Niemcy zaostrzają kontrole i deportacje migrantów

Od 6 maja 2025 roku Niemcy wprowadzają najbardziej rygorystyczne zmiany w polityce migracyjnej od dekad. W centrum reform zapowiadanych przez przyszłego kanclerza Friedricha Merza i jego współpracowników znajduje się całkowite odrzucanie nielegalnych migrantów już na granicy.

Nowy rząd CDU-SPD zapowiada tzw. „zwrot azylowy”, który obejmuje zarówno zaostrzenie kontroli granicznych, jak i głęboką reformę procedur azylowych i deportacyjnych. Władze deklarują, że od 6 maja nikt, kto wjeżdża do Niemiec nielegalnie, nie zostanie wpuszczony, a wnioski azylowe będą przyjmowane jedynie na zewnętrznych granicach Unii Europejskiej.

Zaostrzenie kontroli i natychmiastowe odsyłanie migrantów

Jak zapowiedział Thorsten Frei, bliski współpracownik Merza i przyszły szef Kancelarii, rozszerzone i zintensyfikowane kontrole osobiste będą obowiązywać od pierwszego dnia nowego rządu. „Podróż zakończy się na granicy” – powiedział w rozmowie z niemieckimi mediami.

Zgodnie z nowymi zasadami, migranci będą natychmiast odsyłani do krajów, przez które dotarli do Niemiec, w oparciu o unijne prawo dublińskie, nakazujące składanie wniosku azylowego w pierwszym państwie UE, do którego się przybyło.

Przedstawiciele CDU sugerują, że Francja, Polska i Austria miałyby być przychylne tym rozwiązaniom, choć brak jednoznacznego potwierdzenia ze strony tych krajów – zauważa portal Merkur.de.

Reforma prawa azylowego: mniej śledztw, szybsze wyroki

Równocześnie z kontrolami granicznymi, nowy rząd planuje reformę procedur sądowych w sprawach azylowych. Zgodnie z propozycją, sędziowie nie będą już prowadzić samodzielnych postępowań wyjaśniających, lecz opierać się wyłącznie na zgromadzonych aktach. Taki system ma pozwolić na skrócenie czasu rozpatrywania spraw z ponad roku do kilku miesięcy.

Ta zmiana budzi jednak wątpliwości. Eksperci prawa międzynarodowego ostrzegają, że nowe przepisy mogą naruszać konwencje praw człowieka oraz unijne traktaty, ograniczając prawo do rzetelnego procesu.

Deportacje do Syrii i Afganistanu wracają

Koalicja CDU-SPD planuje również reaktywację deportacji do krajów uważanych dotąd za niebezpieczne, takich jak Syria i Afganistan. Na początek mają one objąć migrantów skazanych za przestępstwa, lecz przedstawiciele rządu nie wykluczają rozszerzenia tych działań.

Alexander Dobrindt, przyszły minister spraw wewnętrznych, wskazał, że celem jest zapewnienie bezpieczeństwa publicznego i odtworzenie zaufania do systemu azylowego. Rząd planuje też wydłużenie okresu zatrzymania przed deportacją dla osób, które nie chcą dobrowolnie opuścić kraju.

Algieria, Maroko, Indie i Tunezja na nowej liście „bezpiecznych krajów”

Zmiany obejmą także rozszerzenie listy tzw. „bezpiecznych krajów pochodzenia”, do których można szybciej deportować osoby, których wnioski azylowe zostały odrzucone. Na liście tej mają się znaleźć Algieria, Tunezja, Indie i Maroko. Status tych państw oznacza, że migranci z tych krajów będą mieć znacznie mniejsze szanse na uzyskanie ochrony w Niemczech.

Dane z 2024 roku: mniej wniosków, więcej postępowań sądowych

Z danych rządowych wynika, że w 2024 roku w Niemczech złożono 229 751 wniosków o azyl, co stanowi spadek o około 100 000 w porównaniu z rokiem poprzednim. Mimo to liczba spraw sądowych związanych z azylem przekroczyła 130 000, z czego jedynie 18% zakończyło się pozytywnie dla wnioskodawców.

Nowa administracja chce ten trend odwrócić poprzez cyfryzację postępowań i wykorzystanie sztucznej inteligencji w ocenie akt. Celem jest zmniejszenie obciążenia sądów oraz szybsze egzekwowanie decyzji o deportacji.

Kontekst europejski i możliwe napięcia

Chociaż niemiecki rząd twierdzi, że działa w zgodzie z prawem Unii Europejskiej, jego reformy mogą wywołać napięcia w relacjach z sąsiadami i instytucjami unijnymi. Szczególnie kontrowersyjne może być odrzucanie migrantów już na granicy oraz ograniczenie roli sądów, co może zostać uznane za naruszenie prawa do azylu i prawa do rzetelnego procesu.

Co dalej?

Jeśli zapowiedziane reformy rzeczywiście wejdą w życie 6 maja, będą one oznaczać początek nowego etapu niemieckiej polityki migracyjnej, którego skutki mogą wpłynąć na całą Unię Europejską. Kwestie prawne, humanitarne i polityczne będą najprawdopodobniej przedmiotem ostrych debat w nadchodzących miesiącach, zarówno w Berlinie, jak i w Brukseli.