PILNY raport Skarbówki: 46 tysięcy donosów! Kto najczęściej kabluje na Polaków i jak się bronić?

W 2023 roku polskie urzędy skarbowe odebrały blisko 46 tysięcy anonimowych donosów, a tendencja wzrostowa utrzymuje się także w 2024 roku, co potwierdzają dane z Izb Administracji Skarbowej w Łodzi i Bydgoszczy. To szokująca liczba, która zmusza skarbówkę do weryfikacji każdego zgłoszenia, choć — jak ujawnia „Fakt” — zaledwie około 10% z nich znajduje potwierdzenie w rzeczywistości. Kto stoi za tą falą „obywatelskiej czujności”? Odpowiedzi mogą zaskoczyć i dotknąć każdego z nas. Przygotuj się na rok 2025, w którym zasady zgłaszania nieprawidłowości uległy kluczowym zmianom, a ryzyko kontroli wciąż jest realne.

Kto donosi na Polaków? Trzy grupy, które mają cię na oku

Analiza tysięcy zgłoszeń do urzędów skarbowych ujawnia, że za większością donosów stoją osoby z twojego najbliższego otoczenia. Na szczycie listy „najbardziej produktywnych” donosicieli są byli małżonkowie i partnerzy. Po burzliwym rozstaniu, doskonale znają oni finanse swojej drugiej połowy i nie wahają się wykorzystać tej wiedzy. Częsty scenariusz? „Uprzejmie donoszę, że mój były mąż wynajmuje mieszkanie studentkom i nie płaci od tego podatku. Dodatkowo prowadzi warsztat samochodowy na czarno w garażu” – to typowy przykład donosu, który trafia do urzędu. Jak zauważa portal topnewsy.pl, treść tych pism często zdradza bliskie relacje z osobą, na którą doniesiono.

Druga potężna grupa to sąsiedzi. Ich „obywatelska czujność” aktywuje się na widok każdego nowego, drogiego samochodu na podwórku, luksusowego remontu domu czy zagranicznych wakacji. Portal nto.pl cytuje jeden z donosów do opolskiej skarbówki: „Pani Ewa Nowak żyje ponad stan. Nosi kosztowne ubrania i używa luksusowych kosmetyków. Jeździ czarnym mercedesem. Nie wiem, skąd ona na to wszystko ma, bo jest zwykłą urzędniczką. Proszę zainteresować się tą sprawą”. Zazdrość i poczucie niesprawiedliwości są tu silnym motywatorem.

Ostatnią, ale równie istotną grupą, jest konkurencja biznesowa. Uczciwe firmy, chcąc zapewnić sobie równe szanse na rynku, często zgłaszają nieprawidłowości u rywali. Agnieszka Derkacz z UKS w Opolu, cytowana przez bankier.pl, wyjaśnia: „Zgłoszenia składane przez osoby prowadzące działalność gospodarczą i uczciwie płacące podatki należy traktować jak wniosek o ochronę przed nieuczciwą konkurencją”. Najczęstsze zarzuty to zatrudnianie „na czarno”, nieewidencjonowanie obrotów, niewydawanie paragonów czy brak płatności PIT-11 dla pracowników.

Na co najczęściej donosimy? Lista grzechów głównych Polaków

Skarbówka jasno wskazuje, jakie nieprawidłowości są najczęściej zgłaszane przez Polaków. Oto top 5 najczęstszych donosów, które mogą stać się podstawą do kontroli:

• Niezgłoszony najem – wynajmowanie mieszkań bez rozliczania się z podatku. To prawdziwa plaga, zwłaszcza w dużych miastach.
• Praca na czarno – zatrudnianie pracowników bez umów i składek ZUS.
• Nieudokumentowane źródła majątku – drogie zakupy, takie jak samochody czy nieruchomości, bez jasnego wyjaśnienia pochodzenia środków.
• Nieewidencjonowana sprzedaż – handel bez kas fiskalnych i wydawania paragonów, często w małych biznesach czy na targowiskach.
• Niezarejestrowana działalność – prowadzenie biznesu bez odpowiednich zgłoszeń do urzędu.

Michał Deruś z IAS w Lublinie w rozmowie z „Faktem” podkreśla, że „takie rozłożenie wskazuje na różnorodność kontekstów społecznych i gospodarczych, w których dochodzi do zgłaszania nieprawidłowości”. Co istotne, portal muratorplus.pl informuje, że w 2023 roku liczba kontroli skarbowych wzrosła o prawie 10%, a aż 97% zakończonych kontroli wykazało nieprawidłowości. To pokazuje, że choć wiele donosów jest bezpodstawnych, te, które trafiają w sedno, są niezwykle skuteczne.

Koniec anonimowych donosów? Rewolucja w prawie od 2024 roku

Od czerwca 2024 roku w Polsce obowiązuje ustawa o ochronie sygnalistów, która wprowadziła znaczące zmiany w sposobie zgłaszania nieprawidłowości. Dotychczasowe, całkowicie anonimowe donosy, choć wciąż sprawdzane, tracą na znaczeniu. Mazowiecka Skarbówka jasno komunikuje, że „zgłoszenia anonimowe nie będą rozpatrywane. Brak adresu do kontaktu uniemożliwi wypełnienie obowiązków informacyjnych dotyczących zgłoszenia”. W praktyce oznacza to, że aby zgłoszenie miało pełną moc prawną i było traktowane jako formalne, sygnalista musi podać swoje dane kontaktowe. Taka osoba zyskuje jednak ochronę prawną przed odwetem.

Czy to oznacza koniec anonimowych „kablatorów”? Niekoniecznie. Tradycyjne anonimowe pisma nadal są traktowane jako „informacje sygnalne” i urząd ma obowiązek je zweryfikować. Różnica polega na tym, że osoba podpisująca się jako „życzliwy sąsiad” czy „płacący podatki” nie otrzyma już odpowiedzi o wyniku sprawy. Tylko sygnaliści podający swoje prawdziwe dane mogą liczyć na informację zwrotną. Portal pitax.pl potwierdza, że urzędy mają obowiązek sprawdzić każdą informację zewnętrzną, nawet anonimową. Pamiętaj jednak, że tylko około 10% z nich znajduje potwierdzenie w rzeczywistości, jak informuje money.pl.

Jak się chronić przed donosem? Praktyczny przewodnik na 2025 rok

W obliczu rosnącej liczby donosów i zmieniających się przepisów, kluczowe jest świadome zarządzanie swoimi finansami.

• Jeśli prowadzisz działalność: Upewnij się, że twoja księgowość jest transparentna. Wydawaj paragony, odprowadzaj wszystkie składki i podatki. To najlepsza obrona przed nieuczciwą konkurencją.
• Jeśli wynajmujesz mieszkanie: Zgłoś najem do urzędu skarbowego i płać podatek. Stawka ryczałtu to zaledwie 8,5% od przychodów (do 120 000 zł rocznie). Sąsiedzi doskonale wiedzą, kto u ciebie mieszka i ile płacą – nie warto ryzykować kontroli i wysokich kar.
• Jeśli masz drogie hobby lub dokonujesz dużych zakupów: Zawsze zachowuj dokumenty potwierdzające źródło finansowania. Jeśli kupiłeś nowy samochód czy pojechałeś na egzotyczne wakacje, miej dowody na to, skąd pochodziły pieniądze (np. spadek, sprzedaż nieruchomości, darowizna).
• Jeśli przechodzisz rozwód: Zachowaj szczególną ostrożność w rozmowach o finansach z byłym partnerem. Rozwody to emocjonalny czas, a były małżonek może znać twoje najsłabsze punkty finansowe i wykorzystać je do donosu.

Pamiętaj, aby prowadzić przejrzyste finanse, dokumentować wszystkie większe przychody i zachowywać faktury oraz umowy przez minimum 5 lat. Ograniczaj też widoczność swoich profili w mediach społecznościowych – zdjęcia z drogich wakacji mogą zostać użyte jako „dowód” w donosie.

Co robić, gdy otrzymasz kontrolę skarbową?

Nawet bezpodstawny donos może doprowadzić do kontroli skarbowej, co wiąże się ze stresem i czasochłonnymi formalnościami. Jeśli to ci się przydarzy:

• Nie panikuj: Większość kontroli wynikających z donosów kończy się stwierdzeniem braku nieprawidłowości.
• Przygotuj dokumentację: Zbierz wyciągi bankowe, faktury, umowy, PIT-y z poprzednich lat. Im lepiej jesteś przygotowany, tym szybciej kontrola się zakończy.
• Skorzystaj z pomocy: W przypadku poważnych zarzutów, warto skonsultować się z doradcą podatkowym lub prawnikiem.
• Pamiętaj o swoich prawach: Kontrola powinna być zapowiedziana z tygodniowym wyprzedzeniem, masz prawo do obecności świadka. Tajemnica skarbowa chroni tożsamość donosiciela – urząd nie może ci ujawnić, kto doniósł, chyba że ta osoba zostanie świadkiem w postępowaniu.

Długoterminowo, uczciwe rozliczanie się z fiskusem to najlepsza ochrona. Jeśli masz wszystkie dokumenty w porządku, żaden donos ci nie zaszkodzi, a kontrola szybko zakończy się pozytywnym dla ciebie wynikiem. W końcu to uczciwi podatnicy finansują kluczowe usługi publiczne, takie jak służba zdrowia, edukacja czy bezpieczeństwo.