, że plomby kompozytowe i szkło-jonomerowe są teraz preferowanym rozwiązaniem ze względu na ich estetykę i brak szkodliwych substancji.
Rtęć w lampach i urządzeniach medycznych – co jeszcze się zmieni?
Zakaz plomb amalgamatowych to tylko jeden z kroków w eliminacji rtęci. Wraz z początkiem 2025 roku zakazane będzie również stosowanie lamp fluorescencyjnych zawierających rtęć. Zostaną one zastąpione bardziej energooszczędnymi i ekologicznymi diodami LED.
W medycynie zmiany obejmą również niektóre urządzenia diagnostyczne i pomiarowe zawierające rtęć, takie jak tradycyjne termometry rtęciowe, które już wcześniej zostały wycofane ze sprzedaży w większości krajów UE.
Jak przygotować się do zmian?
- Dla pacjentów: Jeśli masz stare plomby amalgamatowe, nie musisz ich wymieniać natychmiast. Warto jednak zapytać dentystę o dostępne alternatywy podczas kolejnej wizyty.
- Dla gabinetów stomatologicznych: Konieczne jest dostosowanie procedur i materiałów do nowych wymogów, a także przeszkolenie personelu w zakresie stosowania nowoczesnych technologii stomatologicznych.
Unia Europejska stawia na zrównoważony rozwój i ochronę zdrowia publicznego, dlatego eliminacja rtęci to krok w kierunku bardziej ekologicznej przyszłości.
