Rząd przygotowuje fundamentalną zmianę w systemie finansowania mediów publicznych. Dotychczasowy, budzący wiele kontrowersji abonament radiowo-telewizyjny ma zostać całkowicie zlikwidowany. Zastąpi go nowa opłata audiowizualna, której nie będzie można uniknąć – nawet nie posiadając odbiornika telewizyjnego czy radiowego. Zmiany mają wejść w życie najwcześniej w 2026 roku.
Abonament RTV – system nieskuteczny i przestarzały
Obowiązujący obecnie abonament RTV w wysokości 327,60 zł rocznie jest zobowiązaniem każdej osoby posiadającej radio lub telewizor. Jednak dane wskazują na bardzo niską ściągalność – tylko około 32% uprawnionych obywateli regularnie go opłaca. Od lat trwa więc publiczna dyskusja na temat jego sensu i efektywności.
W dobie rosnącej popularności platform streamingowych oraz mobilnego dostępu do treści medialnych, klasyczna forma pobierania opłaty za radio i telewizję staje się coraz mniej uzasadniona. Brak skutecznych narzędzi egzekucji abonamentu dodatkowo pogłębiał problem.
Nowa opłata audiowizualna – niższa, ale nieunikniona
Według aktualnych planów rządu, abonament RTV zostanie zastąpiony nową opłatą audiowizualną w wysokości 8,30 zł miesięcznie – czyli ok. 100 zł rocznie. Choć kwota ta jest niższa niż dotychczasowa, zmienia się sposób jej pobierania: nowa danina ma być zintegrowana z podatkiem dochodowym i automatycznie potrącana przez Urząd Skarbowy.
To oznacza, że każdy podatnik zapłaci, niezależnie od tego, czy faktycznie korzysta z mediów publicznych, czy nawet posiada odbiornik. W przypadku gospodarstw domowych z kilkoma dorosłymi osobami, opłaty mogą przekroczyć dotychczasowy abonament, ponieważ będą naliczane indywidualnie od każdego podatnika.
Kto będzie zwolniony z nowej opłaty?
Choć nowa forma opłaty ma objąć szerokie grono obywateli, planowane są wyjątki. Zgodnie z informacjami pochodzącymi z portali Dziennik.pl i Onet.pl, zwolnieni z opłaty będą:
- Uczniowie i studenci do 26. roku życia
- Bezrobotni i osoby bez dochodów
- Osoby zarabiające poniżej pensji minimalnej
- Osoby z niepełnosprawnościami
- Osoby o niskich dochodach
- Osoby powyżej 75. roku życia
To oznacza, że osoby aktywne zawodowo w wieku 26–75 lat będą objęte obowiązkową opłatą, bez względu na ich faktyczne korzystanie z usług mediów publicznych.
Alternatywa: finansowanie z budżetu państwa
Drugim z rozważanych wariantów, popieranym m.in. przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, jest bezpośrednie finansowanie mediów publicznych z budżetu państwa. W tym scenariuszu miałoby zostać przeznaczone co najmniej 0,09% PKB rocznie na wsparcie działalności informacyjnej, edukacyjnej i kulturalnej mediów publicznych.
Taki system miałby kilka zalet:
- Stabilność finansowa bez względu na poziom ściągalności
- Brak konieczności administracyjnego poboru danin od obywateli
- Większa przejrzystość finansowania
Jednak przeciwnicy tego modelu wskazują na ryzyko upolitycznienia finansowania i zależności od decyzji budżetowych rządu.
Nowe przepisy możliwe od 2026 roku
Choć likwidacja abonamentu RTV wydaje się przesądzona, ostateczny kształt nowego systemu finansowania mediów publicznych nie został jeszcze przyjęty. Zgodnie z obecnymi założeniami, nowa opłata audiowizualna mogłaby wejść w życie najwcześniej w 2026 roku.
Do tego czasu trwać będą prace legislacyjne i konsultacje publiczne. Rząd deklaruje, że finalna decyzja będzie uwzględniać zarówno interesy obywateli, jak i potrzebę stabilnego finansowania niezależnych mediów publicznych.
Planowana reforma to jeden z najbardziej znaczących kroków w kierunku modernizacji finansowania mediów publicznych w Polsce. Choć opłata audiowizualna wydaje się niższa niż dotychczasowy abonament, jej powszechny charakter budzi kontrowersje. Zmusza bowiem do płacenia także osoby, które z mediów publicznych nie korzystają lub nie chcą korzystać.
Ostatecznie pytanie nie brzmi tylko „ile zapłacimy”, ale czy płacenie będzie miało sens dla obywatela, który oczekuje jakościowych i niezależnych treści. Przed nami kilka miesięcy debaty i decyzji, które wpłyną na kształt mediów publicznych na kolejne dekady.
