Polskie prawo jazdy zawiera znacznie więcej informacji niż tylko dane osobowe i zdjęcie właściciela. Ukryte w pozornie niewinnych rubrykach kody mogą stać się przyczyną dotkliwych kar finansowych i natychmiastowego zakazu dalszej jazdy. Kierowcy posiadający w rubryce 12 kody takie jak 01.02 czy 01.06 muszą być szczególnie ostrożni podczas kontroli drogowych.
Czym są kody specjalne w prawie jazdy
Rubrika 12 w prawie jazdy to miejsce, w którym umieszcza się czterocyfrowe kody określające dodatkowe wymagania lub ograniczenia dotyczące kierowcy. Te pozornie niewinne liczby stanowią kluczową informację dla funkcjonariuszy policji podczas kontroli drogowych. Każdy kod ma swoje konkretne znaczenie i wiąże się z określonymi obowiązkami, których niespełnienie może skutkować poważnymi konsekwencjami prawnymi i finansowymi.
Najczęściej spotykane kody dotyczą wad wzroku i konieczności korzystania z okularów korekcyjnych lub soczewek kontaktowych. W Polsce znaczna część kierowców posiada tego typu ograniczenia, często nawet nie zdając sobie sprawy z ich prawnych konsekwencji.
Kody dotyczące wzroku – najczęstsze ograniczenia
Kod 01.06 jest najpopularniejszym oznaczeniem w polskich prawach jazdy. Oznacza konieczność jazdy w okularach korekcyjnych lub soczewkach kontaktowych. Wielu kierowców otrzymuje ten kod podczas badań lekarskich poprzedzających wydanie uprawnień, jednak z czasem zapomina o tym obowiązku.
Kompletny wykaz kodów dotyczących wzroku obejmuje:
- 01.01 – obowiązek jazdy wyłącznie w okularach korekcyjnych
- 01.02 – wymagane soczewki kontaktowe
- 01.05 – konieczność używania przepaski na oku
- 01.06 – jazda w okularach korekcyjnych lub soczewkach kontaktowych
- 01.07 – indywidualna korekta lub ochrona wzroku
Każdy z tych kodów nakłada na kierowcę bezwzględny obowiązek przestrzegania określonych wymogów podczas prowadzenia pojazdu.
Konsekwencje jazdy bez wymaganych okularów
Jazda bez okularów lub soczewek kontaktowych przez kierowcę ze stwierdzonym kodem wzrokowym traktowana jest przez prawo jako jazda bez uprawnień. Od 2022 roku konsekwencje takiego wykroczenia są szczególnie dotkliwe:
- Mandat w wysokości 1500 zł
- Natychmiastowy zakaz dalszej jazdy
- Brak możliwości kontynuowania podróży własnym pojazdem
Co istotne, za to wykroczenie nie przewiduje się punktów karnych – formalnie nie można ich nałożyć na kierowcę, który w świetle prawa prowadzi pojazd bez uprawnień. Kierowca może wrócić do jazdy dopiero po założeniu wymaganych okularów lub soczewek.
Ryzyko ubezpieczeniowe i regres
Jazda bez wymaganych okularów niesie ze sobą poważne ryzyko finansowe wykraczające daleko poza sam mandat. W przypadku uczestnictwa w kolizji lub wypadku drogowym, nieskorygowana wada wzroku może stać się argumentem dla towarzystwa ubezpieczeniowego do:
- Regresu ubezpieczeniowego – żądania zwrotu wypłaconego odszkodowania
- Odmowy wypłaty z ubezpieczenia AC
- Przerzucenia pełnej odpowiedzialności finansowej na sprawcę
Ubezpieczyciele traktują jazdę bez okularów jako naruszenie warunków umowy, co może skutkować brakiem ochrony ubezpieczeniowej w momencie, gdy jest ona najbardziej potrzebna.
Inne kody w prawie jazdy
System kodów w prawie jazdy obejmuje znacznie więcej ograniczeń niż tylko te dotyczące wzroku. Wśród najczęściej spotykanych można wymienić:
Kody seria 02 – dotyczące słuchu:
- Wymagana korekta słuchu lub aparaty słuchowe
Kody seria 03 – dotyczące kończyn:
- Protezy lub szyny ortopedyczne
- Specjalne adaptacje w pojeździe
Kody administracyjne:
- 71 – wtórnik prawa jazdy (w przypadku uszkodzenia lub zagubienia dokumentu)
- 95 – potwierdzenie kwalifikacji zawodowych
- 96 – uprawnienia do kierowania zespołem pojazdów
Skrócona ważność dokumentu
Obecność kodów ograniczających może wpływać na okres ważności prawa jazdy. Standardowy 15-letni okres może zostać skrócony nawet do 5 lat w przypadku kierowców z określonymi ograniczeniami zdrowotnymi. Wymaga to regularnych badań lekarskich i przedłużania uprawnień.
Obowiązkowa wymiana prawa jazdy
Niezależnie od posiadanych kodów, wszyscy kierowcy będą musieli wymienić swoje dokumenty w ramach akcji rozpoczynającej się w 2028 roku. Dotyczy to nawet posiadaczy bezterminowych praw jazdy – według ustaleń, problem ten dotyczy aż 15 milionów kierowców.
Artykuł 124 ustawy o kierujących pojazdami jasno określa obowiązki:
„Osoby posiadające prawa jazdy wydane do dnia 18 stycznia 2013 r. obowiązane są dokonać ich wymiany, na prawa jazdy zgodne z nowym wzorem prawa jazdy”
Akcja wymiany rozpocznie się 15 lat po wprowadzeniu nowego wzoru dokumentu, czyli dokładnie w 2028 roku.
Praktyczne wskazówki dla kierowców
Każdy kierowca powinien:
- Sprawdzić własne prawo jazdy pod kątem obecności kodów w rubryce 12
- Zweryfikować datę ważności dokumentu
- Zawsze mieć przy sobie wymagane okulary lub soczewki
- Pamiętać o regularnych badaniach wzroku
- Przygotować się na wymianę dokumentu w 2028 roku
Kody w prawie jazdy to nie tylko formalne oznaczenia – to prawne obowiązki z realnymi konsekwencjami. Mandat 1500 zł i zakaz jazdy to tylko początek problemów, jakie mogą spotkać kierowcę ignorującego wymogi kodowe. Znacznie poważniejsze są konsekwencje ubezpieczeniowe, które mogą prowadzić do wielotysięcznych strat finansowych.
Świadomość znaczenia kodów w prawie jazdy powinna być podstawą odpowiedzialnej jazdy. W erze nadchodzącej wymiany dokumentów to doskonały moment na weryfikację swoich uprawnień i przygotowanie się na nowe wymogi prawne.
