Rząd zapowiada prawdziwą rewolucję dla oszczędności Polaków. Minister finansów Andrzej Domański przedstawił projekt Osobistego Konta Inwestycyjnego (OKI), które ma zwolnić zyski do kwoty 100 000 zł z uciążliwego podatku Belki. To propozycja, która ma zachęcić miliony obywateli do aktywniejszego pomnażania kapitału i zerwania z trzymaniem pieniędzy na niskooprocentowanych lokatach. Jak wskazują analitycy, za tą obiecującą wizją kryje się jednak fundamentalna zmiana i potencjalne zagrożenie.
Inicjatywa Ministerstwa Finansów jest bezpośrednią odpowiedzią na jeden z największych problemów polskiej gospodarki – wyjątkowo niski poziom inwestycji prywatnych. Proponowane OKI, wzorowane na sprawdzonym szwedzkim modelu ISK, ma na celu skierowanie strumienia oszczędności Polaków w stronę Giełdy Papierów Wartościowych. Jednak diabeł, jak zwykle, tkwi w szczegółach. Wprowadzenie nowego, ryczałtowego podatku od wartości aktywów powyżej limitu budzi poważne kontrowersje i stawia pytanie, kto tak naprawdę będzie największym beneficjentem tej reformy.
Czym jest Osobiste Konto Inwestycyjne (OKI) i dlaczego powstaje?
Propozycja stworzenia Osobistego Konta Inwestycyjnego to strategiczny ruch rządu, mający na celu rozwiązanie głęboko zakorzenionego problemu. Jak podkreślił minister finansów Andrzej Domański, Polska na tle innych krajów Unii Europejskiej, a zwłaszcza państw skandynawskich, wypada blado pod względem kultury inwestycyjnej. Statystyki są alarmujące – ponad 52% kapitału Polaków jest ulokowane na krótkoterminowych depozytach bankowych i lokatach, które w dobie inflacji realnie tracą na wartości.
OKI ma być narzędziem, które przełamie ten impas. Jego głównym celem jest stworzenie prostej i atrakcyjnej podatkowo ścieżki dla osób, które do tej pory obawiały się rynku kapitałowego. Rząd chce w ten sposób zachęcić Polaków do przeniesienia części swoich oszczędności z banków bezpośrednio na giełdę. W założeniu ma to przynieść podwójną korzyść: obywatele zyskają szansę na wyższe stopy zwrotu, a polskie firmy notowane na GPW otrzymają dostęp do nowego, szerokiego strumienia kapitału, co napędzi ich rozwój i wzmocni całą gospodarkę.
Inspiracją dla polskiego OKI jest szwedzkie konto ISK (Investeringssparkonto), które odniosło ogromny sukces, znacząco zwiększając udział obywateli w rynku kapitałowym. Rząd liczy na powtórzenie tego scenariusza w Polsce, budując fundamenty pod bardziej dojrzały i zdywersyfikowany system finansowy.
100 000 zł bez podatku Belki. Główne założenia i korzyści
Najważniejszym elementem, który ma przyciągnąć Polaków do Osobistego Konta Inwestycyjnego, jest bez wątpienia zwolnienie z 19-procentowego podatku od zysków kapitałowych, znanego jako podatek Belki. Zgodnie z propozycją, wszystkie zyski wypracowane w ramach OKI do łącznej wartości aktywów wynoszącej 100 000 zł będą całkowicie wolne od opodatkowania. To potężny argument, zwłaszcza dla początkujących inwestorów, dla których perspektywa oddawania państwu prawie jednej piątej zysków była dotąd poważną barierą psychologiczną.
Co istotne, konto ma być bardzo elastyczne. Minister Domański zapowiedział, że w ramach OKI będzie można lokować środki w szeroki wachlarz instrumentów finansowych. Jak stwierdził minister:
„W ramach OKI mogą trafić (…) akcje i obligacje, inne instrumenty dopuszczone do obrotu, takie jak chociażby fundusze ETF (…), ale także, trzeba to powiedzieć wyraźnie, gotówka, lokaty i obligacje oszczędnościowe”.
Taka konstrukcja oznacza, że OKI będzie uniwersalnym narzędziem zarówno dla osób gotowych podjąć większe ryzyko i inwestować w akcje, jak i dla tych, którzy preferują bezpieczniejsze rozwiązania, takie jak obligacje skarbowe. Możliwość trzymania na koncie gotówki czy lokat daje dodatkową elastyczność w zarządzaniu portfelem, co jest kluczowe dla budowania zaufania do nowego produktu.
Nowy podatek ryczałtowy. Największa kontrowersja i „haczyk”
Choć wizja 100 000 zł bez podatku Belki jest niezwykle kusząca, propozycja rządu zawiera fundamentalny „haczyk”, który budzi największe emocje wśród ekspertów i doświadczonych inwestorów. Chodzi o sposób opodatkowania środków po przekroczeniu wspomnianego limitu. Zamiast standardowego podatku Belki, rząd planuje wprowadzić nowy, ryczałtowy podatek liczony nie od zysku, a od całkowitej wartości zgromadzonego na koncie portfela.
To rewolucyjna i kontrowersyjna zmiana. Oznacza, że inwestor będzie płacił podatek od samego faktu posiadania majątku na koncie OKI, niezależnie od tego, czy w danym roku osiągnął jakikolwiek zysk. Jak analizuje Maciej Wapiński z kanału Biznes Info, jest to forma podatku od aktywów, a nie od dochodu. Choć jego stawka ma być niska (mówi się o wartości poniżej 1% rocznie), sama zasada jest dla wielu nie do przyjęcia. W praktyce może to prowadzić do sytuacji, w której inwestor poniesie stratę na swoich inwestycjach, a i tak będzie musiał zapłacić podatek od wartości swojego (uszczuplonego) portfela.
Ta konstrukcja może skutecznie zniechęcić do korzystania z OKI osoby z większym kapitałem, które liczyły na prostą likwidację podatku Belki. Dla nich nowy system może okazać się mniej korzystny niż obecne rozwiązania, co stawia pod znakiem zapytania uniwersalność całego projektu.
Kto tak naprawdę zyska na OKI? Analiza eksperta
Biorąc pod uwagę konstrukcję nowego podatku ryczałtowego, pojawia się kluczowe pytanie: dla kogo tak naprawdę jest Osobiste Konto Inwestycyjne? Analitycy, w tym Maciej Wapiński, stawiają tezę, że OKI nie jest produktem skierowanym do weteranów giełdy. Prawdziwym celem marketingowym jest statystyczny „Kowalski” – osoba, która do tej pory trzymała oszczędności w banku i nigdy nie inwestowała. Proste i chwytliwe hasło „100 000 zł bez podatku” ma być dla niej wystarczającą zachętą, by zrobić pierwszy krok na rynku kapitałowym.
Celem rządu jest masowe przyciągnięcie nowego, detalicznego kapitału na Giełdę Papierów Wartościowych. To zjawisko, znane w finansach jako tworzenie „exit liquidity” (płynności wyjścia), może mieć ciekawe konsekwencje. Napływ setek tysięcy nowych, często niedoświadczonych kupujących, może doprowadzić do wzrostu wycen akcji wielu polskich spółek.
Paradoksalnie, największymi beneficjentami tej sytuacji mogą okazać się nie nowi adepci inwestowania, a obecni, doświadczeni gracze giełdowi. To oni otrzymają doskonałą okazję do sprzedaży swoich akcji po potencjalnie zawyżonych cenach fali nowych uczestników rynku. W tym scenariuszu OKI staje się narzędziem nie tyle do budowania bogactwa przez Kowalskiego, co do zasilenia rynku w kapitał, z którego skorzystają przede wszystkim obecni akcjonariusze i same spółki.
OKI – rewolucja czy kompromis? Co dalej z projektem?
Osobiste Konto Inwestycyjne to bez wątpienia jedna z najważniejszych propozycji gospodarczych ostatnich lat. Jest to projekt pełen kompromisów, który ma zarówno ogromny potencjał, jak i poważne wady. Z jednej strony, stanowi realną szansę na edukację finansową Polaków, budowę kultury inwestycyjnej i zasilenie polskiej gospodarki w tak potrzebny kapitał. Z drugiej strony, wprowadza nową, kontrowersyjną formę opodatkowania majątku, która może rozczarować i zniechęcić bardziej świadomych inwestorów.
Ostateczny sukces lub porażka OKI będzie zależeć od finalnego kształtu ustawy i szczegółów, które wciąż są przedmiotem dyskusji. Kluczowa będzie wysokość nowego podatku ryczałtowego oraz ewentualne dodatkowe mechanizmy zabezpieczające. Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Finansów, nowe przepisy mają wejść w życie w połowie 2026 roku. Do tego czasu rynek finansowy i potencjalni inwestorzy będą z uwagą śledzić każdy szczegół legislacyjny, który zadecyduje o przyszłości oszczędności milionów Polaków.
