Wielki przełom w polskim prawie egzekucyjnym! Prezydent Karol Nawrocki podpisał właśnie nowelizację Kodeksu postępowania cywilnego, która fundamentalnie zmienia zasady sprzedaży nieruchomości w drodze licytacji komorniczej. Od teraz domyślną formą będzie licytacja elektroniczna, a tradycyjna licytacja publiczna stanie się wyjątkiem wymagającym wyraźnego żądania wierzyciela. To koniec z biurokracją i otwarcie na szerszy krąg potencjalnych nabywców, co może realnie przyspieszyć odzyskiwanie długów i wpłynąć na ceny sprzedawanych nieruchomości.
Ta kluczowa zmiana, która wejdzie w życie po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia ustawy, oznacza rewolucję dla wszystkich uczestników postępowań egzekucyjnych – od dłużników i wierzycieli, po komorników i osoby zainteresowane zakupem nieruchomości. Ministerstwo Sprawiedliwości, inicjator nowelizacji, podkreślało nieefektywność dotychczasowego systemu, w którym mimo istnienia możliwości, licytacje online były rzadkością. Teraz to się zmienia, a Polska dołącza do grona państw stawiających na nowoczesne, cyfrowe rozwiązania w wymiarze sprawiedliwości.
Koniec z papierową biurokracją: Licytacje nieruchomości idą w eter
Do niedawna przepisy działały zupełnie inaczej. Chociaż elektroniczne licytacje nieruchomości były technicznie możliwe już od września 2021 roku, ich przeprowadzenie wymagało każdorazowo wyraźnego wniosku wierzyciela. Brak takiego wniosku oznaczał automatyczne przeprowadzenie tradycyjnej licytacji publicznej. W praktyce prowadziło to do paradoksalnej sytuacji: mimo istnienia nowoczesnego systemu, większość sprzedaży nadal odbywała się w przestarzałej formie, z mniejszą liczbą uczestników i często niższymi cenami.
Ministerstwo Sprawiedliwości, przygotowując nowelizację, zwróciło uwagę na tę nieefektywność. Skoro system informatyczny do licytacji działa sprawnie, a elektroniczne licytacje ruchomości (np. samochodów) z powodzeniem funkcjonują od 2017 roku, nie było powodu, by nie nadać priorytetu tej formie również przy nieruchomościach. Nowa zasada jest prosta i klarowna: komornik domyślnie dokonuje sprzedaży nieruchomości w drodze licytacji elektronicznej. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy wierzyciel wyraźnie zażąda sprzedaży w drodze licytacji publicznej – i to musi nastąpić przed uprawomocnieniem się opisu i oszacowania nieruchomości. Jeśli nieruchomość została zajęta na zaspokojenie kilku wierzytelności, żądanie tradycyjnej licytacji może zgłosić którykolwiek z wierzycieli. To fundamentalna zmiana, która odwraca dotychczasową logikę postępowania.
Co to oznacza dla dłużników i wierzycieli? Praktyczne konsekwencje
Dla wierzyciela, który chce odzyskać swoje pieniądze, nowelizacja oznacza konieczność świadomego działania. Jeśli preferuje tradycyjną formę licytacji publicznej, musi wyraźnie to zaznaczyć, składając odpowiednie żądanie w terminie. Brak takiego działania będzie skutkował automatycznym przeprowadzeniem licytacji online. To potencjalnie szybsze postępowanie i szerszy krąg zainteresowanych, co zwiększa szansę na uzyskanie wyższej ceny sprzedaży nieruchomości. Warto pamiętać, że nowa ustawa przewiduje również dwumiesięczne opóźnienie wejścia w życie przepisu dotyczącego rękojmi w licytacji elektronicznej, dając dodatkowy czas na dostosowanie systemów i procedur.
Dla dłużników zmiany są mniej odczuwalne w kontekście ich praw. Nadal otrzymają wszystkie istotne informacje o terminie licytacji, warunkach i możliwości przystąpienia do przetargu. Znika jedynie obowiązek odrębnego zawiadamiania dłużnika o tym, że sprzedaż nieruchomości odbędzie się w formie elektronicznej, ponieważ jest to teraz standard. Senat, który wprowadził tę poprawkę, uzasadnił to logiką: skoro elektroniczny sposób licytacji wynika wprost z przepisów prawa, informowanie o tym dłużnika jest zbędne. Dla komorników natomiast to realna oszczędność czasu i zmniejszenie biurokracji – mniej pism do wysłania i mniej formalności bez rzeczywistego znaczenia dla przebiegu egzekucji. Co ważne, do egzekucji wszczętych i niezakończonych przed wejściem w życie nowelizacji, stosowane będą przepisy w brzmieniu dotychczasowym. Nowe zasady obejmą tylko postępowania wszczęte po ogłoszeniu ustawy.
Jak wziąć udział w e-licytacji? Przewodnik dla kupujących
Dla osób zainteresowanych zakupem nieruchomości na licytacji komorniczej, nowe przepisy to doskonała wiadomość. Elektroniczna forma oznacza znaczące ułatwienia i większą dostępność. Już nie trzeba fizycznie stawiać się w odległym miejscu, aby wziąć udział w przetargu. Cały proces można przeprowadzić z domu, przez internet. To otwiera rynek na znacznie szersze grono potencjalnych nabywców, co z kolei może przełożyć się na większą konkurencję i wyższe ceny sprzedaży, korzystne dla wierzycieli i dłużników.
Uczestnictwo w elektronicznej licytacji komorniczej nie jest skomplikowane, ale wymaga spełnienia kilku warunków. Potencjalny nabywca musi zarejestrować się w systemie elektronicznych licytacji komorniczych, założyć konto i przejść weryfikację tożsamości. Kluczowym krokiem jest również wpłacenie rękojmi – wadium zabezpieczającego poważne zamiary kupującego. Wysokość rękojmi określa komornik w opisie licytacji i zazwyczaj stanowi ona 10% wartości szacunkowej nieruchomości. Sama licytacja odbywa się online w wyznaczonym terminie. Uczestnicy składają oferty elektronicznie, system na bieżąco aktualizuje najwyższą stawkę, a po zakończeniu licytacji osoba z najwyższą ofertą wygrywa przetarg. Cały proces jest zabezpieczony technologicznie i prawnie, co zapewnia przejrzystość i możliwość weryfikacji przebiegu licytacji.
Cyfryzacja wymiaru sprawiedliwości: Historia i przyszłość
Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego wpisuje się w szerszy, długoterminowy trend cyfryzacji postępowań egzekucyjnych i sądowych w Polsce. Od elektronicznych doręczeń, przez e-akta, po systemy teleinformatyczne w sądach – to wszystko elementy spójnej strategii unowocześnienia wymiaru sprawiedliwości. Elektroniczne licytacje ruchomości, wprowadzone w 2017 roku, były pierwszym krokiem. We wrześniu 2021 roku rozszerzono tę możliwość na nieruchomości, jednak z ograniczeniem w postaci wymagania wniosku wierzyciela. Zebrane przez te lata doświadczenia pokazały, że system jest stabilny, bezpieczny i efektywny, co pozwoliło na podjęcie decyzji o uczynieniu e-licytacji formą domyślną.
Priorytetowe traktowanie formy elektronicznej to potwierdzenie, że cyfryzacja nie jest już eksperymentem, ale standardem. To nie „nowa technologia”, którą trzeba ostrożnie wprowadzać i testować, ale sprawdzona metoda, która zasługuje na status domyślnej. Ta zmiana, choć może wydawać się techniczna, ma ogromne znaczenie praktyczne. Może realnie wpłynąć na tempo i efektywność prowadzonych egzekucji, zwiększyć szansę wierzycieli na odzyskanie należności, a dla potencjalnych kupujących otworzyć drzwi do łatwiejszego dostępu do atrakcyjnych ofert nieruchomości. To kolejny krok w kierunku sprawniejszego, bardziej dostępnego i nowoczesnego systemu egzekucji komorniczej w Polsce, który przyniesie korzyści wszystkim stronom.
