Rewolucja na polskim rynku pracy staje się faktem. Rząd finalizuje przygotowania do programu pilotażowego, który może na stałe zmienić sposób, w jaki pracujemy. Już niebawem tysiące pracowników zyskają szansę na skrócenie czasu pracy do sześciu godzin dziennie lub wprowadzenie czterodniowego tygodnia pracy, a wszystko to bez obniżania wynagrodzenia. Inicjatywa jest odpowiedzią na niepokojące statystyki, według których Polacy należą do najbardziej zapracowanych narodów w Unii Europejskiej. Najnowszy sondaż przeprowadzony przez ekspertów z Uniwersytetu SWPS pokazuje, że choć większość z nas chce pracować krócej, to kobiety i mężczyźni mają zupełnie inne wyobrażenia o idealnym modelu pracy. Program wsparcia dla firm rusza już w przyszłym roku, a w puli są miliony złotych dofinansowania.
Rządowy pilotaż już w 2025 roku. Co trzeba wiedzieć?
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ogłosiło start przełomowego programu „Skrócony czas pracy – to się dzieje!”. Nabór dla pracodawców rusza już od 14 sierpnia 2025 roku i będzie otwarty dla firm z całej Polski, zarówno z sektora prywatnego, jak i publicznego. To historyczna szansa na przetestowanie nowych modeli organizacji pracy, które od lat z powodzeniem funkcjonują w innych krajach Europy.
Głównym założeniem programu jest wsparcie finansowe dla przedsiębiorstw, które zdecydują się na wdrożenie skróconego czasu pracy. Firma biorąca udział w pilotażu będzie mogła otrzymać nawet do 1 miliona złotych wsparcia, a przewidywane dofinansowanie na jednego pracownika objętego zmianami może wynieść do 20 tysięcy złotych. Co najważniejsze, rząd postawił jeden kluczowy warunek: pracodawcy w czasie trwania testów nie będą mogli obniżyć wynagrodzenia pracownikom. Oznacza to, że Polacy będą mogli pracować krócej za tę samą pensję.
Inicjatywa jest bezpośrednią odpowiedzią na dane z 2024 roku, które pokazują, że Polacy pracują średnio 38,9 godziny tygodniowo. To znacznie powyżej unijnej średniej, która wynosi 36 godzin. Eksperci od lat alarmują, że przepracowanie nie tylko nie zwiększa efektywności, ale prowadzi do wypalenia zawodowego, wzrostu liczby zwolnień lekarskich i kosztownych błędów, które obciążają gospodarkę.
Co Polacy sądzą o krótszej pracy? Sondaż nie pozostawia złudzeń
Aby zbadać nastroje społeczne wokół nadchodzących zmian, eksperci z Uniwersytetu SWPS przeprowadzili ogólnopolskie badanie opinii. Jego wyniki są jednoznaczne – Polacy chcą pracować krócej. Aż 60 proc. badanych opowiedziało się za skróceniem czasu pracy. Zainteresowanie jest szczególnie wysokie wśród kobiet, gdzie poparcie dla tego rozwiązania zadeklarowało 65 proc. respondentek. Wśród mężczyzn odsetek ten wyniósł 63 proc.
Sondaż pokazuje również, że przeciwnicy zmian stanowią niewielką mniejszość. Zaledwie 13 proc. kobiet i 14 proc. mężczyzn stwierdziło, że nie jest zainteresowanych zmianą wymiaru czasu pracy. Grupa niezdecydowanych, która odpowiedziała „trudno powiedzieć”, była jeszcze mniejsza i wyniosła odpowiednio 12 proc. dla kobiet i 9 proc. dla mężczyzn. Te dane jasno wskazują, że rządowy program pilotażowy trafia w realne potrzeby i oczekiwania polskiego społeczeństwa, które jest zmęczone długimi godzinami spędzanymi w pracy i szuka lepszej równowagi między życiem zawodowym a prywatnym.
4-dniowy tydzień pracy czy krótszy dzień? Kobiety i mężczyźni mają inne wizje
Chociaż ogólna zgoda co do potrzeby skrócenia czasu pracy jest wysoka, diabeł tkwi w szczegółach. Badanie SWPS ujawniło interesujące różnice w preferencjach dotyczących konkretnych modeli organizacji pracy. Najpopularniejszym i najbardziej pożądanym rozwiązaniem, zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn, jest czterodniowy tydzień pracy w wymiarze ośmiu godzin dziennie. Taką opcję wybrało 36 proc. kobiet i 37 proc. mężczyzn. Ten model gwarantuje dodatkowy dzień wolny w tygodniu, co dla wielu jest synonimem prawdziwej poprawy jakości życia.
Różnice pojawiają się jednak przy drugim najchętniej wybieranym wariancie. Kobiety znacznie częściej skłaniają się ku modelowi, który nie skraca tygodnia pracy, ale dzień pracy. Pięciodniowy tydzień pracy ze skróconym dniem do 6–7 godzin jest atrakcyjny dla 29 proc. respondentek. Z kolei mężczyźni wykazują większe zainteresowanie bardziej skondensowanym tygodniem pracy. Aż 19 proc. z nich wybrałoby czterodniowy tydzień pracy w systemie dziesięciogodzinnym, co pozwoliłoby im cieszyć się trzydniowym weekendem, nawet kosztem dłuższego dnia w pracy.
Krótsza praca, ale nie za wszelką cenę. Polacy nie chcą niższej pensji
Jednym z najważniejszych wniosków płynących z badania Uniwersytetu SWPS jest twarde stanowisko Polaków w kwestii wynagrodzeń. Pomysł skrócenia czasu pracy przy jednoczesnym obniżeniu pensji spotyka się ze zdecydowanym sprzeciwem. Aż 57 proc. kobiet i 56 proc. mężczyzn kategorycznie odrzuciło taki wariant. To jasny sygnał dla pracodawców, że jakiekolwiek próby wprowadzania zmian kosztem portfeli pracowników spotkają się z powszechnym oporem.
Zaledwie co trzeci ankietowany (około 32-33 proc.) dopuszcza możliwość obniżenia pensji w zamian za krótszy czas pracy. Wyniki te potwierdzają słuszność założenia rządowego pilotażu, który gwarantuje utrzymanie wynagrodzeń na dotychczasowym poziomie. Jak podsumowała prof. Katarzyna Januszkiewicz z Uniwersytetu SWPS, nadszedł czas na poważną debatę. „Zarówno kobiety, jak i mężczyźni w zdecydowanej większości dostrzegają korzyści związane ze skróconym czasem pracy, dlatego powinniśmy rozpocząć debatę nie tylko o tym, czy czterodniowy tydzień pracy to dobry kierunek, ale przede wszystkim, co ta zmiana może oznaczać dla funkcjonowania przedsiębiorstwa” – podkreśliła ekspertka.
Nadchodzące miesiące i start rządowego programu w 2025 roku z pewnością będą kluczowe dla przyszłości polskiego rynku pracy. Jedno jest pewne: temat krótszej pracy na stałe zagościł w debacie publicznej, a oczekiwania pracowników są jasne.
