Polski system bankowy czeka prawdziwa rewolucja, która dotknie każdego klienta. Sejm przegłosował właśnie przepisy, które zmuszą banki do weryfikacji danych w rejestrze PESEL, jeśli konto pozostaje nieaktywne przez pięć lat. To koniec ery „martwych kont”, na których latami leżały pieniądze po zmarłych właścicielach. Celem jest przyspieszenie dostępu spadkobierców do miliardów złotych, które według branżowych szacunków, są obecnie „zamrożone” w bankach. Ustawa ma wejść w życie w ekspresowym tempie, bo już 14 dni po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw, co stawia przed instytucjami finansowymi ogromne wyzwanie.
Zmiany te są odpowiedzią na problem, z którym mierzą się tysiące polskich rodzin. Często po śmierci bliskich spadkobiercy nie mają pojęcia o istnieniu kont bankowych, a środki na nich pozostają niedostępne przez długie miesiące, a nawet lata. Nowe regulacje mają to zmienić, zapewniając większą przejrzystość i ułatwiając dostęp do należnych funduszy. To przełom, który może oznaczać, że w najbliższych latach na jaw wyjdą setki tysięcy, a nawet miliony złotych, o których istnieniu rodziny nie miały pojęcia.
Koniec Ery „Martwych Kont” – Jak Działa Nowy System?
Za nowelizacją Prawa bankowego zagłosowało 260 posłów, co pokazuje szerokie poparcie dla tego rozwiązania, mającego na celu usprawnienie obiegu kapitału i ochronę interesów spadkobierców. Kluczowym elementem nowych przepisów jest mechanizm weryfikacji aktywności konta. Jeżeli przez pięć kolejnych lat na rachunku nie zostanie wykonana żadna operacja – ani wpłata, ani wypłata – bank będzie zobowiązany do sprawdzenia w rejestrze PESEL, czy właściciel konta nadal żyje. Instytucje finansowe uzyskają dostęp nie tylko do informacji o fakcie zgonu, ale również do dokładnej daty śmierci, co jest kluczowe dla dalszych procedur.
Co istotne, zasada pięciu lat dotyczy wszystkich rachunków posiadanych przez jednego klienta w danym banku. Wystarczy jedna operacja na którymkolwiek z kont, by „zresetować” licznik dla wszystkich pozostałych, co zapobiega niepotrzebnym weryfikacjom. Specjalne zasady dotyczą również rachunków terminowych, takich jak lokaty. Gdy umowa na taki produkt wygaśnie, a klient nie podejmie środków ani nie złoży dyspozycji, bank będzie miał zaledwie trzy miesiące na weryfikację w bazie PESEL. To znaczące przyspieszenie, które ma zapobiegać długotrwałemu „zamrażaniu” kapitału po zakończeniu okresu umownego.
Miliardy Złotych Czekają na Spadkobierców – Historia Pani Krystyny
Problem „martwych kont” jest znacznie większy, niż mogłoby się wydawać. Doskonałym przykładem jest historia 88-letniej Pani Krystyny z Białegostoku, która zmarła w 2022 roku. Jej syn, przeglądając dokumenty matki, dopiero rok później odkrył istnienie konta oszczędnościowego, na którym leżało 45 tysięcy złotych. Te pieniądze przez miesiące pozostawały niedostępne dla rodziny, czekając na formalne procedury spadkowe. Takich przypadków są niestety tysiące.
Chociaż Ministerstwo Finansów nie publikuje oficjalnych statystyk dotyczących wartości środków na kontach zmarłych osób, branżowe szacunki mówią o miliardach złotych. Obecne przepisy utrudniają bankom udzielanie informacji o rachunkach zmarłych klientów, a spadkobiercy często przez lata nie wiedzą o istnieniu środków, które im się należą. Dzieje się tak, ponieważ nie ma scentralizowanego rejestru wszystkich pozostawionych kont – spadkobierca musi sam zwracać się do każdego banku z osobna, co jest procesem żmudnym i czasochłonnym.
Teraz procedura ma działać automatycznie. Po pięciu latach nieaktywności bank wystąpi do Ministerstwa Cyfryzacji o dane z rejestru PESEL. Jeśli okaże się, że klient nie żyje, bank będzie mógł rozpocząć procedury związane z zamknięciem konta i kontaktem ze spadkobiercami. Nowe obowiązki nie oznaczają, że banki będą musiały aktywnie szukać spadkobierców, ale ci ostatni zyskają szybszy i łatwiejszy dostęp do informacji. Ustawa może również ograniczyć ryzyko wypłat na rzecz osób nieuprawnionych, co zwiększa bezpieczeństwo zgromadzonych środków.
Co To Oznacza Dla Ciebie? Praktyczne Wskazówki i Potencjalne Konsekwencje
Nowe przepisy to przede wszystkim ogromna korzyść dla rodzin zmarłych klientów banków. Spadkobiercy będą mogli znacznie szybciej dowiedzieć się o istnieniu rachunków i uzyskać dostęp do zgromadzonych środków, co w wielu przypadkach może oznaczać odzyskanie tysięcy złotych, o których istnieniu rodzina nie miała pojęcia. To realne wsparcie w trudnym czasie żałoby, eliminujące dodatkowe obciążenia biurokratyczne.
Dla żyjących klientów banków zmiany mogą oznaczać nieco więcej kontaktów ze strony instytucji finansowych. Jeśli nie korzystasz regularnie ze swojego konta – na przykład masz zapomniany rachunek otwarty lata temu – możesz otrzymać telefon z banku z prośbą o jego zamknięcie lub wykazanie aktywności. Eksperci radzą, aby prowadzić listę wszystkich swoich rachunków bankowych i przekazać ją najbliższym. W razie nieprzewidzianego zdarzenia, ułatwi to rodzinie dostęp do środków i zaoszczędzi im stresu.
Szczególnie ostrożni powinni być właściciele lokat terminowych. Po zakończeniu okresu lokaty warto od razu podjąć decyzję o dalszym lokowaniu lub wypłacie środków. Zwlekanie może oznaczać automatyczne sprawdzenie w bazie PESEL już po wspomnianych trzech miesiącach. Pamiętaj, że banki będą dążyć do uporządkowania swoich baz danych i aktywnego zarządzania nieaktywnymi kontami, co jest w ich interesie operacyjnym.
Wyzwanie dla Banków – Ekspresowe Wdrożenie i Integracja Systemów
Uchwalona ustawa ma wejść w życie już 14 dni po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw. Ten niezwykle krótki termin stawia banki przed sporym wyzwaniem technicznym i logistycznym. Instytucje finansowe będą musiały w ekspresowym tempie stworzyć całkowicie nowe interfejsy techniczne, które zostaną zintegrowane z systemami Ministerstwa Cyfryzacji. Oznacza to projektowanie, testowanie i wdrażanie bezpiecznych kanałów komunikacji z rejestrem PESEL, a także dostosowanie wewnętrznych baz danych do przechowywania informacji o datach zgonu klientów.
Eksperci branżowi wyrażają obawy, że tak krótki czas na wdrożenie tak istotnych zmian może prowadzić do początkowych problemów technicznych i operacyjnych. Nie ma jeszcze szczegółowych wytycznych, w jakim formacie będą dostarczane dane z rejestru PESEL ani jakie warunki bezpieczeństwa będą obowiązywać. Banki będą musiały działać pod presją czasu, aby sprostać nowym wymogom prawnym i zapewnić płynne działanie systemu, co wymaga znaczących inwestycji w infrastrukturę IT i procedury wewnętrzne.
Nowe przepisy to część szerszego pakietu deregulacyjnego, którego celem jest uproszczenie procedur administracyjnych i lepsze dostosowanie prawa do potrzeb obywateli. W tym przypadku chodzi o rozwiązanie praktycznego problemu, z którym mierzą się tysiące polskich rodzin po śmierci bliskich. Ustawa trafi teraz do Senatu, który będzie miał 30 dni na jej rozpatrzenie, a następnie do podpisu Prezydenta. Jej wejście w życie z pewnością przyniesie wiele zmian w sposobie zarządzania finansami osobistymi w Polsce.
