W przypadku śmierci osoby ubezpieczonej, zgromadzone środki na jej subkoncie w ZUS nie przepadają, lecz są podlegają dziedziczeniu. Aby odzyskać te środki, osoba uprawniona musi złożyć specjalny wniosek. Warto zaznaczyć, że spadkobiercą nie musi być jedynie członek rodziny zmarłego, ale może nią być każda osoba fizyczna, na przykład przyjaciel. Dane udostępnione przez ZUS wskazują, że na subkontach osób zmarłych średnio znajduje się około 29 tysięcy złotych. Dlatego ważne jest zrozumienie zasad dziedziczenia tych środków.
Czym jest subkonto w ZUS-ie?
Jeśli ktoś decyduje się odkładać pieniądze na emeryturę tylko w ramach I filaru ZUS, to po jego śmierci zgromadzone środki pozostają w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS), i są one wykorzystywane na wypłatę świadczeń dla innych ubezpieczonych, np. rent rodzinnych. Jednak w przypadku pieniędzy odkładanych w Otwartych Funduszach Emerytalnych (OFE) oraz na subkontach w ZUS, istnieje możliwość dziedziczenia tych środków.
Subkonto stanowi część indywidualnego konta każdej osoby ubezpieczonej w ZUS, która co najmniej raz została zarejestrowana w ubezpieczeniach, np. podczas rozpoczęcia pierwszej pracy. ZUS prowadzi subkonto dla osób, które są członkami OFE lub tych, którzy nie przystąpili do OFE, ale urodzili się po 31 grudnia 1968 roku. Osoby urodzone między 31 grudnia 1948 a 1 stycznia 1969 roku miały możliwość wyboru, czy chcą przystąpić do OFE (przed 1949 rokiem taka opcja nie istniała). Natomiast osoby zarejestrowane w ubezpieczeniach od lutego 2014 roku otrzymują subkonto w ZUS bez obowiązku przystępowania do OFE.
Jeśli ubezpieczony nie jest członkiem OFE, na jego subkonto w ZUS trafia 7,3 proc. składki emerytalnej. W przypadku członków OFE, 4,38 proc. składki emerytalnej kierowane jest na subkonto w ZUS (tzw. II filar), a pozostałe 2,92 proc. trafia do OFE. Nie tylko środki zgromadzone na subkoncie, ale także te w OFE podlegają podziałowi w przypadku śmierci posiadacza subkonta, ale również w przypadku rozwodu lub unieważnienia małżeństwa. Dziedziczenie tych środków jest zatem istotną kwestią w planowaniu finansów i zabezpieczenia przyszłości.
Jak odzyskać pieniądze zgromadzone na subkoncie?
Proces wypłaty środków z subkonta lub OFE nie następuje automatycznie i wymaga złożenia odpowiedniego wniosku w ZUS. Warto zaznaczyć, że prawo do dziedziczenia tych środków przysługuje określonym osobom, zgodnie z dyspozycjami zmarłego. Jest to istotne zarówno dla członków OFE, jak i tych, którzy nie przystąpili do OFE, ale urodzili się po 1968 roku.
Jeśli zmarły nie wyraził swoich preferencji co do dziedziczenia środków, to te pieniądze stanowią część spadku. Składki zapisane na subkoncie lub w OFE mogą być dziedziczone przez małżonka oraz osoby, które zostały wskazane przez zmarłego. Jeśli małżonkowie znajdują się w okresie trwania wspólności majątkowej, to połowa zgromadzonych środków trafia na subkonto i rachunek OFE współmałżonka, a pozostała część jest rozdzielana między osoby, które zostały wskazane przez zmarłego jeszcze za jego życia. Jednak co się dzieje, gdy zmarły nie wyraził żadnych preferencji co do dziedziczenia?
W takiej sytuacji środki z subkonta stanowią część spadku. Jeśli zmarły był osobą stanu wolnego, to wszystkie zgromadzone przez niego pieniądze, zarówno w OFE, jak i na subkoncie, są wypłacane osobom, które zostały przez niego wskazane za życia, lub też ustawowym spadkobiercom. Dlatego warto zawsze zastanowić się nad dyspozycją dziedziczenia tych środków, aby uniknąć nieporozumień po śmierci.
Gdzie złożyć wniosek?
Jeżeli osoba posiada subkonto w ZUS (OFE), albo ma subkonto w ZUS, ale nie jest członkiem OFE, to proces podziału środków rozpoczyna się w zależności od tych okoliczności. Jeśli osoba uprawniona do podziału ma subkonto w ZUS, to podział rozpoczyna się w samym ZUS-ie. W przypadku pozostałych sytuacji, czyli gdy osoba ma subkonto w ZUS, ale nie jest członkiem OFE, podział środków zaczyna się w OFE.
Warto zdawać sobie sprawę z tego, do którego OFE należał zmarły, ponieważ uzyskanie tej informacji po śmierci bliskiej osoby może wymagać dodatkowych formalności i może być trudniejsze.
Jeśli proces podziału rozpoczyna się w OFE, to OFE ma obowiązek w ciągu 14 dni od dokonania podziału poinformować ZUS o osobach, które mają otrzymać te środki. ZUS następnie podejmuje odpowiednie kroki, aby dokonać podziału środków zapisanych na subkoncie. Cały ten proces decyzyjny zajmuje urzędnikom 3 miesiące na podjęcie odpowiednich decyzji.
Formularze i informacje dotyczące subkonta można znaleźć na oficjalnej stronie internetowej ZUS-u, co ułatwia proces składania wniosków i załatwiania formalności związanych z podziałem środków.
O co chodzi z wypłatą gwarantowaną?
Wypłata gwarantowana to jednorazowe świadczenie, które jest przekazywane po śmierci emeryta wyznaczonym osobom uprawnionym. Jeśli emeryt nie wskazał żadnych takich osób, to środki trafiają do małżonka pozostającego w wspólnocie majątkowej. W przypadku, gdy nie ma takiego małżonka lub jest to inna sytuacja, środki przekazywane są spadkobiercom emeryta.
Zgodnie z art. 25 b ust. 4 ustawy emerytalnej, osoba uprawniona zgodnie z decyzją emeryta ma prawo do otrzymania całości lub części wypłaty gwarantowanej, jeśli śmierć emeryta, który pobierał emeryturę, nastąpiła w ciągu trzech lat od miesiąca, od którego po raz pierwszy rozpoczęto wypłacanie emerytury. ZUS podkreśla znaczenie tego przepisu.
