W relacjach na linii Warszawa-Watykan doszło do bezprecedensowego napięcia. Ministerstwo Spraw Zagranicznych wystosowało oficjalny protest dyplomatyczny do Stolicy Apostolskiej w reakcji na kontrowersyjne wypowiedzi dwóch polskich biskupów. Zdaniem polskich władz, słowa hierarchów nie tylko godzą w relacje z Niemcami i naruszają postanowienia Konkordatu, ale również stanowią otwarte wsparcie dla środowisk nacjonalistycznych. To jeden z najpoważniejszych incydentów dyplomatycznych między Polską a Watykanem w ostatnich latach, który może mieć daleko idące konsekwencje.
Bezprecedensowa reakcja MSZ. Nota dyplomatyczna trafiła do Watykanu
Ambasador Rzeczypospolitej Polskiej przy Stolicy Apostolskiej podjął natychmiastowe działania, wręczając oficjalny dokument szefowi Protokołu Dyplomatycznego Watykanu. Pismo, określane w języku dyplomacji jako demarche, jest wyrazem najwyższego zaniepokojenia i formalnym protestem. Strona polska w stanowczych słowach wyraża w nim swoje oburzenie postawą biskupów Antoniego Długosza i Wiesława Meringa.
W nocie dyplomatycznej Ministerstwo Spraw Zagranicznych określiło wypowiedzi duchownych jako „niedopuszczalne” i „krzywdzące”. Rząd zarzuca hierarchom nie tylko oczernianie legalnie wybranych władz państwowych, ale także aktywne wspieranie skrajnych ruchów nacjonalistycznych, w tym publiczne poparcie dla Ruchu Obrony Pogranicza, na czele którego stoi Robert Bąkiewicz. To działanie, zdaniem MSZ, stanowi poważne zagrożenie dla spójności społecznej i dobrego imienia Polski na arenie międzynarodowej.
Co tak oburzyło rząd? Kontrowersyjne słowa o Niemcach i „politycznych gangsterach”
Iskrą zapalną, która doprowadziła do tak ostrej reakcji, były publiczne wypowiedzi hierarchów, a w szczególności biskupa Wiesława Meringa. Stwierdził on, że „granice kraju są zagrożone zarówno od zachodu, jak i wschodu”, a Polską rządzą „polityczni gangsterzy”. Te słowa wywołały konsternację i zostały odebrane jako bezpośredni atak na fundamenty polskiej polityki zagranicznej.
Biskup Mering posunął się jeszcze dalej, cytując poetę Wacława Potockiego i sugerując, że Niemcy nie mogą być traktowani jako „bracia” Polaków. W ocenie MSZ, takie sformułowania w rażący sposób podważają dekady pracy na rzecz pojednania polsko-niemieckiego po II wojnie światowej. Co więcej, resort uznał za skandaliczne zestawienie przez biskupa relacji polsko-niemieckich z brutalną inwazją Rosji na Ukrainę, co jest porównaniem nieuprawnionym i szkodliwym dla wizerunku Polski.
Wsparcie dla nacjonalistów i zarzut łamania Konkordatu
Protest dyplomatyczny nie dotyczy wyłącznie kwestii relacji z Niemcami. Rząd Polski zwraca uwagę, że działania biskupów mogą stanowić naruszenie Konkordatu – międzynarodowej umowy regulującej stosunki między państwem a Stolicą Apostolską. Jednym z jej filarów jest zasada, że Kościół i jego przedstawiciele powstrzymują się od aktywnego angażowania w politykę partyjną.
Zdaniem MSZ, otwarte poparcie dla radykalnych ruchów nacjonalistycznych i używanie języka, który dzieli społeczeństwo i atakuje instytucje państwa, jest złamaniem tej zasady. Resort podkreśla, że takie wypowiedzi są nie tylko sprzeczne z nauczaniem Kościoła katolickiego o pokoju i pojednaniu, ale również bezpośrednio szkodzą interesom państwa polskiego i jedności narodowej w obliczu globalnych wyzwań.
Polska domaga się działań. Jakie mogą być konsekwencje dla biskupów?
W piśmie skierowanym do Watykanu strona polska nie ograniczyła się jedynie do wyrażenia oburzenia. Rząd zaapelował o podjęcie konkretnych kroków dyscyplinarnych wobec obu duchownych. Chociaż forma ewentualnej reakcji Watykanu pozostaje nieznana, żądanie jest jednoznaczne – Polska oczekuje, że Stolica Apostolska wyciągnie konsekwencje wobec hierarchów, których działania uznano za szkodliwe.
W tym kontekście MSZ przypomniało o historycznym znaczeniu Listu Biskupów Polskich do Biskupów Niemieckich z 1965 roku. Ten symboliczny gest, zawierający słynne słowa „przebaczamy i prosimy o przebaczenie”, stał się kamieniem węgielnym procesu pojednania. Obecne wypowiedzi stoją w jawnej sprzeczności z duchem tamtego listu, co podkreśla, jak wielki krok w tył stanowią w relacjach międzynarodowych. Sytuacja jest rozwojowa, a odpowiedź Watykanu będzie bacznie obserwowana zarówno w Warszawie, jak i w Berlinie.
