Rząd ogłosił znaczącą zmianę w strukturze rachunków za energię elektryczną, która wejdzie w życie od 1 stycznia 2026 roku. Z rachunków za prąd zniknie opłata przejściowa, doliczana gospodarstwom domowym i przedsiębiorstwom przez ostatnie 16 lat. Decyzja Ministerstwa Energii, która na pierwszy rzut oka wydaje się być ulgą finansową dla milionów Polaków, w rzeczywistości jest częścią szerszej transformacji. Choć jedna pozycja na rachunku przestanie obowiązywać, jej miejsce zajmie inna, znacznie wyższa opłata mocowa. Oznacza to, że łączne koszty energii elektrycznej dla konsumentów najprawdopodobniej nie spadną, a wręcz mogą wzrosnąć, stawiając pod znakiem zapytania deklarowane obniżenie kosztów.
Co to jest opłata przejściowa i dlaczego znika?
Opłata przejściowa została wprowadzona w 2009 roku na mocy Ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. Jej głównym celem była rekompensata dla wytwórców energii elektrycznej. Miała ona pokryć koszty związane z przedterminowym rozwiązaniem tzw. Kontraktów Długoterminowych (KDT), które były zawierane jeszcze przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Przez lata opłata ta zapewniała stabilność finansową dostawcom prądu, a ponosili ją wszyscy odbiorcy – zarówno gospodarstwa domowe, jak i przedsiębiorstwa.
Dziś, 28 listopada, Ministerstwo Energii ogłosiło, że opłata przejściowa przestanie obowiązywać od 1 stycznia 2026 r. Ministerstwo uzasadnia swoją decyzję tym, że pierwotne uzasadnienie opłaty straciło na aktualności. Minister energii Miłosz Motyka stwierdził: „Chcemy, aby energia była łatwiej dostępna, a jej koszty bardziej przewidywalne. Dlatego zdecydowaliśmy o likwidacji opłaty przejściowej – składnika, który nie jest już konieczny dla bezpieczeństwa energetycznego i funkcjonowania systemu. Dzięki temu rachunki za prąd będą niższe”. Ta decyzja ma być częścią szerszej strategii resortu, mającej na celu obniżenie kosztów energii i wprowadzenie oszczędności.
Ile wynosiła opłata przejściowa w 2025 roku?
Choć opłata przejściowa zniknie w 2026 roku, warto wiedzieć, ile wynosiła w ostatnich latach, w tym w 2025. Przez lata jej stawki ulegały zmianom, ale od 2019 roku były już stałe. Poniższe kwoty są wartościami netto, doliczanymi miesięcznie do rachunków:
- Dla zużycia poniżej 500 kWh rocznie: 0,02 zł/mc
- Dla zużycia od 500 kWh do 1 200 kWh rocznie: 0,10 zł/mc
- Dla zużycia powyżej 1 200 kWh rocznie: 0,33 zł/mc
Dla przeciętnego gospodarstwa domowego, które rocznie zużywa między 1200 a 2800 kWh, roczna kwota tej opłaty wynosiła minimalnie około 3,96 zł netto (0,33 zł x 12 miesięcy). Wraz z podatkiem VAT i przy większym zużyciu, łączna suma roczna mogła sięgać kilkunastu, a czasem nawet kilkudziesięciu złotych. Choć pojedynczo kwoty te nie wydawały się „kokosami”, po zsumowaniu z innymi opłatami stałymi na rachunku, były odczuwalne dla domowego budżetu.
Opłata mocowa: Zastępstwo, które uderzy po kieszeni
Kluczowym elementem ogłoszonej zmiany jest fakt, że likwidacja opłaty przejściowej nie oznacza realnego spadku kosztów energii. Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Energii, jednocześnie zniknięciem opłaty przejściowej, do rachunków powróci, a właściwie zostanie wprowadzona w zmienionej formie, znacznie wyższa opłata mocowa. Jej celem jest zapewnienie stabilności i bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej w Polsce poprzez finansowanie utrzymania rezerw mocy i inwestycji w nowe jednostki wytwórcze.
Chociaż Ministerstwo Energii podkreśla, że likwidacja opłaty przejściowej ma obniżyć koszty energii, wprowadzenie nowej, wyższej opłaty mocowej neutralizuje, a nawet przewyższa tę potencjalną korzyść. Eksperci rynku energetycznego zgodnie wskazują, że dla większości odbiorców oznacza to, że rachunki za prąd w 2026 roku, pomimo usunięcia jednej pozycji, nie będą niższe, a wręcz mogą odnotować wzrost. Opłata mocowa, ze względu na swój mechanizm i wysokość, ma znacznie większy wpływ na ostateczny koszt energii niż symboliczna już opłata przejściowa.
Jakie będą rzeczywiste konsekwencje dla Twojego portfela?
Dla milionów Polaków, zarówno gospodarstw domowych, jak i przedsiębiorstw, decyzja o likwidacji opłaty przejściowej i jednoczesnym wprowadzeniu wyższej opłaty mocowej oznacza jedno: brak realnych oszczędności na rachunkach za prąd od 2026 roku. Zamiast obniżki, należy spodziewać się stabilizacji na wysokim poziomie lub nawet dalszych podwyżek. Jest to typowy przykład regulacji, gdzie jedna opłata jest zastępowana inną, często z większym obciążeniem dla konsumenta, pod pretekstem optymalizacji systemu.
W praktyce oznacza to, że Polacy nadal będą musieli uważnie monitorować swoje zużycie energii i szukać sposobów na jej oszczędzanie. Nowe regulacje podkreślają złożoność rynku energetycznego i konieczność ciągłego dostosowywania się do zmieniających się warunków. Ostateczny kształt rachunków za prąd w 2026 roku będzie w dużej mierze zależał od finalnych stawek opłaty mocowej, które mają zostać szczegółowo określone w najbliższych miesiącach.
