Ministerstwo Edukacji Narodowej ogłosiło rewolucyjne zmiany w systemie nauczania, które dotkną przede wszystkim uczniów szkół podstawowych. Od 1 września 2026 roku tradycyjne 45-minutowe lekcje przyrody w klasach IV-VI przejdą do historii. Zamiast nich, uczniowie będą uczestniczyć w dłuższych, trzygodzinnych blokach zajęć. To fundamentalna zmiana, która ma na celu przekształcenie nauki w prawdziwe doświadczenie, a nie tylko przyswajanie teorii z podręczników. Reforma ma przynieść więcej praktycznych zajęć, eksperymentów i wyjść w teren, co jest odpowiedzią na współczesne potrzeby edukacyjne i wzoruje się na sprawdzonych modelach zagranicznych. Już od września 2025 roku wprowadzone zostaną także inne istotne nowości, takie jak edukacja obywatelska czy zmiany w nauczaniu religii.
Rewolucja w nauczaniu przyrody: Dłuższe bloki i doświadczenia
Kluczową zmianą, która wejdzie w życie za dwa lata, jest powrót przyrody do planów lekcji klas IV-VI szkół podstawowych w zupełnie nowej odsłonie. Zamiast trzech oddzielnych, krótkich lekcji tygodniowo, Ministerstwo Edukacji Narodowej zaplanowało trzy godziny zajęć w formie skonsolidowanych bloków. Jak podkreśla wiceminister edukacji Katarzyna Lubnauer, celem jest, aby „nauka była doświadczeniem, a nie tylko teorią z podręcznika”. Nowy model ma zapewnić nauczycielom i uczniom wystarczająco dużo czasu na spokojne przeprowadzenie eksperymentów, pogłębione obserwacje, a także wyjścia w teren, które były dotychczas utrudnione przez sztywne ramy czasowe.
W ramach tej reformy, nauczyciele zyskają większą autonomię w rozplanowaniu zajęć w ramach tygodniowego wymiaru trzech godzin. To pozwoli na elastyczne dostosowanie harmonogramu do potrzeb konkretnej klasy i realizowanych projektów. Dodatkowo, reforma przewiduje wprowadzenie tzw. „tygodnia projektowego” – specjalnego czasu w roku szkolnym, kiedy uczniowie będą pracować nad większymi zadaniami, często w grupach łączących różne klasy i roczniki. Resort edukacji przyznaje, że czerpie inspirację z systemów edukacyjnych Walii, Irlandii i Australii, gdzie nauka przyrody opiera się przede wszystkim na praktycznych doświadczeniach, badaniach terenowych i pracy zespołowej.
Co czeka uczniów już we wrześniu 2025? Nowe przedmioty i zmiany w religii
Zanim jednak nastąpią zmiany w nauczaniu przyrody, już od 1 września 2025 roku uczniowie doświadczą innych, znaczących nowości. W planach lekcji pojawią się dwa nowe przedmioty: edukacja obywatelska, która zastąpi dotychczasowy przedmiot Historia i Teraźniejszość (HiT), oraz edukacja zdrowotna. Gotowe podręczniki do edukacji obywatelskiej są już dostępne, a na zintegrowanej platformie edukacyjnej MEN sukcesywnie pojawiają się materiały dla nauczycieli dotyczące edukacji zdrowotnej. Resort uruchomił również studia podyplomowe dla nauczycieli tego przedmiotu na jedenastu uczelniach w Polsce, co ma zapewnić odpowiednie przygotowanie kadry.
Dodatkowo, przyszły rok szkolny przyniesie zmiany w podstawie programowej wychowania fizycznego, z naciskiem na bardziej zindywidualizowane podejście do aktywności fizycznej. Istotna korekta dotyczy także lekcji religii. Od września 2025 roku, ich wymiar zostanie ograniczony do jednej godziny tygodniowo zamiast dwóch, a zajęcia te będą odbywać się obowiązkowo na początku lub bezpośrednio po pozostałych lekcjach. To tylko część szerszych działań Ministerstwa Edukacji Narodowej, mających na celu odciążenie uczniów i unowocześnienie polskiego systemu oświaty.
Większe zmiany w 2026: Podstawa programowa i wsparcie psychologiczne
Największe i najbardziej kompleksowe zmiany w polskiej oświacie wejdą w życie za rok, czyli od września 2026 roku. Wtedy to ma zacząć obowiązywać uproszczona i spójna podstawa programowa, która ma zmniejszyć przeciążenie uczniów nadmiarem materiału. Priorytetem stanie się również wprowadzenie większej liczby zajęć praktycznych i projektowych, co ma sprzyjać rozwijaniu kluczowych kompetencji, a nie tylko zapamiętywaniu faktów. Zmieni się także system oceniania, z naciskiem na informację zwrotną, która ma wspierać rozwój ucznia, zamiast jedynie klasyfikować jego osiągnięcia.
Ministerstwo zapowiada również wzmocnienie wsparcia psychologicznego w szkołach, co ma pomóc uczniom w radzeniu sobie ze stresem i wyzwaniami edukacyjnymi. Kolejnym celem jest wprowadzenie egzaminów, które będą sprawdzać realne umiejętności i kompetencje, a nie tylko wiedzę teoretyczną. Wiceminister Lubnauer podkreśla także dążenie do zwiększenia czytelnictwa wśród młodych ludzi, poprzez danie większej autonomii nauczycielom w dobieraniu lektur. Jednocześnie zapewnia, że lista lektur nadal będzie zawierała kluczowe dzieła polskiej literatury, od Biblii i mitologii, po twórczość Kochanowskiego, Sienkiewicza, Prusa, Mickiewicza i Słowackiego, z wykluczeniem pozycji o niskiej wartości artystycznej.
Kontrowersje i wyzwania: Głos ZNP i obawy o etaty
Mimo zapewnień Ministerstwa Edukacji Narodowej o kompleksowym przygotowaniu reformy, pojawiają się również głosy krytyki i obawy. Związek Nauczycielstwa Polskiego (ZNP) ostrzega, że połączenie treści z biologii, chemii, geografii, a nawet fizyki w jeden przedmiot, jakim jest przyroda, może skutkować redukcją etatów nauczycielskich, szczególnie w mniejszych miejscowościach, gdzie brakuje specjalistów z szerokim zakresem wiedzy. Problemem może być także brak odpowiedniego zaplecza technicznego – w wielu szkołach przez lata zlikwidowano pracownie chemiczne, co utrudni realizację założeń o nauce poprzez doświadczenia.
Ministerstwo uspokaja jednak, że reforma jest dobrze przygotowana i będzie realizowana niezależnie od ewentualnych zmian personalnych w resorcie. Aby zapewnić transparentność i dostęp do aktualnych informacji, uruchomiono specjalną stronę internetową reforma26.men.gov.pl, gdzie publikowane są bieżące komunikaty o postępach prac i szczegółach wdrażanych zmian. Resort deklaruje gotowość do dialogu i reagowania na pojawiające się wyzwania, podkreślając, że nadrzędnym celem jest dobro uczniów i unowocześnienie polskiego systemu edukacji.
