Rząd przyjął nowelizację ustawy, która zrewolucjonizuje system dowodów osobistych w Polsce. Zmiany zatwierdzone 17 maja 2025 roku obejmują m.in. dostęp banków do zdjęć biometrycznych, automatyczną aktualizację danych w systemach finansowych oraz utworzenie rejestru Polaków przebywających za granicą.
Przełomowy projekt Ministerstwa Cyfryzacji
Ministerstwo Cyfryzacji przygotowało projekt nowelizacji ustawy, który 17 maja 2025 roku został zatwierdzony przez rząd. Celem zmian jest zwiększenie bezpieczeństwa obywateli, usprawnienie pracy administracji oraz ograniczenie przestępstw związanych z kradzieżą tożsamości.
W obliczu rosnącej liczby wyłudzeń i fałszerstw dokumentów tożsamości nowe przepisy mają istotne znaczenie dla całego systemu weryfikacji danych obywateli.
Banki zyskają dostęp do zdjęć z rejestru państwowego
Jedną z najbardziej kontrowersyjnych, ale jednocześnie przełomowych zmian, jest umożliwienie wybranym podmiotom prywatnym – w tym bankom – dostępu do zdjęć twarzy obywateli przechowywanych w Rejestrze Dowodów Osobistych. Dzięki temu pracownicy banków będą mogli porównać zdjęcie na okazywanym dokumencie z obrazem zapisanym w bazie państwowej, co utrudni posługiwanie się fałszywymi dokumentami.
Jak podkreśla Ministerstwo Cyfryzacji, dostęp do zdjęć będzie ściśle kontrolowany:
- tylko za zgodą Ministra Cyfryzacji,
- po spełnieniu szczegółowych wymogów bezpieczeństwa,
- bez prawa do przechowywania pobranych fotografii po zakończeniu weryfikacji.
To rozwiązanie ma ograniczyć coraz częstsze przypadki wykorzystywania cudzych danych z podmienionym zdjęciem – zjawiska typowego dla wyłudzeń kredytów i usług.
Automatyczna aktualizacja danych o dowodach osobistych
Kolejną ważną innowacją jest automatyczne przekazywanie informacji o nowo wydanych dowodach osobistych do instytucji finansowych, w tym banków i SKOK-ów. Dotychczas to obywatel musiał samodzielnie aktualizować dane w każdej placówce – po zmianie dokumentu często prowadziło to do problemów z dostępem do usług.
Nowe przepisy zakładają, że:
- system państwowy będzie automatycznie przekazywał numer, serię i datę ważności nowego dokumentu,
- użytkownik nie będzie musiał podejmować żadnych działań po wymianie dowodu,
- dane będą przekazywane wyłącznie do podmiotów spełniających rygorystyczne normy bezpieczeństwa.
Dzięki temu obsługa klientów stanie się szybsza i bardziej komfortowa, a ryzyko przerw w korzystaniu z usług finansowych – zminimalizowane.
Uproszczenie procedur dostępu do rejestrów
Obecnie każdorazowe udostępnienie danych z rejestrów państwowych wymaga wydania decyzji administracyjnej. Nowe przepisy znoszą ten obowiązek – decyzja będzie wydawana tylko w przypadku odmowy lub cofnięcia zgody.
Zmiany obejmują m.in.:
- Rejestr PESEL,
- Ewidencję ludności,
- Rejestr Dowodów Osobistych,
- Rejestr Dokumentów Paszportowych,
- Rejestr danych kontaktowych,
- Rejestr zastrzeżeń numerów PESEL,
- Centralną ewidencję pojazdów i kierowców.
Według Ministerstwa Cyfryzacji, nowe podejście skróci czas obsługi nawet o 50%, nie rezygnując z kontroli prawnej – każdy wniosek nadal będzie weryfikowany pod względem zgodności z ustawą, a odmowy będzie można zaskarżyć do sądu administracyjnego.
Rejestr Polaków przebywających za granicą
Nowelizacja przewiduje także utworzenie centralnego rejestru obywateli polskich przebywających poza granicami kraju. Dotąd dane te były rozproszone między urzędami i placówkami dyplomatycznymi, co utrudniało szybkie działania w sytuacjach kryzysowych.
Nowy rejestr:
- będzie zarządzany przez ministerstwo właściwe do spraw zagranicznych,
- będzie dostępny za pośrednictwem aplikacji mObywatel,
- umożliwi obywatelom szybkie zgłoszenie adresu pobytu i danych kontaktowych podczas wyjazdu.
W sytuacjach takich jak klęski żywiołowe, zamieszki polityczne czy konflikty zbrojne, konsulaty będą mogły skutecznie i szybko reagować, zapewniając ewakuację lub pomoc obywatelom.
Nowe funkcje aplikacji mObywatel
Aplikacja mObywatel, z której już dziś korzystają miliony Polaków, zyska nowe funkcjonalności. Oprócz zgłaszania podróży zagranicznych planowane są kolejne rozszerzenia w zakresie kontaktów obywatela z administracją publiczną.
Ministerstwo zapowiada, że:
- mObywatel będzie głównym kanałem cyfrowej komunikacji z państwem,
- kolejne funkcje będą stopniowo wdrażane w zależności od postępu prac legislacyjnych i technologicznych.
Rewolucja zgodna z trendami europejskimi
Wprowadzane zmiany wpisują się w ogólnoeuropejski trend cyfryzacji usług publicznych i wzmacniania bezpieczeństwa cyfrowego obywateli. Polska od kilku lat intensywnie rozwija e-administrację i znajduje się w czołówce państw UE pod względem nowoczesnych rozwiązań identyfikacyjnych.
Projekt ustawy trafi teraz do Sejmu, gdzie możliwe będą poprawki. Według nieoficjalnych informacji nowe regulacje mogą wejść w życie jeszcze przed końcem 2025 roku.
Komentarze ekspertów: technologia i prywatność muszą iść w parze
Eksperci z zakresu cyberbezpieczeństwa i ochrony danych osobowych oceniają, że propozycje Ministerstwa Cyfryzacji są wyważone – łączą efektywność z ochroną prywatności. Szczególną uwagę zwraca się na konieczność:
- monitorowania praktycznego działania przepisów,
- weryfikacji, czy dane biometryczne nie są nadużywane przez podmioty prywatne,
- utrzymania wysokich standardów kontroli dostępu i audytu.
Jeśli wdrożenie rozwiązań przebiegnie zgodnie z założeniami, Polska może stać się wzorem cyfrowej administracji publicznej w Europie.
