Zamykane placówki bankowe i likwidacja bankomatów to dwa kluczowe zjawiska, które mogą wywołać poważne problemy z dostępem do gotówki w Polsce. Zanim jednak odczujemy pełne skutki tej zmiany, warto przyjrzeć się rozwiązaniom wdrażanym w innych krajach, takich jak Wielka Brytania, które mogą posłużyć za wzór do przeciwdziałania zjawisku.
Redukcja liczby bankomatów i placówek bankowych – rosnące zagrożenie
W ciągu ostatnich kilku lat w Polsce obserwujemy dynamiczny rozwój płatności bezgotówkowych. Większość codziennych transakcji odbywa się przy użyciu kart, aplikacji mobilnych czy systemów BLIK, co stopniowo wypiera tradycyjne formy płatności gotówkowych. Wraz z tą zmianą zmniejsza się liczba bankomatów oraz placówek bankowych.
Jak wynika z danych, na koniec marca 2024 roku działało w Polsce 20 869 bankomatów, co oznacza spadek o 1 200 urządzeń w porównaniu do grudnia 2023 roku. Ograniczenia te mogą mieć długofalowy wpływ na dostęp do gotówki, zwłaszcza w mniejszych miejscowościach, gdzie liczba bankomatów i placówek jest coraz bardziej ograniczona.
Problemy z wypłatą gotówki już widoczne
Choć dostęp do gotówki w Polsce wciąż jest stosunkowo łatwy, wyniki badań Narodowego Banku Polskiego (NBP) pokazują, że rosnąca liczba osób doświadcza trudności z wypłatą gotówki. W 2023 roku co trzeci respondent napotkał na przeszkody przy próbie wypłaty środków z bankomatu. Najczęściej były to awarie urządzeń (53%) lub długie kolejki (42%).
Jednak coraz większy problem stanowią likwidacje bankomatów i placówek bankowych. Według raportu NBP, 21% ankietowanych wskazało, że brak bankomatu w ich okolicy uniemożliwił im dostęp do gotówki. Coraz częściej pojawiają się też limity maksymalnych wypłat, narzucane przez operatorów, co jeszcze bardziej ogranicza dostępność gotówki.
Czy w Polsce potrzebne będą odgórne regulacje?
Zmiany w dostępie do gotówki wywołują coraz więcej obaw. Polska, podobnie jak wiele innych krajów, może stanąć przed koniecznością wdrożenia regulacji podobnych do tych, które obowiązują już w Wielkiej Brytanii. Tam, od 18 września 2024 roku, wprowadzono przepisy nakładające na banki obowiązek utrzymania dostępności gotówki w lokalnych społecznościach.
Kluczowe założenia brytyjskich regulacji obejmują:
- Obowiązek przeglądu dostępności gotówki w lokalnych społecznościach, zwłaszcza w przypadku planowanych zmian, takich jak likwidacja bankomatu czy placówki.
- Zakaz zamykania placówek bankowych, dopóki lokalne potrzeby związane z dostępem do gotówki nie zostaną zaspokojone innymi rozwiązaniami, np. poprzez uruchomienie punktów wspólnych (banking hubs).
- Uwzględnianie lokalnych czynników, takich jak demografia, dostępność transportowa oraz alternatywne mechanizmy dostępu do gotówki (np. sklepy oferujące cashback).
Polska na progu zmian
Choć w Polsce na razie nie ma jeszcze podobnych regulacji, to rosnące problemy z dostępem do gotówki mogą skłonić władze do wprowadzenia interwencji w tej dziedzinie. NBP już teraz zwraca uwagę na konieczność zapewnienia dostępu do gotówki, zwłaszcza dla grup wrażliwych, takich jak osoby starsze czy mieszkańcy terenów wiejskich.
Dostęp do gotówki w Polsce może ulec znacznemu pogorszeniu w nadchodzących latach, jeśli nie zostaną podjęte odpowiednie działania. Wzorem dla Polski mogą być rozwiązania zastosowane w Wielkiej Brytanii, gdzie obowiązek utrzymania dostępności gotówki spoczywa na bankach. Dla wielu osób, zwłaszcza tych, którzy polegają na tradycyjnych formach płatności, gotówka wciąż odgrywa kluczową rolę. Wprowadzenie regulacji chroniących dostęp do gotówki może okazać się niezbędne, aby zapewnić bezpieczeństwo finansowe wszystkich obywateli.
