Zjawisko masowej likwidacji bankomatów w Polsce staje się coraz bardziej widoczne, szczególnie w małych miejscowościach. W ciągu ostatniego roku liczba tych urządzeń zmniejszyła się o ponad 1300, co oznacza, że na koniec pierwszego kwartału 2024 roku funkcjonowało ich w Polsce zaledwie 20 869. Głównymi przyczynami tego trendu są rosnące koszty utrzymania bankomatów, spadek ich rentowności oraz dynamiczny rozwój płatności bezgotówkowych, które wybiera coraz więcej Polaków.
Coraz większa popularność kart płatniczych, płatności telefonem czy zegarkiem sprawia, że gotówka stopniowo traci na znaczeniu. Według badań przeprowadzonych w 2024 roku aż 38% Polaków deklaruje, że zawsze korzysta z bezgotówkowej formy płatności, jeśli tylko jest to możliwe. Jednak dla wielu mieszkańców wsi i małych miast bankomaty wciąż są jedynym sposobem na dostęp do pieniędzy. Szczególnie osoby starsze, które nie korzystają z bankowości elektronicznej, oraz osoby z ograniczoną mobilnością odczuwają likwidację tych urządzeń jako wykluczenie finansowe.
Wzrost kosztów operacyjnych jest kolejnym czynnikiem, który skłania banki i operatorów niezależnych do redukcji liczby bankomatów. Utrzymanie jednego urządzenia w 2024 roku było o 20% droższe niż dwa lata wcześniej. Firmy szukają więc oszczędności, rezygnując z lokalizacji mniej opłacalnych, co dotyka przede wszystkim mniejsze społeczności.
Problem ten zauważył również Rzecznik Praw Obywatelskich, który podkreśla, że ograniczenie dostępu do gotówki może pogłębić wykluczenie finansowe. To zjawisko szczególnie dotyka osób starszych, niepełnosprawnych oraz tych, którzy z różnych powodów wolą operować gotówką. W efekcie zmniejszająca się liczba bankomatów staje się kwestią społeczną, wymagającą reakcji zarówno ze strony władz, jak i sektora bankowego.
Alternatywą dla tradycyjnych bankomatów może być rozwój usługi cashback, która pozwala klientom wypłacać gotówkę podczas codziennych zakupów w sklepach. Jednak rozwiązanie to wciąż nie jest wystarczająco powszechne, by całkowicie zastąpić fizyczne bankomaty. Inną propozycją są regulacje prawne, które mogłyby zobowiązać banki i operatorów do utrzymywania minimalnej liczby urządzeń w poszczególnych regionach.
Choć świat zmierza w stronę cyfryzacji, gotówka nadal pozostaje ważnym elementem polskiego systemu płatniczego. Dla wielu osób jest ona nie tylko środkiem płatniczym, ale także symbolem bezpieczeństwa finansowego. W związku z tym, choć przyszłość bankomatów w Polsce jest niepewna, ich całkowite zniknięcie wydaje się na ten moment mało prawdopodobne. Niemniej kluczowe będzie znalezienie równowagi między cyfryzacją a zapewnieniem dostępu do gotówki dla każdego obywatela.
