Bolesne przebudzenie czeka tysiące właścicieli domów w całej Polsce. Jeden, często nieznany obowiązek, którego wypełnienie jest darmowe i zajmuje zaledwie kwadrans, może skutkować nałożeniem mandatu w wysokości nawet 5 tysięcy złotych. Straż miejska i urzędnicy prowadzą zmasowane kontrole nieruchomości, a skala nakładanych kar jasno pokazuje, że państwo podchodzi do sprawy śmiertelnie poważnie. W 2025 roku akcja ma nabrać jeszcze większego tempa.
Paradoks całej sytuacji polega na tym, że uniknięcie dotkliwej kary finansowej nie kosztuje ani złotówki. Problem tkwi w braku świadomości i bagatelizowaniu przepisów, które weszły w życie już jakiś czas temu. Funkcjonariusze, wyposażeni w nowe, rozszerzone uprawnienia, bezwzględnie egzekwują prawo. Sprawdzają jeden, kluczowy rejestr, a brak wpisu to niemal gwarantowany mandat. Tysiące Polaków już zapłaciło, a kolejne kontrole są tylko kwestią czasu.
Każdy piec pod lupą. Co dokładnie sprawdzają funkcjonariusze?
Centralnym punktem kontroli jest Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków (CEEB). To ogólnopolska, państwowa baza danych, która ma za zadanie zebrać szczegółowe informacje o wszystkich źródłach ogrzewania o mocy do 1 MW. W praktyce oznacza to, że obowiązkowi zgłoszenia podlega niemal każde urządzenie grzewcze w polskich domach, lokalach usługowych i firmach.
Nie ma znaczenia, czy posiadasz:
- Nowoczesny kocioł gazowy za kilkadziesiąt tysięcy złotych,
- Pompę ciepła,
- Stary piec węglowy, tzw. „kopciuch”,
- Kominek opalany drewnem używany rekreacyjnie,
- Kocioł na pellet czy ekogroszek.
Każde z tych urządzeń musi być zarejestrowane w CEEB. Strażnicy miejscy podczas inspekcji weryfikują nie tylko sam fakt zgłoszenia, ale również jego poprawność. Sprawdzają, czy podany w deklaracji rodzaj paliwa, klasa emisyjna pieca oraz jego moc zgadzają się ze stanem faktycznym. Dzięki dostępowi do szczegółowych map i danych o nieruchomościach, mogą łatwo wytypować budynki do kontroli i szybko wykryć wszelkie nieprawidłowości.
Nowe uprawnienia straży miejskiej. Dlaczego kontrole są tak skuteczne?
Rok 2024 przyniósł prawdziwą rewolucję w uprawnieniach służb kontrolujących. Strażnicy miejscy otrzymali narzędzia, które zmieniły powierzchowne sprawdzanie dokumentów w dogłębne inspekcje. Funkcjonariusz ma teraz prawo wejść na teren posesji, aby osobiście zweryfikować instalację grzewczą. Może również zażądać okazania dokumentacji technicznej urządzenia, takiej jak tabliczka znamionowa czy certyfikaty.
Te kompetencje sprawiają, że unikanie odpowiedzialności stało się praktycznie niemożliwe. Wcześniejsze wymówki czy próby zbycia kontrolerów przy furtce przestały działać. Funkcjonariusze mogą porównać dane z CEEB z rzeczywistością „na żywo”, co czyni kontrole niezwykle skutecznymi. W 2025 roku zapowiedziano nie tylko kontynuację działań z obecną intensywnością, ale także rozszerzenie zasięgu kontroli na obszary, które do tej pory były sprawdzane rzadziej. Oznacza to, że wizyty można spodziewać się w każdym zakątku kraju.
Jak uniknąć mandatu? Rejestracja krok po kroku
Wypełnienie obowiązku i zabezpieczenie się przed karą 5000 zł jest zaskakująco proste i, co najważniejsze, całkowicie bezpłatne. Właściciel lub zarządca nieruchomości ma do wyboru dwie główne ścieżki złożenia deklaracji do CEEB:
1. Online (zalecane): Najszybsza i najwygodniejsza metoda. Wystarczy wejść na stronę internetową Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego (ceeb.gov.pl) i zalogować się za pomocą Profilu Zaufanego, aplikacji mObywatel lub bankowości elektronicznej. Cały proces wypełniania formularza zajmuje około 15 minut. System prowadzi użytkownika krok po kroku, pytając o podstawowe dane budynku i źródła ciepła.
2. Papierowo: Jeśli nie mamy dostępu do internetu, deklarację można złożyć osobiście w urzędzie miasta lub gminy, bądź wysłać ją pocztą. Formularz można pobrać ze strony internetowej CEEB lub otrzymać w urzędzie.
Kluczowa informacja dotyczy terminów. Nowo zainstalowane źródło ciepła należy zgłosić w ciągu 14 dni od jego uruchomienia. Co jednak z urządzeniami, które działają od lat? Nawet jeśli przegapiło się pierwotne terminy, wciąż warto to zrobić. Złożenie tzw. „czynnego żalu”, czyli zarejestrowanie pieca przed rozpoczęciem kontroli w naszym domu, pozwala uniknąć mandatu.
Walka ze smogiem czy biurokracja? Cel rejestru CEEB
Oficjalnym celem stworzenia Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków jest walka o czyste powietrze w Polsce. Zebrane dane mają stworzyć kompletną mapę emisyjności, co pozwoli państwu skuteczniej planować działania proekologiczne. Informacje z CEEB są już teraz wykorzystywane do weryfikacji wniosków o dotacje, na przykład w ramach popularnego programu „Czyste Powietrze”. Urzędnicy mogą łatwo sprawdzić, czy osoba ubiegająca się o dofinansowanie na wymianę „kopciucha” faktycznie posiada takie urządzenie.
Dzięki bazie danych gminy mogą precyzyjniej kierować wsparcie finansowe do mieszkańców, którzy najbardziej go potrzebują, oraz efektywniej planować lokalne programy osłonowe. Z drugiej strony, pojawiają się głosy krytyczne, wskazujące na CEEB jako kolejny biurokratyczny obowiązek nałożony na obywateli i sposób na zasilenie budżetu wpływami z mandatów. Niezależnie od oceny, faktem jest, że obowiązek istnieje, a jego nieprzestrzeganie wiąże się z bardzo realnymi i dotkliwymi konsekwencjami finansowymi. Doświadczenia z 2024 roku, kiedy nałożono tysiące kar, pokazują, że służby nie będą pobłażliwe.
