Wiosna to czas, gdy wielu ogrodników z zapałem planuje nowe nasadzenia, aby wzbogacić swoje ogrody o piękne rośliny. Jednak w 2025 roku warto zachować szczególną ostrożność przy wyborze gatunków, ponieważ uprawa inwazyjnych gatunków obcych (IGO) może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych, w tym kar finansowych sięgających nawet 1 miliona złotych oraz kary pozbawienia wolności do 5 lat.
Czym są inwazyjne gatunki obce?
Inwazyjne gatunki obce to rośliny, zwierzęta lub mikroorganizmy, które zostały wprowadzone do środowiska poza swoim naturalnym zasięgiem i mają zdolność szybkiego rozprzestrzeniania się, wypierając rodzime gatunki. Ich obecność może prowadzić do poważnych zaburzeń w ekosystemach, zagrażając bioróżnorodności oraz funkcjonowaniu naturalnych procesów.
Nowe przepisy dotyczące IGO w Polsce
W Polsce, zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 2022 roku, wprowadzono listę gatunków uznawanych za inwazyjne, których uprawa, hodowla, sprzedaż, transport czy przetrzymywanie są zabronione. Za naruszenie tych przepisów grożą surowe kary, w tym wspomniane wcześniej grzywny oraz kara pozbawienia wolności.
Rośliny objęte zakazem
Do najczęściej spotykanych roślin, które znalazły się na liście IGO, należą:
- Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi): Pochodzący z Kaukazu gatunek, który w Polsce rozprzestrzenił się na dużą skalę, stanowiąc zagrożenie dla zdrowia ludzi ze względu na swoje toksyczne właściwości.
- Rdestowiec japoński (Fallopia japonica): Charakteryzuje się szybkim wzrostem i zdolnością do wypierania rodzimych roślin, co prowadzi do degradacji siedlisk.
- Kolczurka klapowana (Echinocystis lobata): Pnącze pochodzące z Ameryki Północnej, które tworzy gęste zarośla, ograniczając dostęp światła do innych roślin.
- Pistia rozetkowa (Pistia stratiotes): Roślina wodna, która od 2 sierpnia 2024 roku znajduje się na liście IGO UE. Jej posiadanie, sprzedaż czy wwóz na teren Unii Europejskiej są zakazane.
Konsekwencje prawne za naruszenie przepisów
Osoby, które zdecydują się na uprawę lub hodowlę roślin objętych zakazem, mogą zostać pociągnięte do odpowiedzialności prawnej. W zależności od charakteru naruszenia, konsekwencje mogą obejmować:
- Karę administracyjną: Grzywna nałożona przez odpowiednie organy administracji publicznej, której wysokość może sięgać nawet 1 miliona złotych.
- Odpowiedzialność karną: W przypadkach szczególnie rażących naruszeń, sprawcy mogą zostać ukarani pozbawieniem wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
Obowiązki właścicieli ogrodów i działek
Właściciele ogrodów i działek mają obowiązek monitorowania i kontrolowania roślin, które się w nich znajdują. W przypadku stwierdzenia obecności gatunków inwazyjnych, należy:
- Zgłosić fakt do odpowiednich władz: W Polsce należy skontaktować się z lokalnym urzędem gminy lub miejskim, który podejmie dalsze działania.
- Usunąć niepożądane rośliny: W sposób zgodny z obowiązującymi przepisami, aby zminimalizować ryzyko ich dalszego rozprzestrzeniania się.
Jak uniknąć problemów?
Aby uniknąć potencjalnych kłopotów prawnych i ekologicznych związanych z uprawą inwazyjnych gatunków obcych, warto:
- Konsultować się z ekspertami: Przed zakupem i posadzeniem nowej rośliny, warto sprawdzić, czy nie znajduje się ona na liście IGO.
- Korzystać z zaufanych źródeł: Kupować rośliny tylko w renomowanych sklepach ogrodniczych, które oferują gatunki zgodne z obowiązującymi przepisami.
- Edukować się na temat lokalnej flory: Poznanie rodzimej roślinności pomoże w dokonywaniu świadomych wyborów i ochronie ekosystemów.
Wiosenne porządki i nasadzenia w ogrodzie to przyjemność, ale również odpowiedzialność. Świadomość istnienia inwazyjnych gatunków obcych i znajomość obowiązujących przepisów pozwoli cieszyć się pięknem ogrodu, jednocześnie dbając o dobrostan środowiska i unikając poważnych konsekwencji prawnych.
