Od 13 maja obowiązkowe szczepienia kur i indyków. Hodowcy muszą się przygotować

Od 13 maja 2025 r. wszystkie gospodarstwa komercyjne i zakłady wylęgu drobiu muszą wdrożyć obowiązkowe szczepienia kur i indyków przeciwko rzekomemu pomorowi drobiu. To efekt rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, które ma przeciwdziałać dynamicznemu rozprzestrzenianiu się tej zakaźnej choroby. Nieprzestrzeganie nowych przepisów grozi grzywną, ograniczeniem wolności, a nawet karą pozbawienia wolności do 3 lat.

Rzekomy pomór drobiu rośnie szybciej niż grypa ptaków

Rzekomy pomór drobiu (Newcastle Disease, ND) to groźna, wysoce zakaźna choroba wirusowa, powodująca poważne straty w hodowli. Choć publiczna uwaga często skupia się na grypie ptaków, to dane z 2025 roku pokazują, że sytuacja związana z ND dynamicznie się pogarsza:

• Do 12 maja 2025 r. odnotowano już 24 ogniska ND, wobec 21 w całym roku 2024.
• Z powodu ND od stycznia do połowy maja utracono ponad 2 mln sztuk drobiu hodowlanego.
• Dodatkowo wykryto 26 ognisk wśród ptaków trzymanych w niewoli.

Dla porównania, grypa ptaków w tym samym okresie objęła 7,7 mln sztuk drobiu w 85 ogniskach, co pokazuje skalę obu zagrożeń, ale też dynamiczny wzrost ND względem poprzedniego roku.

Obowiązek szczepień i planów bioasekuracji od 13 maja 2025

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa z 25 kwietnia 2025 r. (Dz.U. 2025 poz. 564), hodowcy muszą wprowadzić szereg działań mających na celu ograniczenie transmisji wirusa.

Kluczowe obowiązki od 13 maja:

• Wszystkie gospodarstwa komercyjne oraz zakłady wylęgu drobiu mają obowiązek szczepić kury i indyki przeciwko ND.
• Wymagany jest plan bioasekuracji, który powinien:
  • być przygotowany przez lekarza weterynarii,
  • zawierać program szczepień przeciwko ND,
  • obowiązywać w gospodarstwach posiadających średniorocznie ponad 350 sztuk drobiu.
• Monitorowanie poziomu przeciwciał u zaszczepionych ptaków jest obowiązkowe i będzie kontrolowane przez Inspekcję Weterynaryjną.

Gęsi nie zostały objęte obowiązkiem szczepień, co MRiRW uzasadnia brakiem zatwierdzonych weterynaryjnych preparatów immunizacyjnych dla tego gatunku.

Jakie kary za brak szczepień?

Ministerstwo przypomina, że nieprzestrzeganie obowiązków określonych w rozporządzeniu to przestępstwo.

• Podstawa prawna: art. 78 pkt 3 ustawy z 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt (Dz.U. 2023 poz. 1075).
• Zakres sankcji:
  • grzywna,
  • kara ograniczenia wolności,
  • kara pozbawienia wolności do 3 lat.

To oznacza, że zaniedbanie szczepień, brak monitoringu poziomu przeciwciał lub nieprzygotowanie planu bioasekuracji może skutkować poważnymi konsekwencjami prawnymi i finansowymi.

Dlaczego obowiązkowe szczepienia to konieczność?

Ministerstwo Rolnictwa podkreśla, że szczepienia są najskuteczniejszą formą profilaktyki przeciw ND, szczególnie że choroba ta może szerzyć się błyskawicznie, powodując śmierć znacznej części stada w krótkim czasie.

Wdrażając nowy obowiązek, resort kieruje się strategią ograniczania ognisk choroby i ochrony zasobów żywnościowych kraju, a także zmniejszenia ryzyka ekonomicznego dla producentów drobiu.

Barbara Wesoła z MRiRW przypomina, że część wymagań, takich jak plany bioasekuracji, zaczęła obowiązywać już 29 kwietnia 2025 r. Pełne egzekwowanie nowych przepisów rusza jednak od 13 maja.

Kto będzie kontrolował przestrzeganie przepisów?

Inspekcja Weterynaryjna zyskała dodatkowe uprawnienia do kontroli wdrażania programu szczepień i oceny jego skuteczności. Oznacza to m.in.:

• możliwość pobierania próbek do badań poziomu przeciwciał,
• sprawdzanie dokumentacji i zgodności z programem bioasekuracji,
• egzekwowanie sankcji wobec nieprzestrzegających prawa hodowców.

Co muszą zrobić hodowcy drobiu?

Od 13 maja 2025 roku każdy hodowca spełniający kryteria rozporządzenia musi:

1. Opracować we współpracy z lekarzem weterynarii plan bioasekuracji.
2. Przeprowadzić szczepienia kur i indyków przeciw ND.
3. Monitorować poziom przeciwciał w ramach oceny skuteczności szczepień.
4. Umożliwić kontrole Inspekcji Weterynaryjnej.
5. Przestrzegać wszelkich dodatkowych zasad bioasekuracji.

Kontekst i dalsze kroki

Nowe przepisy wpisują się w szerszą strategię ochrony zdrowia zwierząt w Polsce, w której coraz większy nacisk kładzie się na zapobieganie zamiast wyłącznie zwalczania chorób po ich wystąpieniu. Dynamiczny wzrost ognisk ND jest wyraźnym sygnałem, że zaniedbanie szczepień może mieć poważne skutki nie tylko dla rolników, ale też dla całego łańcucha dostaw żywności.

W najbliższych miesiącach można spodziewać się zwiększonej liczby kontroli oraz edukacji hodowców, szczególnie w regionach najbardziej dotkniętych epidemią.