Rok 2025 przynosi istotne zmiany w programie „Czyste Powietrze”, który ma na celu poprawę jakości powietrza w Polsce poprzez wymianę starych, nieefektywnych pieców węglowych na nowoczesne i ekologiczne źródła ciepła. Zgodnie z wymaganiami Unii Europejskiej, wprowadzono zmiany, które ograniczą dotacje na pieca gazowe, a także wprowadzą nowe zasady kontroli i szybszego rozpatrywania wniosków.
Zakaz finansowania pieców gazowych – koniec dotacji
Jedną z najważniejszych zmian w programie jest całkowity zakaz finansowania instalacji opartych na paliwach kopalnych. W praktyce oznacza to, że osoby, które planują wymienić piec na piec gazowy, nie będą mogły liczyć na dotacje w ramach „Czystego Powietrza”. Wprowadzenie tych zmian jest zgodne z polityką Unii Europejskiej, która w 2025 roku zabrania finansowania urządzeń grzewczych wykorzystujących paliwa kopalne. Dotychczas takie instalacje były wspierane, jednak zmiana przepisów oznacza konieczność szukania alternatywnych źródeł ciepła, takich jak pompy ciepła czy piec na biomasę.
Wiceprezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Robert Gajda, wskazał na wymogi UE, które obligują państwa członkowskie do eliminowania źródeł energii, które przyczyniają się do emisji gazów cieplarnianych. Polska, mimo że gaz jest uznawany za paliwo „czystsze” od węgla, musi dostosować się do tych przepisów, co wiąże się z wycofaniem dotacji na piece gazowe.
Skrócenie czasu oczekiwania na decyzje
Wprowadzenie nowych zasad oznacza również, że czas oczekiwania na rozpatrzenie wniosków zostanie znacznie skrócony. Obecnie proces trwa od 4 do 6 miesięcy, co wynika z dużej liczby złożonych wniosków. W 2023 roku tylko w wojewódzkich funduszach złożono 180 tys. wniosków, a do końca marca 2025 roku te wnioski mają zostać rozpatrzone. W ramach nowych przepisów, wnioski mają być rozpatrywane szybciej, dzięki poprawie procedur administracyjnych oraz wdrożeniu nowego systemu weryfikacji.
Za wnioski będą teraz odpowiedzialni operatorzy, którzy będą monitorować jakość składanych dokumentów, co pozwoli na usprawnienie procesu. Dzięki tym zmianom, czas oczekiwania na decyzję ma się skrócić, co jest dużą poprawą w stosunku do obecnych warunków.
Kontrole – nowe zasady
Program „Czyste Powietrze” ma również na celu zwiększenie efektywności monitorowania realizacji dotacji. W ramach nowych zasad kontrolnych, system kontroli zostanie rozszerzony z obecnych 7% projektów na większą liczbę beneficjentów i wykonawców. Nowe przepisy przewidują również, że kontrolerzy będą mogli monitorować także operatorów urządzeń i ich działania związane z wymianą pieców.
Celem tych zmian jest poprawa transparentności programu i zapobieganie nieprawidłowościom, takim jak nadużywanie dotacji. Zgodnie z danymi NFOŚiGW, do tej pory wymieniono około 439 tys. starych pieców z 820 tys. podpisanych umów, a do wymiany pozostaje jeszcze około 2,5 mln pieców. To ogromne wyzwanie, które ma zostać zrealizowane do 2035 roku, pomimo że pierwotnie program miał się zakończyć w 2027 roku. W związku z tym władze podjęły decyzję o przedłużeniu programu, aby umożliwić dalszą walkę z niską emisją.
Maksymalne ceny na produkty i usługi – co to oznacza dla beneficjentów?
Kolejną zmianą w programie jest wprowadzenie maksymalnych cen na produkty i usługi, które będą ustalane na podstawie średnich rynkowych cen w różnych regionach Polski. Ceny będą waloryzowane, co oznacza, że będą one regularnie dostosowywane do zmieniających się warunków rynkowych. Wprowadzenie tego rozwiązania ma na celu uniknięcie sytuacji, w której beneficjenci programu będą musieli ponosić zbyt wysokie koszty związane z wymianą pieca czy zakupem nowego systemu grzewczego.
Zwiększenie kontroli oraz transparentności w ramach nowego programu „Czyste Powietrze” jest odpowiedzią na rosnące wymagania Unii Europejskiej dotyczące ochrony środowiska oraz walki z zanieczyszczeniem powietrza. Program w swojej nowej formie ma przyczynić się do jeszcze skuteczniejszej eliminacji przestarzałych pieców węglowych i poprawy jakości powietrza w Polsce.
