Ministerstwo Cyfryzacji przygotowało nowelizację ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, która może istotnie zmienić sposób, w jaki banki i inne instytucje prywatne weryfikują tożsamość klientów. Nowe przepisy, opublikowane w Rządowym Centrum Legislacji i obecnie na etapie konsultacji społecznych, przewidują umożliwienie dostępu do zdjęć z Rejestru Dowodów Osobistych – pod warunkiem spełnienia określonych warunków i uzyskania zgody klienta.
Cel zmian: ograniczenie kradzieży tożsamości i wyłudzeń
Nowe przepisy mają na celu przeciwdziałanie rosnącej liczbie przypadków wyłudzeń usług, kredytów i pożyczek na cudze dane. W samym tylko 2023 roku odnotowano ponad 220 tys. zgłoszeń w bazie Systemu DOKUMENTY ZASTRZEŻONE, co pokazuje skalę zjawiska i konieczność podjęcia zdecydowanych działań.
Jak wskazuje Ministerstwo Cyfryzacji, popularną metodą przestępców jest posługiwanie się dokumentami zawierającymi prawdziwe dane ofiary, ale podmienionym zdjęciem. Nowelizacja ma ukrócić tę praktykę, umożliwiając instytucjom porównanie twarzy klienta ze zdjęciem przechowywanym w oficjalnym rejestrze.
Dwuetapowa weryfikacja tożsamości klienta
Zgodnie z opublikowanymi założeniami, proces identyfikacji będzie przebiegał w dwóch krokach:
- Sprawdzenie zgodności danych osobowych – takich jak imię, nazwisko, PESEL i numer dowodu – z informacjami w Rejestrze Dowodów Osobistych.
- Porównanie zdjęcia z rejestru z twarzą klienta, za jego wyraźną zgodą. Proces będzie przeprowadzany przez pracownika banku lub innej instytucji, zarówno podczas spotkania osobistego, jak i zdalnej weryfikacji.
Jeśli dane z pierwszego etapu nie będą zgodne, cały proces zostanie przerwany. Dopiero pozytywne przejście pierwszej fazy umożliwi przejście do porównania wizerunku.
Kto zyska dostęp do zdjęć?
Dostęp do zdjęć będą miały tylko wybrane kategorie podmiotów:
- Banki
- Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe (SKOK-i)
- Operatorzy komórkowi
- Firmy pożyczkowe
- Dostawcy systemów identyfikacji elektronicznej
- Kwalifikowani dostawcy usług zaufania – np. odpowiedzialni za podpisy elektroniczne i certyfikaty
Kluczowe jest to, że zdjęcia nie będą mogły być przechowywane ani kopiowane. Zgodnie z projektem, każde ich wykorzystanie będzie jednorazowe, a instytucja będzie musiała wykazać, że było niezbędne oraz że klient został odpowiednio poinformowany.
Ochrona danych osobowych pod lupą
Chociaż celem projektu jest zwiększenie bezpieczeństwa obrotu prawnego, część środowisk zajmujących się ochroną danych osobowych wyraża poważne obawy. Eksperci zwracają uwagę na wrażliwość danych biometrycznych, jakimi są zdjęcia, oraz ryzyko ich potencjalnego nadużycia.
Podkreślają konieczność:
- ścisłego nadzoru nad instytucjami uzyskującymi dostęp do zdjęć,
- przejrzystości w zakresie wykorzystania danych,
- stworzenia procedur audytowych i odpowiedzialności prawnej za nadużycia.
Udostępnianie wizerunku to jeden z najdelikatniejszych aspektów ochrony prywatności, dlatego – jak wskazują eksperci – proces ten musi być obwarowany solidnymi zabezpieczeniami technicznymi i prawnymi.
Nowe narzędzie w walce z oszustwami
Ministerstwo Cyfryzacji przekonuje, że nowelizacja to ważny krok w kierunku cyfrowego bezpieczeństwa, który pomoże ograniczyć zjawisko kradzieży tożsamości i nadużyć finansowych. Zmiany mogą mieć szczególne znaczenie w kontekście rosnącej popularności usług świadczonych zdalnie, gdzie zdalna identyfikacja klienta bez fizycznego kontaktu z dokumentem staje się standardem.
Zastosowanie porównania zdjęć jako formy weryfikacji tożsamości może:
- utrudnić posługiwanie się cudzymi danymi w punktach obsługi klienta,
- ograniczyć wyłudzenia pożyczek i kredytów,
- zwiększyć skuteczność identyfikacji w kanałach zdalnych.
Perspektywa na przyszłość
Nowelizacja ustawy znajduje się obecnie na etapie konsultacji społecznych, co oznacza, że ostateczny kształt przepisów może jeszcze ulec zmianie. Jednak już teraz widać, że kierunek obrany przez resort cyfryzacji wpisuje się w szerszy trend wzmacniania cyfrowej tożsamości i poprawy bezpieczeństwa w ekosystemie usług publicznych i komercyjnych.
Jeśli przepisy wejdą w życie w obecnym kształcie, mogą one stać się modelem do naśladowania również dla innych branż i państw, poszukujących skutecznych mechanizmów przeciwdziałania kradzieży tożsamości w świecie online.
