Miał być tylko formalnością, a stał się realnym zagrożeniem finansowym dla tysięcy właścicieli nieruchomości w Polsce. Świadectwo charakterystyki energetycznej, bo o nim mowa, to dokument, którego brak może uszczuplić portfel o nawet 5000 złotych. Co gorsza, wielu Polaków wciąż nie wie, że nowe przepisy, które weszły w życie 28 kwietnia 2023 roku, dotyczą ich bezpośrednio. Kontrole już trwają i odbywają się w znacznie szerszym zakresie, niż mogłoby się wydawać, a błąd wynikający z niewiedzy może być bardzo kosztowny. Ignorowanie tego obowiązku to prosta droga do poważnych problemów, nie tylko finansowych.
Po niemal dwóch latach od wprowadzenia regulacji sytuacja jest daleka od ideału. Z jednej strony, jak informuje rządowy portal Gov.pl, świadectwo energetyczne stało się kluczowym dokumentem określającym zapotrzebowanie budynku na energię. Z drugiej strony, wielu właścicieli nadal żyje w nieświadomości, narażając się na dotkliwe kary. Problem polega na tym, że obowiązek nie jest powszechny, a jego zastosowanie zależy od konkretnej sytuacji, co prowadzi do licznych nieporozumień i kosztownych pomyłek.
Kiedy świadectwo energetyczne jest absolutnie konieczne?
Kluczowe pytanie brzmi: kogo dokładnie dotyczy ten obowiązek? Wbrew powszechnemu przekonaniu, nie każdy właściciel domu czy mieszkania musi natychmiast biec do audytora. Przepisy jasno precyzują sytuacje, w których posiadanie certyfikatu jest obligatoryjne. Jak wyjaśnia portal branżowy Ekoaudyt.com, dokument ten jest wymagany w trzech głównych przypadkach: przy sprzedaży budynku lub jego części, przy wynajmie budynku lub jego części, a także przy zakończeniu budowy i formalnym oddaniu obiektu do użytkowania.
To oznacza, że jeśli wykorzystujesz nieruchomość wyłącznie na własny użytek i nie planujesz jej sprzedawać ani wynajmować, na ten moment nie musisz posiadać świadectwa. Diabeł tkwi jednak w szczegółach. Obowiązek dotyczy również najmu krótkoterminowego czy nawet wynajmu pojedynczego pokoju. Przekonała się o tym pani Karolina z Warszawy, która na jednym z forów internetowych opisała swoją historię. „Wynajmowałam pokój studentowi, myśląc, że to nie jest najem całego lokalu. Okazało się, że świadectwo było wymagane. Na szczęście kontroler dał mi czas na uzupełnienie dokumentacji” – relacjonuje. Jej przypadek pokazuje, jak łatwo nieświadomie naruszyć przepisy.
Warto również pamiętać, że notariusz ma obowiązek odnotować przekazanie świadectwa w akcie notarialnym podczas sprzedaży. Jego brak może nie tylko skutkować grzywną, ale również zablokować lub znacząco opóźnić całą transakcję, ponieważ potencjalni nabywcy mogą wycofać się, widząc problemy formalne.
Kontrole w najmniej spodziewanym momencie. Jak to wygląda?
Wielu właścicieli błędnie zakłada, że weryfikacja posiadania świadectwa energetycznego odbywa się wyłącznie przy okazji sprzedaży nieruchomości u notariusza. To niebezpieczny mit. Kontrole mogą być przeprowadzane w zupełnie innych, często niespodziewanych okolicznościach. Inspektorzy mają prawo zażądać okazania dokumentu podczas rutynowych przeglądów kominiarskich, kontroli systemów grzewczych czy innych inspekcji budowlanych.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, częstotliwość kontroli systemów grzewczych jest ściśle określona. Jak informuje portal Pewnylokal.pl, dla kotłów opalanych paliwem stałym kontrole muszą odbywać się co najmniej raz na 5 lat, a dla kotłów gazowych i olejowych – co 2 lata. Podczas takiej wizyty inspektor może sprawdzić nie tylko stan techniczny instalacji, ale również zapytać o posiadanie ważnego świadectwa charakterystyki energetycznej. Brak dokumentu zostanie odnotowany w protokole, co może stać się podstawą do nałożenia grzywny.
To zmienia postać rzeczy. Obowiązek przestaje być teoretyczny i staje się realnym wymogiem, którego egzekwowanie może nastąpić w każdej chwili. Ignorowanie go z myślą, że „nikt tego nie sprawdza”, jest podejściem niezwykle ryzykownym i krótkowzrocznym.
Nowe klasy energetyczne od 2025. Co to zmienia dla właścicieli?
To nie koniec zmian. Ministerstwo Rozwoju i Technologii wprowadza kolejną rewolucję, która w pełni wejdzie w życie w 2025 roku. Chodzi o nowy, ujednolicony system klas energetycznych dla budynków. Jak podaje portal On-eco.pl, każda nieruchomość w Polsce będzie musiała być oceniana w skali od A+ do G, podobnie jak ma to miejsce w przypadku sprzętu AGD. Klasa A+ będzie oznaczać budynek niemal pasywny, o najniższym zapotrzebowaniu na energię, podczas gdy klasa G to tzw. „wampir energetyczny”.
Nowa skala ma na celu uczynienie świadectw bardziej przejrzystymi i zrozumiałymi dla przeciętnego Kowalskiego. To jednak nie tylko kosmetyka. Klasa energetyczna budynku będzie miała realny wpływ na jego wartość i koszty utrzymania. Co więcej, jak informuje portal Rynekpierwotny.pl, od klasy energetycznej będzie uzależniona możliwość uzyskania dofinansowania na termomodernizację czy wymianę źródła ciepła. Właściciele budynków o niższej klasie energetycznej (np. F lub G) mogą liczyć na wyższe dotacje, ale w przyszłości posiadanie niskoenergetycznego domu może wiązać się z dodatkowymi korzyściami, np. ulgami podatkowymi.
Jak zabezpieczyć się przed karą? Poradnik krok po kroku
Aby uniknąć stresu i wysokich kar, warto działać z wyprzedzeniem. Oto praktyczne kroki, które powinien podjąć każdy właściciel nieruchomości:
- Sprawdź, czy już nie masz świadectwa. Dokument jest ważny przez 10 lat od daty wystawienia. Jeśli jednak w tym czasie przeprowadziłeś w budynku istotne modernizacje (wymiana okien, docieplenie, zmiana systemu grzewczego), stare świadectwo traci ważność i musisz wyrobić nowe.
- Wybierz rzetelnego audytora. Unikaj podejrzanie tanich ofert z internetu, które obiecują wystawienie dokumentu za 50-100 zł bez wizji lokalnej. To prosta droga do uzyskania bezwartościowego, a nawet fałszywego certyfikatu. Rzetelna usługa kosztuje zazwyczaj od 200 do 500 zł. Oficjalny wykaz osób uprawnionych do sporządzania świadectw znajdziesz w centralnym rejestrze na stronie Gov.pl. Weryfikacja audytora zajmuje minutę.
- Przygotuj dokumentację. Przed wizytą audytora zbierz wszystkie dostępne dokumenty techniczne budynku: rzuty kondygnacji, informacje o systemie grzewczym, dane dotyczące izolacji termicznej oraz dokumentację przeprowadzonych remontów. To znacznie przyspieszy i ułatwi cały proces.
Portal Prawo.pl ostrzega, że przepisy przewidują aż siedem rodzajów wykroczeń związanych ze świadectwami, w tym za sporządzenie dokumentu przez osobę bez uprawnień. Ministerstwo zapowiada intensyfikację kontroli, co oznacza, że pobłażliwość dla właścicieli będzie coraz mniejsza. Warto potraktować ten obowiązek poważnie – to inwestycja w spokój i bezpieczeństwo prawne swojej nieruchomości.
