Cyberzagrożenia w Polsce przybierają na sile – tylko w 2024 roku CERT Polska odnotował aż 40 120 przypadków phishingu, co stanowi niemal 40% wszystkich incydentów zgłoszonych do tej instytucji. Tak wysoka liczba jednoznacznie wskazuje, że przestępcy wyraźnie nasilili swoje działania, stosując coraz bardziej zaawansowane techniki wyłudzania danych.
Ataki coraz trudniejsze do wykrycia
Phishing polega na podszywaniu się pod zaufane instytucje – banki, firmy kurierskie czy urzędy – w celu skłonienia ofiary do podania poufnych informacji. Współczesne ataki są nie tylko częstsze, ale i bardziej przekonujące. Przestępcy tworzą wiarygodne kopie graficzne znanych marek i wykorzystują aktualne wydarzenia, takie jak promocje czy problemy z przesyłką, by wzbudzić zaufanie.
Równolegle rośnie liczba ataków smishingowych – to forma phishingu za pomocą SMS-ów. Oszuści wysyłają krótkie wiadomości z linkami do fałszywych stron, podszywając się m.in. pod banki, firmy logistyczne i instytucje państwowe. Problem potęguje fakt, że użytkownicy często ufają wiadomościom SMS bardziej niż e-mailom, przez co są bardziej podatni na manipulację.
CERT Polska na pierwszej linii frontu
W odpowiedzi na rosnące zagrożenie, CERT Polska – działający w strukturach NASK – zintensyfikował działania. W 2024 roku specjaliści tej instytucji zablokowali aż 1 475 366 podejrzanych wiadomości SMS. Sukces ten nie byłby możliwy bez współpracy z operatorami telekomunikacyjnymi oraz zaangażowania obywateli, którzy zgłaszają podejrzane treści.
CERT nie tylko reaguje, ale także prowadzi działania prewencyjne. Dzięki współpracy z aplikacją mObywatel, użytkownicy mogą otrzymywać powiadomienia o aktualnych schematach oszustw w sekcji „Bezpiecznie w sieci”. To rozwiązanie pozwala na szybsze wykrywanie i unikanie potencjalnych zagrożeń.
UOKiK zaostrza przepisy i kontroluje rynek
Ważnym krokiem w walce z oszustwami elektronicznymi była nowelizacja ustawy o zwalczaniu nadużyć w komunikacji elektronicznej, przygotowana przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Nowe przepisy:
- zobowiązują dostawców usług komunikacyjnych do stosowania odpowiednich zabezpieczeń,
- wprowadzają konieczność weryfikacji tożsamości nadawców masowych wiadomości,
- nakładają surowsze kary finansowe na podmioty łamiące prawo,
- przewidują procedury szybkiego reagowania na zgłoszenia o nadużyciach.
Celem jest stworzenie systemu, który utrudni przestępcom podszywanie się pod legalne firmy i ograniczy skalę nadużyć w komunikacji elektronicznej.
Ofiary coraz częściej wśród seniorów
Szczególnie narażoną grupą są osoby starsze, które często nie mają odpowiedniego przygotowania cyfrowego. W 2024 roku odnotowano wzrost ataków ukierunkowanych właśnie na seniorów, wykorzystujących emocje, presję czasu i brak doświadczenia. Przestępcy podszywają się pod członków rodziny, urzędników lub pracowników banków, by wyłudzić dane logowania lub środki finansowe.
Odpowiedzią na ten trend są kampanie edukacyjne skierowane do seniorów, prowadzone zarówno przez instytucje państwowe, jak i organizacje pozarządowe. Mają one na celu zwiększenie świadomości i wypracowanie nawyków ostrożności w kontaktach elektronicznych.
Edukacja i technologia w służbie bezpieczeństwa
Rośnie rola edukacji w zakresie cyberbezpieczeństwa – zarówno w szkołach, jak i w ramach ogólnopolskich kampanii społecznych. Programy nauczania są aktualizowane, a uczniowie uczą się rozpoznawać podejrzane wiadomości oraz reagować na cyberzagrożenia.
Jednocześnie rozwijane są narzędzia technologiczne wspierające użytkowników. Przykładem jest numer 8080, na który można zgłaszać podejrzane wiadomości SMS – każde zgłoszenie trafia do analizy specjalistów CERT Polska, co ułatwia identyfikację nowych technik przestępców.
Jak chronić się przed phishingiem i smishingiem?
Eksperci podkreślają, że najskuteczniejszym orężem w walce z cyberprzestępczością jest świadomość użytkownika. Podstawowe zasady bezpieczeństwa to:
- niepodawanie danych osobowych i loginów w odpowiedzi na maile lub SMS-y,
- regularne aktualizowanie systemów i aplikacji,
- korzystanie z oprogramowania antywirusowego,
- weryfikowanie nadawców wiadomości i ostrożność wobec linków,
- bezpośredni kontakt z instytucją w razie wątpliwości co do autentyczności komunikatu.
W przypadku podejrzenia, że padło się ofiarą ataku, należy natychmiast zmienić hasła, skontaktować się z bankiem i zgłosić incydent odpowiednim służbom.
Zagrożenia będą narastać
Prognozy na przyszłość nie są optymistyczne. Liczba ataków będzie rosnąć, a przestępcy coraz częściej będą wykorzystywać sztuczną inteligencję do personalizacji ataków i tworzenia fałszywych treści o wysokim stopniu wiarygodności. Oznacza to konieczność ciągłego doskonalenia zabezpieczeń i dalszej edukacji społeczeństwa.
