Od 2025 roku Polska wejdzie w okres intensywnej transformacji energetycznej, wynikającej z unijnych regulacji dotyczących charakterystyki energetycznej budynków. Celem tych działań jest całkowita eliminacja urządzeń grzewczych wykorzystujących paliwa kopalne – w tym także powszechnych w Polsce kotłów gazowych. Nowe przepisy będą wdrażane etapami aż do 2040 roku, kiedy to wszystkie piece gazowe w Europie mają zostać bezpowrotnie wycofane z użytku.
2025: Koniec wsparcia dla kotłów gazowych
Począwszy od 2025 roku, wszystkie programy publicznego wsparcia finansowego na zakup i instalację kotłów gazowych przestaną obowiązywać. To fundamentalna zmiana w dotychczasowej polityce państwa, która do tej pory aktywnie promowała zastępowanie pieców węglowych gazowymi. W szczególności oznacza to wykluczenie kotłów gazowych z programu „Czyste Powietrze”, który cieszył się ogromnym zainteresowaniem wśród właścicieli domów jednorodzinnych.
Jedynym wyjątkiem będą rozwiązania hybrydowe, w których kocioł gazowy stanowi jedynie wsparcie dla źródła odnawialnego. Takie systemy, aktywowane tylko w szczycie zapotrzebowania na ciepło, mogą nadal kwalifikować się do ograniczonego wsparcia. Kierunek unijnej polityki jest jasny: pełna eliminacja systemów bazujących na paliwach kopalnych.
2030: Nowe domy tylko z ogrzewaniem odnawialnym
Kolejnym kamieniem milowym będzie rok 2030, kiedy to wszystkie nowo budowane budynki w UE będą musiały spełniać standard zeroemisyjny. W praktyce oznacza to całkowity zakaz projektowania domów z ogrzewaniem na gaz, węgiel czy olej opałowy. Dotyczy to zarówno budownictwa jednorodzinnego, jak i wielorodzinnego oraz komercyjnego.
Zmiana ta wymusi nowy sposób myślenia o projektowaniu budynków – od podstaw będą one musiały uwzględniać odnawialne źródła energii, wysoką izolacyjność termiczną oraz inteligentne systemy zarządzania energią. Deweloperzy i inwestorzy prywatni będą musieli odejść od dotychczasowych standardów, co oznacza również wzrost kosztów budowy.
2040: Obowiązkowa wymiana wszystkich kotłów gazowych
Najbardziej radykalna zmiana nastąpi w 2040 roku – wówczas wejdzie w życie przepis zobowiązujący do wymiany wszystkich istniejących kotłów gazowych na systemy całkowicie bezemisyjne. Bez względu na wiek, sprawność czy stan techniczny urządzenia, piece gazowe nie będą już dopuszczone do użytku.
To oznacza ogromne wyzwanie finansowe dla milionów polskich gospodarstw domowych, z których wiele dopiero co wymieniło stare piece węglowe na gazowe, często korzystając z dofinansowań. Teraz będą musieli zainwestować ponownie – tym razem w znacznie droższe technologie oparte na OZE, takie jak pompy ciepła, instalacje solarne, fotowoltaika czy systemy geotermalne.
EU ETS 2: Nowy system opłat podniesie koszty gazu
Od 2027 roku wejdzie w życie EU ETS 2 – rozszerzony system handlu emisjami, który obejmie również budynki mieszkalne i transport. Choć formalnie gospodarstwa domowe nie będą płacić tych opłat bezpośrednio, dostawcy paliw kopalnych z pewnością przeniosą je na konsumentów, co oznacza znaczny wzrost cen gazu i innych paliw.
W efekcie ogrzewanie gazowe stanie się coraz mniej konkurencyjne ekonomicznie, co może skłonić część użytkowników do wcześniejszej modernizacji systemów grzewczych. Nowe opłaty mogą wpłynąć na decyzje inwestycyjne jeszcze przed 2040 rokiem.
Fit for 55: Fundament transformacji energetycznej
Opisywane zmiany są częścią unijnego pakietu Fit for 55, którego celem jest redukcja emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55% do 2030 roku w porównaniu z 1990 rokiem. Program obejmuje szeroki zakres działań legislacyjnych w sektorach: energetyki, transportu, przemysłu i budownictwa.
Dyrektywa o charakterystyce energetycznej budynków stanowi kluczowy element tej strategii. Zakłada ona, że do 2050 roku sektor budowlany ma być w pełni neutralny klimatycznie.
Polska walczy o czas. Rząd próbuje wynegocjować opóźnienie ETS 2
W odpowiedzi na skalę wyzwań, polski rząd podjął działania dyplomatyczne, których celem jest przesunięcie wejścia w życie systemu ETS 2 o co najmniej trzy lata. Główne argumenty Polski dotyczą jej specyficznej sytuacji – wciąż trwającej transformacji energetycznej, dużego udziału gospodarstw domowych korzystających z gazu oraz obawy o destabilizację społeczną i ekonomiczną.
Ewentualne opóźnienie dałoby czas na adaptację, ale nie zatrzyma transformacji, która zgodnie z unijnym planem musi się dokonać. Rząd podkreśla konieczność zwiększenia pomocy finansowej i technicznej dla krajów takich jak Polska, które dopiero nadrabiają zaległości w modernizacji infrastruktury energetycznej.
Perspektywa: Czas na strategiczne decyzje
Dla wielu Polaków opisywane zmiany oznaczają konieczność ponownego przemyślenia inwestycji w systemy grzewcze. Szczególnie trudna jest sytuacja rodzin, które w dobrej wierze – zachęcone programami rządowymi – zainwestowały w nowoczesne kotły gazowe, a dziś stoją przed perspektywą ich przedterminowej wymiany.
Kluczem do ograniczenia kosztów będzie długofalowe planowanie oraz wykorzystanie wszystkich dostępnych form wsparcia na technologie odnawialne. Warto już teraz konsultować przyszłe inwestycje z ekspertami, aby unikać pułapek regulacyjnych i kosztownych błędów.
