Pod koniec września 2024 roku wejdzie w życie nowa ustawa o ochronie sygnalistów, co zapowiada znaczące zmiany w sposobie zarządzania zgłoszeniami naruszeń prawa w miejscach pracy. Ta ustawa, będąca wynikiem dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE, wprowadzi szereg przepisów mających na celu ochronę osób alarmujących o nieprawidłowościach w związku z zatrudnieniem.
Ochrona sygnalistów: Cel i zakres ustawy
Ustawa o ochronie sygnalistów została stworzona, aby chronić osoby zgłaszające naruszenia prawa przed działaniami odwetowymi ze strony pracodawców. Ochrona ta obejmie wszystkich pracowników, niezależnie od formy zatrudnienia czy pełnionej służby. Głównym celem ustawy jest zapewnienie bezpieczeństwa sygnalistom i zachęcanie ich do zgłaszania nieprawidłowości bez obaw o reperkusje.
Marcin Stanecki o przyszłych zgłoszeniach
Marcin Stanecki, główny inspektor pracy i współautor ustawy, zapowiedział, że Państwową Inspekcję Pracy czeka fala zgłoszeń od sygnalistów. Zgłoszenia te będą dotyczyć działań odwetowych, takich jak mobbing, przeniesienie na niższe stanowisko, nieprzyznanie nagrody, czy pominięcie przy awansie. PIP będzie odpowiedzialna za rozpatrywanie tych zgłoszeń i podejmowanie odpowiednich działań.
Usunięcie prawa pracy z katalogu obszarów zgłoszeń
Jednym z kontrowersyjnych aspektów ustawy jest wykreślenie prawa pracy z katalogu obszarów, w ramach których można dokonać zgłoszenia naruszeń. Stanecki, będący również dyrektorem Departamentu Prawa Pracy w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, wyraził swoje rozczarowanie tą decyzją, podkreślając, że jest to duża strata dla sygnalistów. Według niego, bez uwzględnienia prawa pracy, ustawa może nie być często stosowana w praktyce.
Prognozy wzrostu liczby skarg
Stanecki przewiduje, że liczba skarg do PIP drastycznie wzrośnie po wejściu ustawy w życie. Nawet jeśli zgłaszający nie będzie formalnie uznawany za sygnalistę zgodnie z ustawą, PIP będzie traktować każdą informację o naruszeniach jako skargę i podejmować odpowiednie działania. Przekazywanie informacji o naruszeniach prawa przez sygnalistów stanie się bardziej powszechne, co przyczyni się do lepszej ochrony praw pracowniczych i poprawy warunków pracy.
Rozszerzenie ustawy na bezpieczeństwo i higienę pracy
Kolejnym elementem, który może zostać dodany do ustawy, jest kwestia bezpieczeństwa i higieny pracy. Dyrektywa unijna przewiduje możliwość rozszerzenia zakresu przedmiotowego ustawy o ten obszar. Stanecki podkreślił, że nadal istnieje wiele naruszeń w zakresie BHP, co wymaga dodatkowej ochrony dla pracowników zgłaszających takie problemy.
Działania informacyjne PIP
Przed wejściem w życie ustawy, PIP planuje szereg działań informacyjnych mających na celu wyjaśnienie nowych przepisów. Przygotowano ulotkę informacyjną, która zostanie udostępniona publicznie. PIP współpracuje również z Rzecznikiem Praw Obywatelskich oraz Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w celu zapewnienia wsparcia w funkcjonowaniu infolinii dla sygnalistów. Celem tych działań jest zwiększenie świadomości na temat nowych przepisów i zachęcenie pracowników do zgłaszania naruszeń bez obaw o represje.
Podsumowanie
Wprowadzenie ustawy o ochronie sygnalistów to krok w stronę lepszego zabezpieczenia praw pracowników i walki z nieprawidłowościami w miejscach pracy. Mimo pewnych kontrowersji i wyzwań, ustawa ta ma potencjał przyczynić się do znacznej poprawy warunków pracy oraz zwiększenia liczby zgłaszanych naruszeń. Państwowa Inspekcja Pracy, przygotowując się na falę zgłoszeń, staje przed nowymi wyzwaniami, które będą wymagały skutecznego działania i ścisłej współpracy z innymi instytucjami.
