W Polsce coraz większym problemem staje się dostęp do gotówki. Choć w erze cyfryzacji wiele transakcji odbywa się bez użycia fizycznej waluty, to jednak dla części społeczeństwa, zwłaszcza osób starszych, dostęp do tradycyjnych usług bankowych jest wciąż kluczowy. Niestety, zmiany w sektorze bankowym, takie jak zamykanie oddziałów i bankomatów, mogą utrudniać życie wielu Polakom. W artykule przyjrzymy się przyczynom tej sytuacji, jej skutkom oraz rozwiązaniom, które mogą poprawić dostęp do gotówki.
Znikające oddziały banków w Polsce
W ciągu ostatnich kilku lat w Polsce można zaobserwować znaczący spadek liczby oddziałów bankowych. W 2023 roku na rynku funkcjonowało łącznie około 4 800 placówek, podczas gdy jeszcze dekadę temu ich liczba przekraczała 7 500. W ciągu ostatnich 3 lat zamknięto ponad 1 500 oddziałów, a proces ten nie tylko nie zwalnia, ale wręcz przyspiesza. Zmiana ta związana jest przede wszystkim z rosnącą popularnością usług bankowości internetowej oraz mobilnej, które zyskały na znaczeniu w wyniku pandemii i zmian w zachowaniach konsumenckich.
Banki, takie jak PKO BP, Santander czy mBank, podjęły decyzję o redukcji liczby oddziałów, stawiając na rozwiązania cyfrowe. W ciągu 2023 roku mBank zamknął ponad 200 placówek, a PKO BP planuje zamknąć kolejne 100 do końca 2024 roku. Dla wielu osób, szczególnie w mniejszych miejscowościach, oznacza to konieczność podróży do większych miast, aby skorzystać z tradycyjnych usług bankowych.
Zmniejszająca się liczba bankomatów
Kolejnym problemem związanym z dostępem do gotówki jest spadek liczby bankomatów. W 2012 roku w Polsce było ich około 23 000, natomiast w 2023 roku ich liczba spadła do około 18 000. Jest to efekt rosnącej liczby płatności bezgotówkowych oraz zmiany polityki banków, które uznają bankomaty za mniej opłacalną usługę. Banki, takie jak PKO BP czy mBank, decydują się na likwidację bankomatów, zwłaszcza w mniejszych miejscowościach, gdzie używanie gotówki staje się coraz rzadsze. W dużych miastach sytuacja wygląda lepiej, jednak nadal wiele osób boryka się z brakiem dostępu do bankomatów w mniejszych miejscowościach.
Kto jest najbardziej dotknięty tymi zmianami?
Zdecydowanie największe trudności z dostępem do gotówki mają osoby starsze, które wciąż preferują korzystanie z tradycyjnych usług bankowych. Dla takich osób wizyty w oddziałach banków oraz możliwość wyciągania gotówki z bankomatów to codzienność. Seniorzy mogą czuć się wykluczeni z powodu szybkiej cyfryzacji, której nie wszyscy potrafią nadążyć. Dodatkowo, znikające placówki bankowe i bankomaty to także problem dla osób mieszkających w małych miejscowościach, gdzie dostęp do takich usług staje się coraz bardziej ograniczony.
Według raportu NBP z 2022 roku, aż 23% Polaków powyżej 60. roku życia nadal nie korzysta z bankowości internetowej ani mobilnej, co sprawia, że zamykanie placówek bankowych oraz bankomatów staje się dla nich poważnym problemem.
Alternatywne rozwiązania i przyszłość dostępu do gotówki
Rząd oraz banki starają się reagować na te zmiany, choć rozwiązań wciąż jest zbyt mało. Jednym z pomysłów, który ma poprawić sytuację, jest rozbudowa sieci cashback – czyli możliwość wypłacenia gotówki bezpośrednio w sklepach. Dzięki temu osoby, które nie mają dostępu do bankomatów, mogą wypłacić pieniądze podczas zakupów. Banki współpracują z sieciami marketów, takich jak Lidl czy Żabka, umożliwiając klientom wypłatę gotówki przy okazji codziennych zakupów. Dodatkowo, coraz więcej banków oferuje możliwość wypłaty gotówki w punktach partnerskich, które nie są związane z bankami, ale współpracują z nimi w ramach takich usług.
Innym rozwiązaniem mogą być mobilne bankomaty, które mogłyby pojawić się w miejscach o słabym dostępie do gotówki, np. w małych miejscowościach, czy na wsiach. Pomysły te są jednak w fazie testów i trudno przewidzieć, jak szybko zostaną wprowadzone na szeroką skalę.
Zmiany na rynku finansowym – wpływ na użytkowników
Zamknięcie oddziałów bankowych i ograniczenie liczby bankomatów to część większej tendencji na rynku finansowym, która ma na celu redukcję kosztów operacyjnych banków oraz dostosowanie ich usług do zmieniających się potrzeb konsumentów. Trendy takie jak bankowość online oraz płatności mobilne sprawiają, że gotówka wciąż traci na znaczeniu, a banki stawiają na cyfrową obsługę klienta.
Jednak, jak pokazują badania, dostęp do gotówki jest wciąż bardzo istotny dla wielu Polaków. W ciągu ostatnich 5 lat liczba użytkowników gotówki w Polsce spadła o około 7%, ale wciąż aż 60% Polaków deklaruje, że wciąż korzysta z tradycyjnych metod płatności. Warto zauważyć, że obawy o dostępność gotówki mogą być także związane z rosnącą liczbą cyberprzestępstw i obawami o bezpieczeństwo przechowywania pieniędzy w formie cyfrowej.
Zmniejszająca się liczba oddziałów bankowych i bankomatów w Polsce staje się poważnym wyzwaniem, szczególnie dla osób starszych oraz mieszkańców małych miejscowości. Choć rosnąca cyfryzacja w sektorze finansowym ma swoje zalety, to nie wszyscy mogą w pełni korzystać z takich rozwiązań. Banki i instytucje finansowe będą musiały znaleźć rozwiązania, które umożliwią łatwiejszy dostęp do gotówki, zwłaszcza dla osób, które nie potrafią lub nie chcą korzystać z nowoczesnych form płatności.
