Od czerwca 2025 roku tysiące polskich emerytów i rencistów muszą ze wzmożoną uwagą śledzić swoje dochody. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wprowadził nowe, wyższe limity dorabiania, które bezpośrednio wpływają na wysokość wypłacanych świadczeń. Przekroczenie pierwszego progu, ustalonego na 6273,60 zł brutto, skutkuje obniżeniem emerytury lub renty. Z kolei zarobki powyżej drugiego progu, wynoszącego 11651 zł brutto, oznaczają całkowite zawieszenie wypłaty świadczenia. Zmiany te są kluczowe dla osób na wcześniejszych emeryturach oraz wszystkich rencistów, którzy aktywnie pracują. Niezastosowanie się do nowych zasad może prowadzić do poważnych konsekwencji finansowych, włącznie z koniecznością zwrotu nienależnie pobranych pieniędzy za okres nawet trzech lat wstecz. Dlatego kluczowe jest zrozumienie, kogo dokładnie dotyczą nowe przepisy i jak uniknąć bolesnych potrąceń.
Nowe progi dochodowe. Ile można dorobić do emerytury?
System limitów dorabiania opiera się na dwóch kluczowych progach, które są aktualizowane co kwartał na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego o przeciętnym wynagrodzeniu w gospodarce. Od czerwca obowiązują nowe, wyższe kwoty, które każdy dorabiający świadczeniobiorca musi znać.
Pierwszy, niższy próg wynosi 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Obecnie jest to kwota 6273,60 zł brutto. Jeśli miesięczny przychód emeryta lub rencisty przekroczy tę wartość, ale nie przekroczy drugiego progu, ZUS dokona pomniejszenia świadczenia. Wysokość potrącenia zależy od kwoty przekroczenia, jednak nie może być wyższa niż maksymalna kwota zmniejszenia określona w przepisach.
Drugi, wyższy próg to 130% przeciętnego wynagrodzenia, czyli 11651 zł brutto miesięcznie. Przekroczenie tej kwoty jest znacznie bardziej dotkliwe. W takiej sytuacji ZUS całkowicie zawiesza wypłatę emerytury lub renty za dany miesiąc. Świadczenie zostanie przywrócone dopiero w momencie, gdy przychody świadczeniobiorcy ponownie spadną poniżej tego limitu. Regularne sprawdzanie aktualnych progów, publikowanych przez ZUS w „Monitorze Polskim”, jest absolutną koniecznością.
Ile dokładnie można stracić? ZUS podaje konkretne kwoty
Przekroczenie pierwszego progu dochodowego nie oznacza utraty całego świadczenia, ale jego pomniejszenie o konkretną, ustawowo określoną kwotę. Od marca 2025 roku obowiązują nowe maksymalne kwoty zmniejszenia, które zależą od rodzaju pobieranego świadczenia. Warto znać te wartości, aby precyzyjnie oszacować ryzyko finansowe związane z dodatkową pracą.
Maksymalne kwoty, o które ZUS może obniżyć świadczenie, prezentują się następująco:
- 939,61 zł – dla emerytury lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
- 704,75 zł – dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.
- 798,72 zł – dla renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba.
Warto zauważyć, że istnieją również specjalne regulacje dla osób pobierających rentę wdowią. W przypadku świadczenia w wysokości 15%, maksymalne kwoty zmniejszenia są znacznie niższe. Należy jednak pamiętać, że od stycznia 2027 roku planowane jest podniesienie renty wdowiej do 25% świadczenia po zmarłym małżonku, co w przyszłości wpłynie również na te limity.
Kogo dotyczą, a kogo nie obowiązują nowe limity?
Ograniczenia w dorabianiu nie dotyczą wszystkich emerytów. Kluczowe jest ustalenie, czy nasza sytuacja zawodowa i wiek kwalifikują nas do grupy objętej limitami. Przepisy precyzyjnie określają, kto musi pilnować swoich zarobków, a kto może pracować bez żadnych ograniczeń.
Limity dorabiania obowiązują przede wszystkim osoby pobierające wcześniejsze emerytury (czyli przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego) oraz wszystkich rencistów – zarówno z tytułu niezdolności do pracy, jak i pobierających renty rodzinne czy socjalne. To właśnie te grupy muszą skrupulatnie monitorować swoje przychody.
Zwolnione z limitów są osoby, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny, czyli 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Mogą one dorabiać bez ograniczeń, pod jednym kluczowym warunkiem: nie mogą kontynuować zatrudnienia u tego samego pracodawcy, u którego pracowały przed przejściem na emeryturę, bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy. Ograniczenia nie dotyczą również osób z prawem do renty inwalidy wojennego, inwalidy wojskowego oraz rent rodzinnych po tych osobach.
Obowiązek informowania ZUS. Jak uniknąć kary i zwrotu świadczeń?
Samo monitorowanie dochodów to nie wszystko. Każdy emeryt i rencista objęty limitami ma prawny obowiązek regularnego informowania ZUS o wysokości swoich przychodów. Zaniedbanie tej formalności może prowadzić do znacznie poważniejszych konsekwencji niż samo czasowe zmniejszenie świadczenia.
Do komunikacji z urzędem służy specjalny formularz EROP (Oświadczenie o osiąganiu przychodu). Należy w nim zadeklarować przychody osiągnięte w minionym roku kalendarzowym. Termin na złożenie tego dokumentu upływa z końcem lutego każdego roku. ZUS na podstawie tych informacji dokonuje rocznego rozliczenia świadczenia, sprawdzając, czy wypłaty były realizowane w prawidłowej wysokości.
Kluczowe jest proaktywne działanie. Jeśli świadczeniobiorca sam zorientuje się, że przekroczył limit i zgłosi to do ZUS, ewentualny zwrot nadpłaconych świadczeń będzie dotyczył tylko ostatniego roku. Jeśli jednak to ZUS podczas kontroli wykryje nieprawidłowości, może zażądać zwrotu nienależnie pobranych pieniędzy wraz z odsetkami za okres nawet trzech lat wstecz. Może to oznaczać konieczność oddania kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych, co dla wielu osób byłoby finansową katastrofą.
