Polska przygotowuje się do największego eksperymentu na rynku pracy od lat. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) ogłosiło uruchomienie pilotażu skracającego czas pracy, który ma sprawdzić, jak mniejsza liczba przepracowanych godzin wpłynie na efektywność firm i dobrostan pracowników. W programie przewidziano 10 milionów złotych z Funduszu Pracy, a udział w nim będzie dobrowolny.
Trzy modele skrócenia czasu pracy
Zgodnie z zapowiedziami minister Agnieszki Dziemianowicz-Bąk, uczestnicy programu będą mogli testować różne formy skracania czasu pracy, w zależności od specyfiki branży. Wśród dostępnych wariantów znajdą się:
- skrócenie dnia pracy o określoną liczbę godzin,
- wydłużenie urlopu pracowniczego,
- redukcja liczby dni pracy w tygodniu, w tym do czterech.
Jak podkreśliła minister, elastyczność modeli ma być kluczowa. Na przykład w sektorze produkcyjnym, gdzie nie da się łatwo ograniczyć dziennego wymiaru pracy, możliwe będzie wydłużenie urlopu. To podejście ma pozwolić dostosować zmiany do realiów każdej branży.
Harmonogram wdrażania pilotażu
Szczegółowy regulamin programu pilotażowego ma zostać opublikowany do końca czerwca 2025 roku. Z kolei nabór do programu ruszy po wakacjach, co oznacza, że pierwsze firmy mogą rozpocząć testy już jesienią. Cały pilotaż potrwa około 12 miesięcy. Po jego zakończeniu ministerstwo przeanalizuje wyniki i opracuje propozycje legislacyjne, które mogłyby umożliwić wdrożenie skróconego czasu pracy na szerszą skalę.
Wstępne analizy: więcej wydajności, brak strat
Prace analityczne nad modelem skrócenia czasu pracy w Polsce rozpoczęto już w 2024 roku. Jak poinformował Kastor Beck-Kużelewski, naczelnik wydziału badań i strategii w MRPiPS, odbyło się wiele spotkań z przedsiębiorcami i samorządami, które pozwoliły zebrać szeroki materiał do badań.
Podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego (EEC) Beck-Kużelewski ujawnił, że w firmach, które już testowały podobne rozwiązania, zaobserwowano wzrost wydajności pracy, bez jednoczesnego spadku wynagrodzeń czy stagnacji operacyjnej. Choć nie podał jeszcze szczegółów, zaznaczył, że opracowany scenariusz działań zostanie ujawniony wkrótce.
Brak uniwersalnego modelu – konieczność dopasowania
Ministerstwo wyraźnie zaznacza, że nie istnieje jeden, uniwersalny schemat skracania tygodnia pracy, który można by narzucić wszystkim. Sukces tego rozwiązania zależy od dostosowania modelu do specyfiki firmy, jej potrzeb operacyjnych oraz charakterystyki branży.
Celem pilotażu ma być wypracowanie elastycznych rozwiązań, które będą mogły funkcjonować równolegle w różnych sektorach – od usług, przez administrację, po przemysł. Kluczowe będą realne dane z testów, które pomogą w rzetelnej ocenie skutków wprowadzenia krótszego czasu pracy.
Kontekst międzynarodowy i możliwe konsekwencje
Polska nie jest pierwszym krajem, który analizuje lub testuje czterodniowy tydzień pracy. Tego typu programy zostały już przeprowadzone m.in. w Wielkiej Brytanii, Islandii czy Hiszpanii, gdzie raporty wskazują na poprawę samopoczucia pracowników oraz utrzymanie (a w niektórych przypadkach wzrost) produktywności.
Wprowadzenie skróconego tygodnia pracy w Polsce – nawet tylko w wybranych branżach – może wpłynąć na:
- poprawę zdrowia psychicznego i fizycznego pracowników,
- zwiększenie atrakcyjności zatrudnienia w firmach wdrażających taki model,
- zmniejszenie rotacji kadry i większe zaangażowanie pracowników,
- nowe potrzeby regulacyjne i organizacyjne na poziomie przedsiębiorstw.
Jednocześnie konieczne będzie monitorowanie ryzyk, w tym np. przeciążenia w skróconych dniach pracy czy wykluczenia firm, które nie są w stanie technicznie skrócić tygodnia roboczego.
Co dalej?
Choć program pilotażowy dopiero startuje, jego rezultaty mogą mieć dalekosiężne skutki dla rynku pracy w Polsce. Jak wynika z dotychczasowych analiz, pomysł spotyka się z dużym zainteresowaniem pracodawców i pracowników, co wskazuje na potrzebę głębokiej modernizacji systemu pracy.
Ministerstwo zapowiada, że efekty eksperymentu będą podstawą do ewentualnych zmian legislacyjnych, które – jeśli pilotaż się powiedzie – mogą oznaczać początek nowej ery w organizacji pracy w Polsce.
