Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozpoczął bezprecedensową akcję weryfikacyjną, która wywołuje duży niepokój wśród emerytów i rencistów. Tysiące osób w całej Polsce otrzymało urzędowe wezwania do zwrotu trzynastej emerytury w wysokości 1878,91 zł brutto. To skutek intensywnej kontroli uprawnień do dodatkowego świadczenia, które miało być wsparciem dla seniorów.
Dlaczego ZUS żąda zwrotu trzynastej emerytury?
Trzynasta emerytura, będąca dodatkowym rocznym świadczeniem pieniężnym, w 2025 roku została ustalona na poziomie 1878,91 zł brutto – równowartość najniższej emerytury po waloryzacji z 1 marca. Świadczenie przyznawane jest automatycznie wszystkim osobom, które na dzień 31 marca mają ustalone prawo do emerytury, renty lub pokrewnych świadczeń.
Jednak po przeprowadzeniu szczegółowej weryfikacji, ZUS stwierdził, że część wypłat była nienależna. Urząd rozpoczął więc procedurę odzyskiwania środków, co oznacza dla wielu seniorów konieczność oddania całej kwoty trzynastki.
Kto musi oddać 1878,91 zł? Trzy grupy w centrum uwagi
ZUS wskazuje trzy główne kategorie osób, które muszą zwrócić otrzymane środki:
- Emeryci pracujący zawodowo, którzy przekroczyli limit dochodów
Osoby na wcześniejszej emeryturze, osiągające dodatkowe dochody przekraczające 130% przeciętnego wynagrodzenia (w 2025 roku to około 9232 zł brutto), tracą prawo do podstawowego świadczenia w danym miesiącu. Ponieważ prawo do trzynastej emerytury zależy od czynnego prawa do świadczenia na 31 marca, przekroczenie limitu w tym czasie oznacza automatyczną utratę prawa do trzynastki. - Sędziowie i prokuratorzy w stanie spoczynku
Otrzymują oni uposażenie ze Skarbu Państwa, a nie emeryturę z ZUS. Zgodnie z prawem, takie uposażenie nie jest traktowane jak emerytura czy renta, przez co nie daje prawa do trzynastej emerytury. Niemniej niektóre osoby w tej grupie mogły omyłkowo otrzymać dodatkowe świadczenie. - Sportowcy pobierający emerytury olimpijskie
Specjalne świadczenia za wybitne osiągnięcia sportowe również nie są klasyczną emeryturą lub rentą. Dlatego ich pobieranie nie uprawnia do otrzymania trzynastej emerytury.
Skąd wyniknęły błędy? ZUS wyjaśnia
Błędne wypłaty wynikają z kilku przyczyn:
- Opóźnienia w aktualizacji danych o dochodach.
- Złożone sytuacje prawne niektórych świadczeniobiorców.
- Standardowa procedura ZUS, w której trzynastą emeryturę wypłaca się automatycznie, a dopiero później następuje weryfikacja.
W efekcie, wielu emerytów najpierw otrzymało trzynastkę, by następnie dowiedzieć się o obowiązku jej zwrotu. Co istotne, ZUS nie nalicza automatycznie kar ani odsetek, ale opóźnienie w zwrocie może skutkować naliczeniem ustawowych odsetek.
Co zrobić po otrzymaniu wezwania?
Osoba, która otrzyma wezwanie z ZUS, powinna:
- Dokładnie przeczytać pismo i sprawdzić, czy rzeczywiście niespełnione były warunki otrzymania świadczenia.
- Skontaktować się z oddziałem ZUS w razie wątpliwości. Pracownicy mają obowiązek wyjaśnienia podstawy decyzji.
- Zapłacić kwotę w terminie, jeśli wezwanie jest zasadne, aby uniknąć dodatkowych kosztów.
- Złożyć wniosek o rozłożenie na raty, jeśli jednorazowy zwrot jest trudny finansowo.
Jeżeli świadczeniobiorca uzna, że wezwanie jest bezzasadne:
- Może odwołać się od decyzji ZUS w ciągu 14 dni od otrzymania pisma.
- W odwołaniu należy zawrzeć merytoryczne argumenty oraz dowody potwierdzające spełnianie warunków.
- W przypadku utrzymania decyzji przez ZUS, sprawę można skierować do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.
Znaczenie dla przyszłości: większa ostrożność przy świadczeniach
Obecna sytuacja pokazuje, jak istotne jest:
- Monitorowanie własnych dochodów przez osoby pracujące na emeryturze.
- Świadomość ograniczeń prawnych związanych z dodatkowymi świadczeniami.
- Uważne czytanie komunikatów z ZUS i terminowe reagowanie na pisma urzędowe.
Eksperci podkreślają, że w kolejnych latach można spodziewać się jeszcze bardziej skrupulatnej kontroli wypłat, szczególnie w kontekście rosnącego znaczenia polityki finansowej państwa i nacisku na uszczelnianie systemu świadczeń społecznych.
